Η Αλγερία αποτέλεσε πέρυσι τη δεύτερη σημαντικότερη εξαγωγική μας αγορά στο χώρο της Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής, αν λάβουμε υπόψη τις εξαγωγές μας εκτός πετρελαιοειδών, σημειώνεται, μεταξύ άλλων, στην ετήσια έκθεση του Γραφείου Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων Αλγερίας για το 2015 που αναρτήθηκε στην ηλεκτρονική σελίδα του υπουργείου Εξωτερικών.
«Με δεδομένο τον εντεινόμενο διεθνή ανταγωνισμό για την απόκτηση και εδραίωση μεριδίων στην αλγερινή αγορά, οι ενδιαφερόμενες ελληνικές επιχειρήσεις θα πρέπει να πάψουν να αντιμετωπίζουν την Αλγερία σαν μία ευκαιριακή αγορά και να καταβάλλουν συστηματική προσπάθεια για την ανάπτυξη εμπορικών δικτύων, προσωπικών επαφών και επιχειρηματικών συνεργασιών. Όπως είναι φυσικό σε μία χώρα με παραδοσιακή αραβική κουλτούρα, σημαντική παράμετρος για την προώθηση πωλήσεων ή την ανάληψη έργων είναι η φυσική παρουσία, η προσωπική επαφή, η ανάπτυξη δικτύωσης και σταθερής επικοινωνίας με τοπικούς εταίρους και κρατικές υπηρεσίες και φορείς» όπως σημειώνεται χαρακτηριστικά σε σημείο της έκθεσης.
Η Αλγερία, με εισαγωγές ύψους 180,3 εκατ. ευρώ, απορροφά το 1,07% των συνολικών μας, εκτός πετρελαιοειδών, εξαγωγών. Όμως το 2015 ο όγκος των εμπορικών συναλλαγών Ελλάδας – Αλγερίας κατέγραψε σημαντική πτώση, λόγω κυρίως της μεγάλης μείωσης των εξαγωγών φυσικού αερίου και ακατέργαστου πετρελαίου από την Αλγερία προς τη χώρα μας (119,4 εκατ. ευρώ το 2015, έναντι 193,7 εκατ. ευρώ το 2014) αλλά και της αντίστοιχης κάμψης των ελληνικών εξαγωγών προς την Αλγερία (195,7 εκατ. ευρώ το 2015, έναντι 282,8 εκατ. το 2014).
Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το 2015 ο συνολικός όγκος εμπορίου έφθασε τα 328 εκατ. ευρώ, έναντι 411,1 εκατ. ευρώ το 2010, 735,3 εκατ. ευρώ το 2011, 700,1 εκατ. ευρώ το 2012, 699,9 εκατ. ευρώ το 2013 και 481,1 εκατ. ευρώ το 2014.
Αναλυτικότερα, το 2015 η αξία των εξαγωγών της Ελλάδας προς την Αλγερία ανήλθε σε 195,7 εκ. ευρώ (σημειώνοντας κάμψη κατά -30%) και των εισαγωγών μας σε 132,3 εκ. ευρώ (-30%).
Το πλεόνασμα του εμπορικού μας ισοζυγίου με την Αλγερία μειώθηκε το 2015 και έφθασε τα 63,4 εκ.ευρώ.
Το 2015 η Αλγερία απορρόφησε το 0,75% των συνολικών μας εξαγωγών (25,9 δισ. ευρώ) και απετέλεσε τη 27η εξαγωγική μας αγορά παγκοσμίως και την πέμπτη σημαντικότερη στον αραβικό κόσμο (μετά από Αίγυπτο, Λίβανο, Σαουδική Αραβία και ΗΑΕ). Αντίστροφα, το μερίδιο της Ελλάδας στις συνολικές εισαγωγές της Αλγερίας ανέρχεται σε 0,38%.
