Για πολλά χρόνια ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου μαζί με τον Γιώργο Παπανδρέου θεωρούνταν οι “άνθρωποι που μας έβαλαν στο μνημόνιο.”
Τώρα, που σχεδόν όλο το πολιτικό φάσμα έχει ψηφίσει το δικό του μνημόνιο, το μόνο ερώτημα που μένει να απαντηθεί είναι: Μπορούσαμε να αποφύγουμε το μνημόνιο; Αν είχαν ληφθεί εγκαίρως μέτρα, θα είχαμε αποφύγει το μνημόνιο;
“Δεν το πιστεύω”, λέει στο Capital.gr ο πρώην υπουργός Οικονομικών. “Μόνο μία εγγύηση μη πτώχευσης μπορούσε να σώσει την Ελλάδα. Μόνο αν η Ευρώπη είχε αντιδράσει στην κρίση όπως οι ΗΠΑ, που είπαν οτι διαθέτουμε 1 τρισ. και δεν πρόκειται να επιτρέψουμε να συμβεί τίποτα, θα είχαμε αποφύγει αυτού του τύπου το μνημόνιο. Αλλά την προσαρμογή θα την είχαμε κάνει. Την λιτότητα δεν θα την γλιτώναμε.”
Πώς φθάσαμε λοιπόν στο Καστελόριζο και στο πρώτο μνημόνιο;
Είμαστε στο 2009. Τρεις ημέρες μετά την ορκωμοσία της κυβέρνησης, ο τότε διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γ. Προβόπουλος, επισκέπτεται τον νέο υπουργό και τον ενημερώνει ότι το έλλειμμα θα είναι πάνω απο 12%.
“Εμείς ως τότε πιστεύαμε ότι το έλλειμμα θα είναι 8-9%, άντε βία 10%. Θεωρούσαμε ότι αυτό είναι διαχειρίσιμο. Με τομές βέβαια”. (Ο πρώην υπουργός θέλει να υποβαθμίσει το “λεφτά υπάρχουν”. Επιμένει στην γραμμή Παπανδρέου ότι το νόημα της φράσης ήταν διαφορετικό. Αλλά όταν του θυμίζουμε τις αντιδράσεις μέσα στο κόμμα του για τα πρώτα μέτρα λιτότητας, συμφωνεί. “Το ΠΑΣΟΚ αλλά και όλο το πολιτικό σύστημα τότε, δεν είχαν συνειδητοποιήσει το μέγεθος της κρίσης, ήταν αλλού”).
Όταν ο Γ. Προβόπουλος του ανακοινώνει ότι το έλλειμμα θα είναι πάνω από 12%, ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου του ζητά να το ανακοινώσει ο ίδιος. Για να αποφύγει την κατηγορία ότι γίνεται πολιτικό παιχνίδι.
“Η ακριβής φράση του, στην δήλωση που έκανε στον προθάλαμο του υπουργείου ενώπιον 50 δημοσιογράφων, ήταν ότι το έλλειμμα θα φθάσει, αν δεν ξεπεράσει το 12%”. Σοκ! Η Ευρωζώνη ενημερώνεται επισήμως μερικές ημέρες μετά. Στο Eurogroup που ακολουθεί τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης. “Εκεί γίνεται η περίφημη δήλωση Γιούνκερ, the game is over, χρειαζόμαστε σοβαρά στατιστικά στοιχεία”.
Σε εκείνη την φάση, η ευρωζώνη είναι όμως ακόμα απροετοίμαστη. Δεν έχουν εμπειρία απο μια τέτοια κρίση, όπως αυτή που θα αποδειχθεί η ελληνική.
“Είναι ακόμα λίγο χαλαροί”, θυμάται ο κ. Παπακωνσταντίνου.
Στο μεθεπόμενο Eurogroup όμως το κλίμα αλλάζει…
Ο τόνος είναι πολύ αυστηρός. Με την Ελλάδα που έχει εξαπατήσει την Ευρώπη με τα στατιστικά της στοιχεία. Ο Ολλανδός υπουργός οικονομικών λέει χαρακτηριστικά: “Γιώργο δεν πρέπει κάποιος να λογοδοτήσει; Δεν πρέπει κάποιος να πάει φυλακή;”
Οι υπουργοί οικονομικών της ευρωζώνης πιστεύουν ακόμα οτι με σκληρά μέτρα, οι αγορές θα πειστούν. “Εμείς τους λέμε οτι αυτό που χρειάζεται είναι μια εγγύηση μη πτώχευσης”, λέει ο κ. Παπακωνσταντίνου στο Capital.gr, αλλά δεν θέλουν να ακούσουν. Όταν λέω στον Σόιμπλε οτι χρειάζεται ένα Plan B, μου απαντά: Γιώργο δεν υπάρχει Plan B. Πάρτε μέτρα και οι αγορές θα πειστούν”.
Ο μόνος που είχε απο πολύ νωρίς συνειδητοποιήσει οτι η Ελλάδα οδηγείται σε αδιέξοδο ήταν ο Τρισε, λέει ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου. Και όπως αποκαλύπτει ο πρώην υπουργός, σε μυστική σύσκεψη στο Λουξεμβούργο, ο τότε διοικητής της ΕΚΤ, παρουσία των Γιουνκερ, Παπαδήμου, Προβόπουλου και Ζανιά είχε προειδοποιήσει: “Τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα, δεν ξέρουμε τι θα συμβεί, πρέπει να πάρετε κι άλλα μέτρα τώρα”.
