Η στρατηγική διαδοχικών κυβερνήσεων για την ανάδειξη της Ελλάδας σε ενεργειακό κόμβο αποκτά σάρκα και οστά με την προώθηση σειράς επενδυτικών σχεδίων που έχουν ως επίκεντρο τη χώρα μας.
Οι αγωγοί ΤΑΡ (Trans Atlantic Pipeline), IGB (ελληνοβουλγαρικός), East Med (Ισραήλ – Κύπρος – Ελλάδα), South European Pipeline (για τη μεταφορά ρωσικού φυσικού αερίου) και IGI (Ελλάδα – Ιταλία) που βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια ωριμότητας, αλλάζουν σταδιακά τον ενεργειακό χάρτη της Ελλάδας, των Βαλκανίων, αλλά και της Ευρώπης.
Το πλέον προχωρημένο έργο, που έχει ξεκινήσει να κατασκευάζεται και προβλέπεται να λειτουργήσει το 2020 είναι ο αγωγός ΤΑΡ . Είναι ενδεικτικό ότι ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Πάνος Σκουρλέτης εκτίμησε πρόσφατα ότι ο ΤΑΡ θα είναι το πρώτο τμήμα του συστήματος αγωγών, που κατασκευάζεται από το Αζερμπαϊτζάν ως την Ιταλία, που θα είναι έτοιμο να λειτουργήσει. Με τον ΤΑΡ (μέτοχοι της Κοινοπραξίας είναι οι εταιρείες ενέργειας SOCAR, Snam, BP, Fluxys, Enagás και Axpo) ανοίγει ο λεγόμενος Νότιος διάδρομος του φυσικού αερίου. Θα μεταφέρει αέριο από το κοίτασμα Σαχ Ντενίζ του Αζερμπαϊτζάν σε Τουρκία, Ελλάδα και Αλβανία για να καταλήξει με υποθαλάσσιο αγωγό στην Ιταλία. Πρόκειται για ένα διάδρομο συνολικού μήκους 4000 χλμ. και επενδυτικής δαπάνης άνω των 20 δις. δολαρίων, αναφέρει το ΑΠΕ. Το ελληνικό τμήμα, του αγωγού είναι 550 χιλιόμετρα και το ύψος της επένδυσης στη χώρα μας για την κατασκευή του εκτιμάται σε 1,5 δις. ευρώ. Θα ξεκινάει από τους Κήπους κοντά στα ελληνοτουρκικά σύνορα και θα καταλήγει στα σύνορα με την Αλβανία, νοτιοδυτικά της Ιεροπηγής. Οι κατασκευαστικές εργασίες ξεκίνησαν το Μάιο, ήδη έχουν παραληφθεί στα τρία λιμάνια της Β. Ελλάδας 10.000 σωλήνες (από τις 32.000 που θα χρειαστούν συνολικά) ενώ δεκάδες ελληνικές επιχειρήσεις έχουν υπογράψει συμβόλαια για την παροχή προϊόντων και υπηρεσιών στην κοινοπραξία κατασκευής του αγωγού. Η μεταφορική ικανότητα θα είναι στην πρώτη φάση 10 δις. κυβικά μέτρα αερίου το χρόνο με δυνατότητα διπλασιασμού στο μέλλον.
Στην τελική φάση πριν από την έναρξη των κατασκευαστικών εργασιών βρίσκεται ο ελληνοβουλγαρικός αγωγός (IGB, Κομοτηνή – Stara Zagora) που θεωρείται επίσης στρατηγικής σημασίας παρά το περιορισμένο (σε σχέση με τα άλλα σχέδια που βρίσκονται στο χάρτη) μέγεθός του. Είναι ένας αγωγός μήκους 180 χλμ. και αρχικής μεταφορικής ικανότητας 3 δις. κυβικών μέτρων αερίου το χρόνο με δυνατότητα επαύξησης στα 5 δις. Η στρατηγική του σημασία έγκειται στο γεγονός ότι αποτελεί τον πρώτο κρίκο για τον λεγόμενο κάθετο διάδρομο φυσικού αερίου που εκτείνεται προς Βορρά, μετά τη Βουλγαρία, σε Ρουμανία, Ουγγαρία, Ουκρανία και Πολωνία παρέχοντας σε όλες αυτές τις χώρες πρόσβαση στο αέριο της Κασπίας (ο IGB θα διασυνδεθεί με τον ΤΑΡ όπως και με το υφιστάμενο δίκτυο υψηλής πίεσης της Ελλάδας) αλλά και σε υγροποιημένο αέριο (LNG) που θα διοχετεύεται μέσω των εγκαταστάσεων της Ρεβυθούσας και του νέου, πλωτού συστήματος LNG που σχεδιάζεται να κατασκευαστεί στην Αλεξανδρούπολη και συνδέεται άμεσα με τον IGB. Ο κ. Σκουρλέτης πρόκειται να επισκεφθεί τη Σόφια αυτήν την εβδομάδα για να συναντηθεί με την ομόλογό του υπουργό Ενέργειας και να εξετάσουν την πρόοδο του έργου ενόψει του τελικού market test που θα γίνει τον Οκτώβριο. Το έργο αναπτύσσεται από την ICGB, εταιρία που ανήκει κατά 50 % στην Poseidon (κοινή εταιρία της ΔΕΠΑ με την Ιταλική Edison) και 50 % στην Bulgarian Energy Holding. Η τελική επενδυτική απόφαση ελήφθη το Δεκέμβριο του 2015.
