Όχι μόνον η ανεργία και η δυσμενής οικονομική συγκυρία, αλλά και η
έλλειψη μέριμνας από την πολιτεία για την παροχή ευκαιριών αριστείας και
εξέλιξης διόγκωσαν τα τελευταία χρόνια το φαινόμενο της εκροής ανθρώπινου
κεφαλαίου, γνωστό με τον όρο «διαρροή» ή «έξοδος εγκεφάλων» (brain drain).
Όπως αναφέρει ειδική μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος, από το 2008 μέχρι
το 2013 σχεδόν 223.000 νέοι, μόνιμοι κάτοικοι Ελλάδος, ηλικίας 25-39 ετών,
εξήλθαν μόνιμα από τη χώρα με κατεύθυνση τις περισσότερο ανεπτυγμένες χώρες,
αναζητώντας εργασία με καλύτερη αμοιβή και καλύτερες προοπτικές κοινωνικής και
οικονομικής προόδου. Τα αποτελέσματα όλων των ερευνών συμφωνούν ότι το σύγχρονο
κύμα μετανάστευσης από την Ελλάδα αφορά σε νέους, άγαμους και με υψηλή μόρφωση.
Σύμφωνα με τη μελέτη, η ισχυρή εκδήλωση του φαινομένου και η δυναμική
του καθιστούν επιτακτικά αναγκαίο, πρώτον, να αποτυπωθούν και να καταγραφούν τα
χαρακτηριστικά του, δεύτερον, να διερευνηθούν οι λόγοι για τους οποίους
εκδηλώνεται στην παρούσα συγκυρία και, τρίτον, να εντοπιστούν οι αρνητικές
επιπτώσεις για την εγχώρια οικονομία.
Όσο για τα τέσσερα συμπεράσματα στα οποία καταλήγει η μελέτη είναι,
πρώτον, ότι το φαινόμενο ως σύμπτωμα της πρόσφατης κρίσης έχει αναπτύξει
δυναμική όσον αφορά το μέγεθος, την ένταση και τη διάρκειά του. Δεύτερον, η
εξερχόμενη ροή αφορά εκείνο το τμήμα του εγχώριου εργατικού δυναμικού που
διακρίνεται από ενότητα και υγεία, υψηλή μόρφωση και εξειδίκευση, μεγάλη
κινητικότητα και απασχολησιμότητα. Τρίτον, αν και η βαθιά και παρατεταμένη
υφεσιακή διαταραχή αποτέλεσε την αφορμή για την εκδήλωσή του, τα βαθύτερα αίτιά
του θα πρέπει να αναζητηθούν όχι μόνο στην πρόσφατη αρνητική μακροοικονομική
συγκυρία αλλά και στις χρονίζουσες αδυναμίες του εγχώριου παραγωγικού
υποδείγματος.
Και, τέταρτον, στην εξήγηση του φαινομένου δεν θα πρέπει να
παραγνωριστούν ούτε η υστέρηση του εγχώριου εκπαιδευτικού συστήματος στην
παραγωγή υψηλής ποιότητας ανθρώπινου κεφαλαίου ούτε και η αδυναμία της εγχώριας
οικονομίας να διατηρήσει και να προσελκύσει ταλαντούχους ανθρώπους.