Η κυβέρνηση Παπανδρέου παίρνει με δυσκολία και με πολλές αντιδράσεις, και εσωκομματικές, τα πρώτα μέτρα λιτότητας αλλά οι αγορές δεν πείθονται. Τα spreads τραβάνε την ανηφόρα. Τους πρώτους μήνες του 2010 οι Ευρωπαίοι πείθονται πλέον οτι σύντομα η Ελλάδα δεν θα μπορεί πλέον να δανειστεί από τις αγορές.
“Η πρώτη που θίγει το θέμα ενός δανείου για την Ελλάδα είναι η Λαγκάρντ, αποκαλύπτει ο Γ. Παπακωνσταντίνου. Ο Σόιμπλε δεν βγαίνει μπροστά, αλλά δεν είναι αρνητικός. Είναι προφανές οτι έχουν γίνει συνεννοήσεις μεταξύ τους.. Εκείνη την εποχή ο Σόιμπλε είναι πολύ πιο φιλικός για την Ελλάδα σε σχέση με την Μερκελ. Ακόμα και όταν μου λέει οτι δεν υπάρχει plan b, μου το λέει για να μην χαλαρώσουμε και δεν κάνουμε τίποτα”, προσθέτει.
Γι’ αυτό άλλωστε καθυστέρησε τόσο πολύ η συζήτηση για την αναδιάρθρωση του χρέους λέει ο πρώην υπουργός Οικονομικών. Για να μην διακοπεί η πολιτική
των μεταρρυθμίσεων. Συν το γεγονός βέβαια οτι ο Τρισε δεν ήθελε ούτε κάν να
γίνεται κουβέντα για κούρεμα του χρέους.
“Ακόμα και το 2011, αποκαλύπτει ο κ. Παπακωνσταντίνου, όταν για πρώτη φορά έθεσα το θέμα στην Τρόικα, ο Ζαν Κλωντ Τρισε, έστειλε επιστολή στον Παπανδρέου απειλώντας οτι σε περίπτωση που τεθεί τέτοιο θέμα θα στραγγαλίσει το ελληνικό τραπεζικό σύστημα”.
“Ακόμα και ο Στρώς Κάν”, λέει ο κ. Παπακωνσταντίνου “που έλεγε οτι μετά την συμφωνία πρέπει να δούμε κάποια στιγμή την αναδιάρθρωση του χρέους, αντιλαμβανόταν οτι οι Ευρωπαίοι ήταν απολύτως αδύνατον να αποφασίσουν, εκείνη την στιγμή, να χαρίσουν χρέος”.
Απρίλιος του 2010 και η ελληνική κυβέρνηση, με τα επιτόκια δανεισμού να μην επιτρέπουν την έξοδο στις αγορές, αποφασίζει πλέον την προσφυγή στο ευρωπαϊκό σύστημα που έχει δημιουργηθεί ad hoc με μια “καταστρατήγηση” των ευρωπαϊκών συνθηκών που επινοεί η νομική υπηρεσία. Τα δάνεια δεν θα είναι ευρωπαϊκά. Τυπικά θα είναι σε εθελοντική βάση, διμερή, υπό τον συντονισμό της Κομισιόν.
Τότε ακόμα, μόλις δυο εβδομάδες πριν απο την υπογραφή του μνημονίου, το Δ.Ν.Τ ειναι μόνο τεχνικός σύμβουλος, μας λέει ο Γ. Παπακωνσταντίνου. “
Θυμάμαι να πηγαίνουμε στο Παρίσι, να δούμε τον Σαρκοζί, και τον Γάλλο πρόεδρο να μας λέει: “Δεν υπάρχει περίπτωση να δεχθώ εγώ το Δ.Ν.Τ στην Ευρώπη. Το Ταμείο είναι για την Αφρική”.
Δυο εβδομάδες μετά είχε δεχθεί την απαίτηση της Μερκελ που ήθελε έναν μπαμπούλα για να πείσει τους Γερμανούς ψηφοφόρους οτι “τα χρήματα θα δοθούν με αυστηρές προϋποθέσεις και δεν θα πάνε χαμένα…”
Ο υπουργός Οικονομικών θυμάται την σύσκεψη στο Μαξίμου όταν αποφασίστηκε η προσφυγή στον μηχανισμό. “Κανείς δεν διαφώνησε” λέει. Μόνο κάποιες ενστάσεις για το οτι υπογράφουμε μνημόνιο χωρίς να ξέρουμε τα μέτρα που θα μας ζητήσουν.
Αλλά το σύστημα έτσι είχε φτιαχτεί και δεν άλλαζε… “Στην διάρκεια της σύσκεψης η γραμματέας του Γιώργου Παπανδρέου μας διέκοψε. Ήταν στο τηλέφωνο ο Αμερικανός υπουργός Οικονομικών. Γιώργο μου είπε, δεν έχετε άλλο χρόνο, πρέπει να υπογράψετε”.
Στις 19 Μαΐου έσκαγε ένα ομόλογο 9 δισ. ευρώ και χρήματα δεν υπήρχαν. “Έτσι εισηγήθηκα στον πρωθυπουργό την άμεση προσφυγή στον μηχανισμό…”
Πηγή: Capital.gr