Η ΠΓΔΜ έχει αναλάβει από το 1995, με την Ενδιάμεση Συμφωνία,
διεθνείς δεσμεύσεις για το Σύνταγμά της, που υπερισχύουν των σημερινών ή
μελλοντικών διατυπώσεων του εθνικού Συντάγματος, αναφέρει ο πρώην Πρόεδρος του
ΠΑΣΟΚ, Ευάγγελος Βενιζέλος, σε συνέχεια χθεσινής ανάρτησής του στο Twitter.
Το γεγονός αυτό, σημειώνει, δεν ακυρώνει τη σημασία της
αναθεώρησης του Συντάγματος ως απόδειξη συμμόρφωσης στις διεθνείς υποχρεώσεις.
Την Ελλάδα όμως, προσθέτει, «την κατοχυρώνουν έναντι τυχόν αλυτρωτικών
διατυπώσεων οι κανόνες του Διεθνούς Δικαίου και όχι οι κανόνες του
συνταγματικού δικαίου της ΠΓΔΜ».
H νέα ανάρτηση του Ευ. Βενιζέλου
Η χθεσινή ανάρτησή μου για το άρθρο 6 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας
και για τις δεσμεύσεις που ισχύουν κατά το Διεθνές Δίκαιο ήδη από το 1995, ως
προς το περιεχόμενο και την ερμηνεία του Συντάγματος της ΠΓΔΜ, είδα ότι
προκάλεσε ενδιαφέρον όχι μόνο πολιτικό αλλά και νομικό.
Είναι συνεπώς χρήσιμο να προσθέσω μερικές συνοπτικές
παρατηρήσεις που δίνουν απάντηση σε εύλογες απορίες εκείνων που ενδιαφέρονται
και θέλουν να έχουν πλήρη εικόνα των πολιτικών αλλά και νομικών δεδομένων,
εφόσον βασική αρχή της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής είναι πάντα η επίκληση
του Διεθνούς Δικαίου.
1. Το γεγονός ότι η ΠΓΔΜ έχει αναλάβει ήδη από το 1995 διεθνείς
δεσμεύσεις για το Σύνταγμά της και το γεγονός ότι το άρθρο 6 της Ενδιάμεσης
Συμφωνίας υπερισχύει των σημερινών ή μελλοντικών διατυπώσεων του εθνικού
Συντάγματος, δεν ακυρώνει τη σημασία της αναθεώρησης του Συντάγματος ως
απόδειξη συμμόρφωσης στις διεθνείς υποχρεώσεις. Την Ελλάδα όμως την
κατοχυρώνουν έναντι τυχόν αλυτρωτικών διατυπώσεων οι κανόνες του Διεθνούς
Δικαίου και όχι οι κανόνες του συνταγματικού δικαίου της ΠΓΔΜ. Άλλωστε σε
συμμόρφωση με την Ενδιάμεση Συμφωνία, η ΠΓΔΜ προέβη στις τροποποιήσεις I και II
του Συντάγματός της. Η πρώτη αφορά το άρθρο 3, την μη ύπαρξη εδαφικών
διεκδικήσεων από γειτονικές χώρες και τη δέσμευση ότι οποιαδήποτε αλλαγή
συνόρων θα γίνεται σύμφωνα με τους γενικώς ισχύοντες διεθνείς κανόνες. Η
δεύτερη αφορά το άρθρο 49 παρ. 1 και τη δέσμευση ότι η ΠΓΔΜ δεν θα παρεμβαίνει
στην άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων και στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων
κρατών. Έχουν όμως δημοσιευθεί 32 τροποποιήσεις του Συντάγματος. Η τροποποίηση
IV αντικαθιστά το προοίμιο. Η τροποποίηση V αφορά τη γλώσσα που ονομάζεται
«Μακεδονική» με ρητή αναφορά ότι η γραφή της γίνεται με το κυριλλικό αλφάβητο.
Η τροποποίηση VII αφορά τη θέση της «Μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας». Άρα η
ισχυρή, υπερισχύουσα και σταθερή δέσμευση περί μη αλυτρωτικών αναφορών στο
Σύνταγμα δεν απορρέει από το ίδιο το Σύνταγμα της ΠΓΔΜ αλλά από τη διεθνή
συμφωνία ( τώρα την ενδιάμεση και μετά την οριστική, εφόσον συναφθεί ) η
παραβίαση της οποίας συνεπάγεται διεθνή ευθύνη.
2. Η Ενδιάμεση Συμφωνία ισχύει, αλλά είναι, όπως λέει ο τίτλος
της, «ενδιάμεση», έχει συναφθεί ενόψει οριστικής συμφωνίας. Όπως έγραψα, η
οριστική συμφωνία θα επαναλαμβάνει το άρθρο 6 της Ενδιάμεσης για τα μείζονα
θέματα με τις προσθήκες που είναι αναγκαίες για άλλα ζητήματα ( πχ γλώσσα,
ιθαγένεια).
3. Στην παρατήρηση ότι η Ενδιάμεση Συμφωνία μπορεί να
καταγγελθεί, η απάντηση είναι ότι στην περίπτωση αυτή δεν θα υπάρξει οριστική
συμφωνία και το ζήτημα του ονόματος θα επανέλθει στο Συμβούλιο Ασφαλείας, στον
κατάλογο θεμάτων του οποίου είναι εγγεγραμμένο. Οι διαπραγματεύσεις διεξάγονται
και η Ενδιάμεση Συμφωνία έχει συναφθεί σε συμμόρφωση προς σχετικές αποφάσεις
του Συμβουλίου Ασφαλείας. Επιπλέον, ακόμη και σε περίπτωση καταγγελίας της
Ενδιάμεσης Συμφωνίας, τα μέρη δεσμεύονται από τις υποχρεώσεις που απορρέουν από
άλλους κανόνες του διεθνούς δικαίου σχετικά με τον αλυτρωτισμό και την
αμφισβήτηση των υφιστάμενων συνόρων.
4. Στο ερώτημα, τέλος, αν η Ενδιάμεση Συμφωνία ισχύει χωρίς
κύρωση ( κατά το εσωτερικό δίκαιο ) και επικύρωση ( κατά το διεθνές δίκαιο ), η
απάντηση είναι ότι η Ενδιάμεση Συμφωνία ανήκει στην πολύ διαδεδομένη πλέον
κατηγορία των διεθνών συμφωνιών απλοποιημένης μορφής που είναι πλήρως
δεσμευτικές διεθνείς συμβάσεις διεπόμενες από τη Σύμβαση της Βιέννης για το
Δίκαιο των συνθηκών. Ο αγαπητός και σεβαστός Εμμανουήλ Ρούκουνας, Έλληνας ad
hoc δικαστής στο ΔΔΧ στην υπόθεση ΠΓΔΜ κατά Ελλάδος για την μη ένταξη στο ΝΑΤΟ,
θεωρεί στο εγχειρίδιο του την Ενδιάμεση Συμφωνία χαρακτηριστικό παράδειγμα
συμφωνίας απλοποιημένης μορφής. Η Ενδιάμεση Συμφωνία πρωτοκολλήθηκε από την
Ελλάδα στη Γραμματεία του ΟΗΕ και βεβαίως κρίθηκε απολύτως δεσμευτική με την
απόφαση του ΔΔΧ της 5.12.2011.
Ας πάμε λοιπόν στην ουσία του θέματος, με γνώμονα την ακριβή
καταγραφή των δεδομένων, την αλήθεια και το εθνικό συμφέρον.