Ανακοίνωση για το θέμα των συμβασιούχων των ΟΤΑ και τη στάση της κυβέρνησης εξέδωσε το Ποτάμι. Σε αυτή, καταγράφει αλήθειες και ψέματα, όπως χαρακτηριστικά τιτλοφορείται, για το μείζον πρόβλημα των συμβασιούχων.
1. Η απόφαση της Ολομέλειας του ελεγκτικού συνεδρίου αφορά 6.183 συμβασιούχους σύμφωνα με το Υπουργείο Εσωτερικών. Ο κ. Σκουρλέτης είχε δηλώσει στις 21/6 ότι οι συμβασιούχοι των οποίων οι συμβάσεις έχουν παραταθεί θα απολυθούν και στη θέση τους θα προσληφθούν με συμβάσεις δίμηνες και οκτάμηνες εκτός από 2.500 θέσεις στις οποίες θα τοποθετηθούν μόνιμοι. Ο υπουργός Εσωτερικών στις 22/6, μετά τη συνάντηση με την ΚΕΔΕ αναδίπλωσε εμφανώς, μιλώντας πάλι για πιθανές μετατροπές συμβάσεων σε αορίστου χρόνου. Σημειωτέον, ότι οι συνδικαλιστές κάνουν λόγο για 9.000-10.000 συμβασιούχους στους οποίους αφορά η απόφαση. Τα επίσημα στοιχεία της απογραφής δείχνουν ότι στο σύνολο του Δημοσίου – Υπουργεία και ΟΤΑ εκτός από ΝΠΙΔ – υπηρετούσαν 68.972 συμβασιούχοι τον Δεκέμβριο 2016 και τον Μάρτιο 2017 είχαν αυξηθεί κατά 5.350 (ήταν 74.322). Γνωρίζει το Υπουργείο να μας πει πόσοι από αυτούς απασχολούνται σε ΟΤΑ και πόσους αφορά η απόφαση του ελεγκτικού συνεδρίου; Αν είναι σωστά τα στοιχεία του κ. Σκουρλέτη, τότε οι εν λόγω συμβασιούχοι είναι πάνω από το 7% του συνολικού προσωπικού των Δήμων.
2. Να σημειωθεί ότι οι προσλήψεις συμβασιούχων διενεργούνται εκτός ΑΣΕΠ. Το ΑΣΕΠ έρχεται μεταγενέστερα και κάνει δειγματοληπτικό έλεγχο νομιμότητας για τις προσλήψεις αυτές. Όπερ μεθερμηνευόμενον εστί ότι ο κάθε δήμαρχος μπορεί να προσλάβει όποιον θέλει, αρκεί να το έχει κάνει νόμιμα. Αλλά ακόμα κι έτσι, η πλειονότητα των περιπτώσεων προσλήψεων συμβασιούχων που έλεγξε το ΑΣΕΠ κατά το 2016, βρέθηκε να έχουν κάποια παρατυπία! Η απόφαση του ελεγκτικού λέει ρητά, ότι η μονιμοποίηση των ανθρώπων που προσλήφθηκαν εκτός ΑΣΕΠ, παραβιάζει την αρχή της ισότητας.