Το μεγαλεπήβολο σχέδιο του αγωγού East Med τέθηκε την περασμένη εβδομάδα στο τραπέζι των συζητήσεων της τριμερούς υπουργικής συνόδου Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, καθώς για τον Δεκέμβριο προγραμματίζεται και νέα σύνοδος των ηγετών των τριών χωρών. Ο αγωγός σχεδιάζεται να μεταφέρει αέριο από τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου (Κύπρος, Ισραήλ) στην Ευρώπη μέσω Κύπρου, Κρήτης και ηπειρωτικής Ελλάδας. Θα ακολουθεί υποθαλάσσια διαδρομή από την ανατολική Κρήτη ως την Πελοπόννησο και θα καταλήγει στις ακτές της Θεσπρωτίας όπου θα συνδέεται με τον υποθαλάσσιο ελληνο-ιταλικό αγωγό που βρίσκεται επίσης υπό αξιολόγηση, ενώ θα υπάρχει διασύνδεση και με τον ελληνοβουλγαρικό για την τροφοδοσία των αγορών των Βαλκανίων. Φορέας του ελληνο-ιταλικού και του East Med είναι η IGI Poseidon (ΔΕΠΑ-Edison).
Οι πρώτες μελέτες (θα παρουσιαστούν στα ενδιαφερόμενα μέρη στις 26 Οκτωβρίου στα γραφεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Αθήνα) δείχνουν ότι το έργο είναι τεχνικά εφικτό και οικονομικά ανταγωνιστικό. Ο αγωγός θα έχει μήκος 1900 χλμ. ( 600 χλμ. χερσαία και 1300 χλμ. υποθαλάσσια) και μεταφορική ικανότητα 10 δις. κυβικών μέτρων ετησίως, με προοπτική επαύξησης στο μέλλον.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις το διαθέσιμο για εξαγωγή αέριο από την περιοχή της Αν. Μεσογείου μετά το 2022 (αφού καλυφθούν οι ανάγκες της εσωτερικής αγοράς των χωρών της περιοχής) θα είναι 10 δις. κυβικά μέτρα το χρόνο, ποσότητα που φυσικά θα αυξηθεί αν ανακαλυφθούν νέα κοιτάσματα. Ο αγωγός East Med είναι μία από τις εναλλακτικές λύσεις που εξετάζονται για την εξαγωγή του φυσικού αερίου της περιοχής προς την Ευρώπη. Οι άλλες οδοί είναι μέσω Τουρκίας με αγωγό και μέσω Αιγύπτου σε υγροποιημένη μορφή και το πιθανότερο είναι να επιλεγούν περισσότερες από μία λύσεις για λόγους ασφάλειας εφοδιασμού. Το έργο θεωρείται στρατηγικής σημασίας για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο υποθαλάσσιος αγωγός Ελλάδας – Ιταλίας θα έχει μήκος 207 χιλιόμετρα, από τη Θεσπρωτία ως το Ότραντο και μεταφορική ικανότητα έως 12 δις. κυβικά μέτρα αερίου ετησίως. Αποτελεί την απόληξη του ελληνο-ιταλικού αγωγού (ITGI) που σχεδιάστηκε για να μεταφέρει το αέριο του Αζερμπαιτζάν στην Ευρώπη, αντί αυτού ωστόσο επελέγη η διαδρομή του ΤΑΡ.
Τέλος, για τον South European Pipeline η ΔΕΠΑ υπέγραψε τον περασμένο Φεβρουάριο κατ αρχήν συμφωνία με την Gazprom για την προώθηση του έργου, που σχεδιάζεται να μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο στην Ευρώπη, με την ελληνική κυβέρνηση να επισημαίνει ότι σε κάθε περίπτωση πρέπει να τηρεί την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Ο αγωγός αποτελεί την μετεξέλιξη των παλαιότερων ρωσικών σχεδίων για τον South Stream και τον Turkish Stream που δεν προχώρησαν και σχεδιάζεται να καταλήγει στη Ιταλία μέσω υποθαλάσσιου αγωγού.