Τον δρόμο για κατεδαφίσεις κτισμάτων που βρίσκονται εντός οικιστικών πυκνώσεων σε αναδασωτέες εκτάσεις ανοίγει το ΣτΕμε απόφασή του. Συγκεκριμένα, το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε νόμιμη την απόρριψη αίτησης για ανάκληση κατεδάφισης δασικού αυθαιρέτου στο Καπανδρίτι Αττικής.
Είχε προηγηθεί από την Ολομέλεια η αντισυνταγματικότητα του νόμου Τσιρώνη (οικιστικές πυκνώσεις) και μαζί με τα τωρινά δεδομένα το υπουργείο Περιβάλλοντος καλείται να λύσει ένα δύσκολο παζλ την ώρα μάλιστα που «τρέχει» η ανάρτηση των δασικών χαρτών.
Η προηγούμενη ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος είχε καταθέσει λίγο πριν από τις εκλογές σχέδιο νόμου με το οποίο προβλεπόταν, μεταξύ άλλων, η διατήρηση των δασικών αυθαιρέτων για 25 χρόνια με την καταβολή προστίμων. Ωστόσο, και επίσημα πια η ιδέα «παράτασης» τέτοιων ιδιοκτησιών καταρρίπτεται, ενώ η νομοπαρασκευαστική ομάδα που θα φτιάξει το νομοθέτημα θα πρέπει να ξεπεράσει σχετικές αγκυλώσεις και να παρουσιάσει ένα εντελώς διαφορετικό σχέδιο.
Σύμφωνα με επαγγελματίες του κλάδου, τα δασικά αυθαίρετα σε όλη τη χώρα υπολογίζεται πως ξεπερνούν το 1,5 εκατ., πράγμα που δυσκολεύει ακόμα περισσότερο την κατάθεση της νέας ρύθμισης. Όπως έχει κάνει γνωστό το υπουργείο, οι διατάξεις που θα προωθηθούν θα είναι σύμφωνες με τις επιταγές του ΣτΕ και δεν θα δημιουργήσουν πρόβλημα στους δασικούς χάρτες. Άλλωστε, αυτός είναι και ο λόγος που δεν υπάρχει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα.
Η νέα απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (1725/2019), που εκδικάστηκε με πρόεδρο τον Ι. Μαντζουράνη και εισηγητή τον Χρ. Παπανικολάου, με θέμα «νόμιμη απόρριψη αίτησης για ανάκληση κατεδάφισης αυθαιρέτου εντός οικιστικής πύκνωσης σε αναδασωτέα περιοχή», έκανε παραδεκτή άρνηση της διοίκησης να ανακαλέσει απόφαση κατεδάφισης για κατασκευές αυθαίρετων κτισμάτων, για το οποίο είχε κινηθεί η διαδικασία κατεδάφισης από το Δασαρχείο Καπανδριτίου ήδη από το 1999, υπογραμμίζοντας ότι «οι επίδικες κατασκευές ανεγέρθηκαν εντός αναδασωτέας περιοχής χωρίς την απαιτούμενη, κατά τη δασική νομοθεσία, άδεια, και, ως εκ τούτου, δεν δύναται να θεωρηθεί ότι δημιουργήθηκε πραγματική και νομική κατάσταση δεκτική προστασίας, η οποία θα επέβαλλε τη διατήρηση της παράνομης επέμβασης στο δασικό οικοσύστημα». Η νέα απόφαση του ΣτΕ μνημονεύει επίσης την απόφαση της Ολομέλειας του ανώτατου ακυρωτικού δικαστηρίου (ΣτΕ 685/2019) που έκρινε αντισυνταγματική την εξαίρεση των οικιστικών πυκνώσεων από τους δασικούς χάρτες και υπογραμμίζει ότι «υπό τα ανωτέρω δεδομένα, η άρνηση της διοίκησης να ανακαλέσει την ως άνω απόφαση κατεδάφισης παρίσταται νομίμως και επαρκώς αιτιολογημένη».