3. Το Υπουργείο Εσωτερικών διαφωνεί με το Υπουργείο Διοικητικής Ανασυγκρότησης ως προς το εάν αυτοί οι 2.500 μόνιμοι που έχουν ζητήσει οι Δήμοι να προσληφθούν, εμπίπτουν στον κανόνα 1/4 για το 2017 (και 1/3 για το 2018). Από τη μια, η υπουργός Διοικητικής Ανασυγκρότησης, Όλγα Γεροβασίλη ισχυρίζεται ότι εμπίπτουν στον κανόνα αυτό. Ο κ. Σκουρλέτης από την άλλη επικαλείται διάταξη του άρθρου 7 του νόμου 4368/2016 («Παράλληλο πρόγραμμα») σύμφωνα με την οποία εξαιρούνται από τον κανόνα 1/4 οι προσλήψεις σε υπηρεσίες των ΟΤΑ και των ΝΠΙΔ αυτών, οι οποίες αφορούν ανταποδοτική υπηρεσία. Άρα, λέει ο κ. Σκουρλέτης ότι εφόσον πληρώνουν οι δημότες τέλη καθαριότητας, οι εργαζόμενοι στην καθαριότητα δεν επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό, και βάσει του άρθρου 7 του Ν.4368/2012, εξαιρούνται του κανόνα που θέτει όριο στις προσλήψεις. Το ίδιο ισχύει επομένως και για συμβασιούχους σε δημοτικούς παιδικούς σταθμούς (αν πληρώνει κάποιος τροφεία για τον σταθμό), σε δημοτικά ωδεία κλπ. Πάντως, όταν κατατέθηκε η τροπολογία παράτασης των συμβάσεων τον Οκτώβριο 2016, η τροπολογία αυτή συνοδευόταν από έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, η οποία ανέφερε ρητά ότι η παράταση θα βαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό με το ποσό της αμοιβής τους, το οποίο να σημειωθεί ότι δεν προσδιοριζόταν καθώς το Υπουργείο δεν είχε φροντίσει να προσκομίσει τα στοιχεία. Πάντως αν το ίδιο το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους αποφαίνεται ότι οι αμοιβές τους βαραίνουν τον προϋπολογισμό, μάλλον το επιχείρημα του Υπουργού Εσωτερικών ότι εξαιρούνται του κανόνα 1/4 για τις προσλήψεις, είναι αίολο.
4. Η κα Γεροβασίλη είχε διαβιβάσει έγγραφο στη Βουλή τον Μάρτιο, που έλεγε ότι το 2017 μπορούν να γίνουν 7.097 προσλήψεις. Είχε, μάλιστα, τονίσει ότι θα δώσει προτεραιότητα στις παραγωγικές σχολές του υπουργείου Εθνικής Άμυνας, Εσωτερικών (Σχολές της Αστυνομίας), Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών, στον τομέα της Υγείας και στους ελεγκτικούς μηχανισμούς της χώρας, κατανομή που -σύμφωνα με πληροφορίες- έχει ήδη προχωρήσει. Άρα, εφόσον τηρηθεί ο κανόνας 1 προς 4, προκειμένου να γίνουν οι 2.500 προσλήψεις στους δήμους, θα πρέπει να αλλάξει η κατανομή και να γίνουν περικοπές θέσεων από άλλους φορείς. Νομική βάση της απόφασης είναι το άρθρο 103 του Συντάγματος και το ΠΔ 164/2004. Το άρθρο 103 αναφέρει: «Νόμος ορίζει τους όρους, και τη χρονική διάρκεια των σχέσεων εργασίας ιδιωτικού δικαίου στο Δημόσιο και τον ευρύτερο Δημόσιο Τομέα -όπως αυτός καθορίζεται κάθε φορά- για την κάλυψη είτε οργανικών θέσεων και πέραν των προβλεπομένων στο πρώτο εδάφιο της παραγράφου 3 είτε πρόσκαιρων είτε απρόβλεπτων και επειγουσών αναγκών κατά το δεύτερο εδάφιο της παραγράφου 2. Νόμος ορίζει επίσης τα καθήκοντα που μπορεί να ασκεί το προσωπικό του προηγούμενου εδαφίου. Απαγορεύεται η από το νόμο μονιμοποίηση προσωπικού που υπάγεται στο πρώτο εδάφιο ή η μετατροπή των συμβάσεών του σε αορίστου χρόνου. Oι απαγορεύσεις της παραγράφου αυτής ισχύουν και ως προς τους απασχολουμένους με σύμβαση έργου».