Εισαγωγές Ελλάδας από Αλγερία (κυρίως φυσικό αέριο)
Οι εισαγωγές μας από Αλγερία εμφανίζουν, γενικότερα, μεγάλες κυκλικές διακυμάνσεις, λόγω της υπερβολικής τους συγκέντρωσης σε ένα περιορισμένο αριθμό προϊόντων, με πρώτα, βεβαίως, το φυσικό αέριο και το ακατέργαστο πετρέλαιο που αντιπροσωπεύουν το συντριπτικά μεγαλύτερο μερίδιο των συνολικών μας εισαγωγών.
Το κυριότερο εξαχθέν προϊόν από πλευράς Αλγερίας ήταν, όπως πάντα, το φυσικό αέριο σε ποσοστό 90,4% της συνολικής αξίας των εισαγωγών μας και η αξία του ανήλθε σε 119.430.895 ευρώ. Ακολουθούν τρεις κατηγορίες προϊόντων που και αυτές συχνά απαντώνται στις εξαγωγές της Αλγερίας προς τη χώρα μας, ήτοι, λιπάσματα, φωσφορικά ασβέστια και αργιλασβέστια και λάδια από πετρέλαιο, που η αξία τους ανήλθε σε 7.814.869, 2.460.901, και 2.322.819 ευρώ αντίστοιχα.
Η Αλγερία αποτελεί, ως γνωστό, έναν από τους κύριους προμηθευτές φυσικού αερίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είτε μέσω αγωγών, είτε μέσω εξαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου ( ΥΦΑ- LNG).
Το 2015 η Αλγερία, με 32 δισ. κυβικά μέτρα (bcm) εξαγωγές φυσικού αερίου μέσω αγωγών κατέλαβε την τρίτη θέση μεταξύ των προμηθευτών της Ε.Ε (μετά από Ρωσία και Νορβηγία), ενώ κατέχει την τρίτη, επίσης, θέση ως προς τις εξαγωγές ΥΦΑ προς την Ε.Ε. με 13 bcm το 2015, (μετά από το Κατάρ και τη Νιγηρία).
Μεταξύ των εξαγωγέων ΥΦΑ σε παγκόσμια κλίμακα, η Αλγερία κατατάσσεται στην 6η θέση με μερίδιο 5% επί των συνολικών εξαγωγών.
Από το 2000 και μέχρι σήμερα, η Αλγερία αποτελεί τον μεγαλύτερο προμηθευτή ΥΦΑ προς τη χώρα μας. Η Ελλάδα υπέγραψε από το 1989 μακροπρόθεσμη συμφωνία με την Αλγερία, η οποία τέθηκε σε ισχύ το 1999 και λήγει το 2021, για την προμήθεια από την αλγερινή κρατική εταιρεία πετρελαίου και φυσικού αερίου SONATRACH, σε μορφή αερίου, και σε σταθερές τιμές 0,68 bcm κατά μέγιστο όριο φυσικού αερίου ανά έτος, ποσότητα που αντιστοιχεί στο 20% περίπου της συνολικής εγχώριας ζήτησης.
Παράλληλα, μετά την απελευθέρωση της αγοράς φυσικού αερίου το 2010, εισαγωγές φορτίων ΥΦΑ μέσω του τερματικού σταθμού της Ρεβυθούσας πραγματοποιούν και ιδιωτικές εταιρείες, το μερίδιο των οποίων αγγίζει το 45% των εισαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου.
Επισημαίνεται ότι η εισαγωγή ΥΦΑ από Αλγερία ανταποκρίνεται περισσότερο στις δυνατότητες ελλιμενισμού και αποθήκευσης του σταθμού της Ρεβυθούσας, σε σχέση με άλλους δυνητικούς προμηθευτές ΥΦΑ (Κατάρ, Νορβηγία).
Επιπρόσθετα, πέραν του συμβολαίου ΔΕΠΑ – SONATRACH η Ελλάδα προμηθεύεται σημαντικές ποσότητες ΥΦΑ και από τη λεγόμενη «ευκαιριακή αγορά» (spot market), προκειμένου να διασφαλιστεί η ομαλή τροφοδοσία της εγχώριας αγοράς, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις αυξημένης ζήτησης ή μειωμένης προσφοράς. Το 2015 οι ελληνικές εισαγωγές spot από Αλγερία κάλυψαν το 15% περίπου των συνολικών εισαγωγών ΥΦΑ.
