Τις εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες κάτω από τις οποίες ζουν οι Ρομά στην Ευρώπη, καταδεικνύει νέα έκθεση του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA), βασισμένη σε συνεντεύξεις Ρομά σε εννιά χώρες μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.
Σύμφωνα με την εν λόγω έκθεση, οι οικογένειες Ρομά ζουν σε αποτρόπαιες συνθήκες, αποκλεισμένες από την κοινωνία, ενώ τα παιδιά με περιορισμένη εκπαίδευση, έχουν μηδαμινές προοπτικές για το μέλλον.
«Η πρόδηλη αδυναμία μας να σεβαστούμε τα ανθρώπινα δικαιώματα των κοινοτήτων Ρομά στην Ευρώπη είναι απαράδεκτη. Τα επίπεδα της φτώχειας, της περιθωριοποίησης και των διακρίσεων εις βάρος της μεγαλύτερης μειονότητας στην Ευρώπη καταδεικνύουν σοβαρή παραβίαση της νομοθεσίας και των πολιτικών της ΕΕ και των κρατών μελών της» αναφέρει ο διευθυντής του FRA, Μάικλ Ο Φλάχερτι. «Η δημοσίευση των πορισμάτων αυτών παρέχει την ευκαιρία στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να κινητοποιηθούν και να εστιάσουν τους πόρους στην αντιμετώπιση αυτής της αφόρητης κατάστασης».
Σύμφωνα με τα πορίσματα της έκθεσης το 80% των Ρομά που ρωτήθηκαν διατρέχει κίνδυνο φτώχειας σε σύγκριση με το μέσο όρο στην ΕΕ που ανέρχεται στο 17%. Στην Ισπανία (98%), την Ελλάδα (96%) και την Κροατία (93%), σχεδόν το σύνολο του πληθυσμού των Ρομά που συμμετείχε στην έρευνα, έχει εισόδημα κάτω από το εθνικό όριο φτώχειας. Το 30% ζει σε νοικοκυριά χωρίς νερό βρύσης, ποσοστό, ωστόσο, που στην Ελλάδα είναι πολύ χαμηλότερο (10%). Επιπλέον, το 46% δεν έχει εσωτερική τουαλέτα, ντους ή μπάνιο, ποσοστό που στην Ελλάδα ανέρχεται στο 35%.
Στην Ελλάδα, σχεδόν ένας στους δύο ερωτηθέντες (47%) ανέφερε ότι τουλάχιστον ένα άτομο της οικογένειάς του πήγε για ύπνο πεινασμένος, τουλάχιστον μία φορά τον προηγούμενο μήνα. Σύμφωνα με την έρευνα, αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό καθώς η Ελλάδα εμφανίζει τα υψηλότερα ποσοστά των Ρομά στην αμειβόμενη εργασία (43%), η οποία όμως φαίνεται να είναι ανεπαρκής για να καλύψει ακόμη και τις βασικές ανάγκες, όπως η τροφή. Στο σύνολο των ερωτηθέντων μόνο το 30% εργάζεται επί πληρωμής, σε σύγκριση με το μέσο ποσοστό απασχόλησης στην ΕΕ που ανέρχεται στο 70%.
Το χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών, σύμφωνα με την έκθεση, είναι μεγαλύτερο στην Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ουγγαρία. Στην Ελλάδα, το 81% των γυναικών Ρομά ηλικίας 16-24 δεν εργάζονται, ούτε βρίσκονται σε κάποιο πρόγραμμα εκπαίδευσης ή κατάρτισης, σε σύγκριση με το 38% των νεαρών ανδρών Ρομά. Ωστόσο, τα αποτελέσματα δείχνουν πως μόνο στην Ελλάδα το χάσμα μεταξύ των Ρομά και του γενικού πληθυσμού σε ό,τι αφορά το ποσοστό των νοικοκυριών με χαμηλή ένταση εργασίας είναι σχεδόν ανύπαρκτη (17% έναντι 18%), κάτι που μπορεί να εξηγηθεί από τα υψηλά ποσοστά των αυτοαπασχολούμενων Ρομά (43%).
Σε ό,τι αφορά την εκπαίδευση, σύμφωνα με τα συνολικά αποτελέσματα της έρευνας, το 53 % των μικρών παιδιών Ρομά παρακολουθούν προσχολική εκπαίδευση· το ποσοστό αυτό είναι συχνά μικρότερο από το μισό του αντίστοιχου ποσοστού παιδιών της ίδιας ηλικίας στο γενικό πληθυσμό της ίδιας χώρας. Επιπλέον, σε τρεις από τις εννέα χώρες, σχεδόν όλα τα παιδιά Ρομά πηγαίνουν στο σχολείο (προσχολική, πρωτοβάθμια, κατώτερη δευτεροβάθμια ή στην ανώτερη δευτεροβάθμια), δηλαδή 99% στην Ισπανία, 98% στην Τσεχική Δημοκρατία, και 98% στην Ουγγαρία. Στη Ρουμανία και την Ελλάδα, το ποσοστό των παιδιών των Ρομά της υποχρεωτικής σχολικής ηλικίας που φοιτούν σε σχολείο είναι 77% και 69%, αντίστοιχα.
Αναφορικά με τις διακρίσεις, το 41 % του συνόλου των ερωτηθέντων Ρομά θεωρεί σύμφωνα με το Αθηναϊκό Πρακτορείο, ότι έχει υποστεί διακρίσεις κατά τα τελευταία πέντε έτη σε καθημερινές καταστάσεις, όπως για παράδειγμα, κατά την αναζήτηση εργασίας, στο χώρο εργασίας, σε ζητήματα στέγασης, υγείας και εκπαίδευσης. Ωστόσο, τα ποσοστά καταγγελιών είναι πολύ χαμηλά. Συγκεκριμένα στην Ελλάδα, η έρευνα αναφέρει πως το ποσοστό των καταγγελιών που είναι μόλις 8%, θα πρέπει να διαβαστεί σε συνάρτηση με τα πολύ υψηλά ποσοστά εθνοτικών διακρίσεων, τα οποία στην Ελλάδα ανέρχονται στο 48%. Επίσης, συνολικά το 82% των Ρομά δεν γνωρίζει οργανισμούς που παρέχουν στήριξη σε θύματα διακρίσεων.
Καταλήγοντας, η έκθεση αναφέρει πως παρά τις προσπάθειες των κρατών μελών, οι περισσότεροι από τους στόχους κοινωνικής ενσωμάτωσης στους οποίους επικεντρώνεται το Ενωσιακό Πλαίσιο του 2011 για τις Εθνικές Στρατηγικές Κοινωνικής Ενσωμάτωσης των Ρομά δεν έχουν εκπληρωθεί. Οι συστάσεις του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA) συνοψίζονται στα εξής σημεία:
• μαθησιακή υποστήριξη κατά την προσχολική εκπαίδευση και διαπολιτισμική εκπαίδευση
• καλύτερες ευκαιρίες απασχόλησης και ενίσχυση της κοινωνικής προστασίας για την εξάλειψη της φτώχειας
• στοχευμένη εκπαίδευση και κατάρτιση που θα βοηθήσει συγκεκριμένα τους νέους και τις γυναίκες Ρομά κατά τη μετάβασή τους από την πρωτοβάθμια στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και στη συνέχεια κατά την αναζήτηση εργασίας.