Το χρονικό
Η Ολομέλεια είχε κρίνει πως ο νόμος Τσιρώνη, δηλαδή οι οικιστικές πυκνώσεις, είναι αντισυνταγματικός. Η προηγούμενη ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος είχε εξαιρέσει προσωρινά από την ανάρτηση των δασικών χαρτών τις οικιστικές πυκνώσεις (σύνολο κτιρίων εντός δασών που υπολογίζονται γύρω στις 700.000) που είχαν υποδείξει σχεδόν στο σύνολό τους οι δήμοι (εκτός από 24 ΟΤΑ), για να συμπεριληφθούν σε δεύτερο χρόνο στην ανάρτηση. Στο ενδιάμεσο διάστημα το ΥΠΕΝ ετοίμασε και παρουσίασε τον νέο νόμο για τα δασικά αυθαίρετα, με τον οποίο προβλεπόταν, μεταξύ άλλων, η διατήρηση κτισμάτων έως και 25 χρόνια. Ωστόσο, με την απόφαση – καταπέλτη που βάζει φρένο στους καταπατητές, αναφέροντας χαρακτηριστικά πως οι αυθαιρετούχοι δεν πρέπει να επιβραβεύονται, το υπουργείο έμεινε μετέωρο.
Σύμφωνα με το σκεπτικό των δικαστών, οι εν λόγω συγκεντρώσεις κτιρίων δεν εμπίπτουν ούτε σε πολεοδομημένες περιοχές ή νομίμως υφισταμένους οικισμούς, ούτε σε περιοχές υπό έγκριση σχεδίων ή υπό οριοθέτηση οικισμών, ενώ δεν προβλέπεται άλλη διαδικασία που θα διασφάλιζε ότι οι εκτάσεις αυτές θα συμπεριληφθούν στους οριστικούς δασικούς χάρτες. Καταλήγοντας, σημείωναν ότι η εξαίρεση των οικιστικών πυκνώσεων από τους δασικούς χάρτες δεν εξυπηρετεί ούτε υπαγορεύεται από κάποιον σκοπό δημοσίου συμφέροντος, τουναντίον είναι απρόσφορη για την επιτάχυνση της κύρωσης των δασικών χαρτών ή για την ενημέρωση της διοίκησης.
Μάλιστα, στην απόφαση του δικαστηρίου περιλαμβάνεται και η σκέψη ότι το πρόβλημα των οικιστικών πυκνώσεων δεν μπορεί να λυθεί με την επιβράβευση της αυθαίρετης δόμησης εντός δασών, «αντιθέτως δε, προϋποθέτει την έγκυρη καταγραφή των δασών και των δασικών εκτάσεων στον αναρτώμενο δασικό χάρτη και κατ’ επέκταση στο δασολόγιο, την οποία, όμως, ματαιώνουν επ’ αόριστον οι επίμαχες διατάξεις. Πράγματι, ενώ ο νομοθέτης προβλέπει ειδική διαδικασία για την προσθήκη στον δασικό χάρτη και, εν τέλει, στο δασολόγιο, των δασικών εκτάσεων των κίτρινων περιγραμμάτων, όσων, δηλαδή, περιλαμβάνονται ακόμη και σε περιοχές για τις οποίες έχουν εκδοθεί διοικητικές πράξεις που, ενδεχομένως, ενθάρρυναν την πεποίθηση των πολιτών ότι αυτές δεν είναι δασικές (μη νόμιμες ή ασαφείς οριοθετήσεις οικισμών, ημιτελείς πολεοδομήσεις κ.λπ.), ο ίδιος νομοθέτης εμφανίζεται, ταυτοχρόνως, να εξαιρεί, και από την ανάρτηση ακόμη των δασικών χαρτών, εκτάσεις, ορισμένες από τις οποίες δομήθηκαν όλως αυθαιρέτως, χωρίς καμία ένδειξη νομιμοφάνειας και κατά προφανή παράβαση των κανόνων του κράτους δικαίου».
Υπενθυμίζεται ότι στο ΣτΕ είχε προσφύγει το WWF και το ΓΕΩΤΕΕ, τα οποία ζητούσαν ακύρωση της επίμαχης υπουργικής απόφασης ως αντισυνταγματικής και παράνομης.