Σε μία συγκυρία όπου οι βασικότεροι πελάτες της Αλγερίας (Ισπανία, Ιταλία) διαπραγματεύονται μείωση της παρεχόμενης ποσότητας και ευθυγράμμιση των τιμών με τις τιμές της διεθνούς αγοράς, η Ελλάδα θα μπορούσε να διερευνήσει πιθανό αλγερινό ενδιαφέρον για την κατασκευή και αξιοποίηση πλωτού τερματικού σταθμού στη Βόρεια Ελλάδα και εφοδιασμό του με αλγερινό ΥΦΑ και διοχέτευση του μέσα από κάθετους προς το IGB διασυνδετήριους αγωγούς προς τις χώρες των Βαλκανίων. Σημειώνεται ότι το 2016 η Ελλάδα αύξησε κατά 30% τις εισαγόμενες από Αλγερία ποσότητες ΥΦΑ, ενώ ανάλογη αύξηση συζητείται και για το 2017 στο πλαίσιο της πολιτικής απεξάρτησης και διαφοροποίησης των προμηθευτών της χώρας.
Ελληνικές εξαγωγές προς την Αλγερία
Όσον αφορά στις εξαγωγές της Ελλάδος προς την Αλγερία, επισημαίνεται κατ’ αρχήν ο χαμηλός βαθμός διαφοροποίησής τους και η υπερβολική διαχρονικά εξάρτηση από έναν σχετικά περιορισμένο αριθμό προϊόντων. Το 2015 οι εξαγωγές μας προς την Αλγερία αφορούσαν κυρίως σε ράβδους από σίδηρο -χάλυβα (36,08 εκατ. ευρώ), τσιμέντα (35,05 εκ.), λάδια από πετρέλαιο (15,45 εκ.), χοντρόσυρμα από σίδηρο (11,44 εκ.), μηχανές και συσκευές για τη διαλογή ή το κοσκίνισμα (9,33 εκ.), σωλήνες από χαλκό (9,21 εκ.), δεξαμενές, βαρέλια, κάδους (6,21εκ.), μάρμαρα (4,41 εκ.), πυλώνες, κολώνες και άλλα μέρη κατασκευών (3,93 εκ.), παρασκευάσματα διατροφής (3,67 εκ.) και ακατέργαστα καπνά (3,62 εκατ.).
Τα δέκα αυτά πρώτα εξαγωγικά μας προϊόντα αντιπροσωπεύουν 134,82 εκατ. ευρώ, καλύπτουν δηλαδή το 71,2 % των συνολικών μας εξαγωγών κατά το συγκεκριμένο έτος, αναφέρει το ΑΠΕ.
Επισημαίνεται ότι τα πέντε μόλις σημαντικότερα εξαγωγικά μας προϊόντα αντιπροσωπεύουν 55%των συνολικών μας εξαγωγών προς την Αλγερία.
Επιπλέον, μια πρόχειρη ματιά στους πίνακες του εξωτερικού εμπορίου των δύο χωρών , πιστοποιεί ότι η συντριπτική πλειοψηφία των κατηγοριών προϊόντων που εμφανίζονται σε αυτούς, αποτελείται από μη καταναλωτικά αγαθά (πλην παρασκευασμάτων διατροφής). Εντύπωση προκαλεί η πλήρης, σχεδόν, απουσία προϊόντων που περιλαμβάνονται παραδοσιακά στις ελληνικές εξαγωγές σε άλλες χώρες όπως π.χ. τρόφιμα – ποτά, είδη οικιακού εξοπλισμού, οικοδομικά υλικά, είδη ένδυσης – υπόδησης, φάρμακα, καλλυντικά κλπ.
Προτάσεις
Προκειμένου να υπάρξει βελτίωση των συνθηκών πρόσβασης των ελληνικών επιχειρήσεων στη συγκεκριμένη χώρα, θεωρείται χρήσιμη η υιοθέτηση μίας σειράς ενεργειών όπως:
– Η οργάνωση επιχειρηματικών αποστολών, υπό την αιγίδα του Ελληνο-Αλγερινού Επιχειρηματικού Συμβουλίου, των οποίων θα ηγείται υψηλά ιστάμενο πολιτικό πρόσωπο (συνηθέστατη πρακτική άλλων χωρών).