5. Το πρόβλημα ξεκίνησε τον Οκτώβρη 2016, όπου σε άσχετο νομοσχέδιο (για την ίδρυση του ελληνικού ιδρύματος για την έρευνα και την καινοτομία) ο τότε αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης Χριστόφορος Βερναρδάκης έφερε τροπολογία που παρέτεινε όλες τις συμβάσεις μέχρι τις 31.12.2017. Μάλιστα, σαν να μην έφτανε η παράταση των συμβάσεων με άσχετη τροπολογία, λίγα λεπτά πριν την ψηφοφορία έφερε ο κ. Βερναρδάκης «νομοτεχνική βελτίωση» με την οποία έσβησε από την τροπολογία τη φράση «λαμβανομένων υπόψη των διαθέσιμων πιστώσεων στους οικείους προϋπολογισμούς». Συνεπώς, και να ήθελε κάποιος Δήμος να αρνηθεί την ανανέωση των συμβάσεων επικαλούμενος έλλειψη πόρων, δεν μπορούσε να το κάνει. Το Ποτάμι είχε διαμαρτυρηθεί εντονότατα τότε στη Βουλή. Τώρα που ήρθε η ώρα της πληρωμής, λοιπόν, το κλιμάκιο ελέγχου του ελεγκτικού συνεδρίου πήγε να κάνει προληπτικό έλεγχο στα εντάλματα πληρωμής των ανθρώπων αυτών, και έθεσε το θέμα της αντισυνταγματικότητας της διάταξης κι έτσι το θέμα έφτασε στην ολομέλεια του ελεγκτικού συνεδρίου. Η ολομέλεια έκρινε ομόφωνα ότι η τροπολογία (πλέον το άρθρο 16 του Ν.4429/2016) είναι αντισυνταγματική.
6. Σε ό,τι αφορά την πληρωμή των δεδουλευμένων των συμβασιούχων: Το ελεγκτικό έκρινε (κατά πλειοψηφία κι όχι ομόφωνα) ότι είναι αντισυνταγματική η διάταξη του άρθρου 25 του Ν.4456/2017 που λέει ρητά ότι η αμοιβή των συμβασιούχων των οποίων οι συμβάσεις έχουν παραταθεί είναι σύννομη. Να σκεφτεί, δηλαδή, κανείς ότι τον Οκτώβρη 2016 πέρασαν διάταξη που παρέτεινε τις συμβάσεις συνολικά, αλλά ούτε οι ίδιοι δεν ήταν σίγουροι ότι η διάταξη αυτή δεν θα καταπέσει κι έτσι ήρθαν εκ νέου τον Μάρτιο 2017 και πέρασαν συγκεκριμένη διάταξη που προέβλεπε ότι πρέπει να πληρωθούν οι συμβασιούχοι που παρατάθηκαν οι συμβάσεις τους! Πάντως, υπάρχει νομολογία που προβλέπει ότι ακόμα κι αν μια σύμβαση είναι παράνομη, τα δεδουλευμένα πρέπει να πληρώνονται. Ενδεικτικά, παρατίθεται απόσπασμα από την απόφαση 275/2017 του ειρηνοδικείου Καβάλας: «Συμβάσεις διαδοχικές που καταρτίζονται και μεταξύ του ίδιου εργοδότη και του ίδιου εργαζόμενου με την ίδια ή παρεμφερή ειδικότητα και με τους ίδιους η παρεμφερείς όρους εργασίας, εφόσον μεταξύ των συμβάσεων αυτών μεσολαβεί χρονικό διάστημα μικρότερο των τριών μηνών είναι μεν άκυρες, ωστόσο, ο εργαζόμενος δικαιούται να λάβει τις αποδοχές του με βάση την, κατά τα άλλα άκυρη, σύμβαση εργασίας που συνήφθη.»
7. Η συγκεκριμένη ιστορία των παρατάσεων των συμβάσεων ξεκινάει τον Απρίλιο 2013, που η τότε κυβέρνηση της ΝΔ περνάει διάταξη «σκούπα», σύμφωνα με την οποία παρατείνει τις συμβάσεις καθαριότητας σε ΔΟΥ και κτηματικές υπηρεσίες από τις 31.12.2012 που έληγαν, κατά ένα χρόνο ώστε να λήγουν στις 31.12.2013. Έκτοτε, υπήρξαν διαρκείς παρατάσεις, μέχρι και τον Μάιο 2015, οπότε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ ήρθε για να το «απογειώσει»: Πέρα από το γεγονός ότι παρέτεινε κι αυτή με τη σειρά της τη διάρκεια των συμβάσεων μέχρι 31.12.2015, επέκτεινε και το πεδίο εφαρμογής λέγοντας ότι η παράταση των συμβάσεων αφορά όλους τους εργαζόμενους στην καθαριότητα (κι όχι μόνο αυτούς των ΔΟΥ και των κτηματικών υπηρεσιών)! Οι παρατάσεις συνεχίστηκαν, βέβαια, και για το 2016 και για το 2017, οπότε και προέκυψε το θέμα με την απόφαση του ελεγκτικού.