– Η συμμετοχή της Ελλάδας, μέσω της Ελληνικής Εταιρείας Επενδύσεων και Εξωτερικού Εμπορίου, σε ορισμένες σημαντικές διεθνείς εκθέσεις που πραγματοποιούνται στο Αλγέρι, όπως:
– BATIMATEC (Δ.Ε. κατασκευών, δομικών υλικών και δημοσίων έργων),
– Δ .Ε Τροφίμων DJAZAGRO
– Salon International des Energies Renouvelables et de la Maitrise d’ Energie (Δ.Ε. για Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας),
– Δ.Ε Φαρμακευτικών και παραφαρμακευτικών προϊόντων
– Ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου με την υπογραφή συμφωνίας για την αποφυγή διπλής φορολογίας.
– Να δοθεί έμφαση για την παροχή τραπεζικών εγγυήσεων σε ελληνικές επιχειρήσεις που αναλαμβάνουν επιχειρηματικές πρωτοβουλίες στην Αλγερία.
– Διοργάνωση υπό την αιγίδα του ΣΕΠΕ επιχειρηματικής αποστολής ελληνικών εταιρειών που ειδικεύονται σε τεχνολογίες επικοινωνιών και πληροφορικής προκειμένου να υπάρξουν συναντήσεις με κρατικούς και ιδιωτικούς φορείς και να διερευνηθεί η δυνατότητα υλοποίησης συγκεκριμένων επιχειρηματικών σχεδίων.
– Να διερευνηθεί η δυνατότητα πρόσκλησης στην Ελλάδα ανώτατων υπηρεσιακών παραγόντων του αλγερινού υπουργείου Δημοσίων Έργων, του υπουργείου Οικισμού και άλλων συναφών κρατικών φορέων, οι οποίοι έχουν καθοριστικό λόγο στον προγραμματισμό, τη δημοπράτηση και διαχείριση των έργων.
Οι ελληνικές κατασκευαστικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να διεκδικήσουν σημαντικό μερίδιο από τα υπό εκτέλεση έργα και τις διευρυνόμενες εισαγωγές πάσης φύσεως αγαθών, βρίσκονται σε μειονεκτική θέση, αφενός λόγω των γνωστών δυσκολιών εξασφάλισης των απαιτούμενων τραπεζικών εγγυήσεων, αφετέρου εξαιτίας της μη ύπαρξης Διμερούς Συμφωνίας για την Αποφυγή Διπλής Φορολογίας.
Επισημαίνεται ότι πολλές ευρωπαϊκές αλλά και τρίτες χώρες έχουν ήδη συνάψει ανάλογες Συμφωνίες ή διαπραγματεύονται την υπογραφή τους (πρόσφατο παράδειγμα το Ηνωμένο Βασίλειο). Η αλγερινή κυβέρνηση είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη στο ζήτημα αυτό, εφόσον επιδιώκει συστηματικά τη διαφοροποίηση των εμπορικών της εταίρων και εκλαμβάνει, εύλογα, κάθε σχετική πρωτοβουλία ως έμπρακτη εκδήλωση ενδιαφέροντος για διεύρυνση της οικονομικής και επιχειρηματικής συνεργασίας με έναν αυξανόμενο αριθμό χωρών.
Η διαπραγμάτευση και υπογραφή διμερούς φορολογικής Συμφωνίας Ελλάδας-Αλγερίας θα αποκαθιστούσε την ίση φορολογική μεταχείριση μεταξύ ελληνικών και ξένων επιχειρήσεων προερχόμενων από χώρες που έχουν υπογράψει παρόμοια Συμφωνία, παρέχοντας παράλληλα ασφάλεια δικαίου και διαφάνεια των συναλλαγών.
Εξάλλου, όπως διαπιστώσαμε και από συνομιλίες μας με επιχειρηματικούς παράγοντες, η μη ύπαρξη ανάλογης Συμφωνίας ώθησε αρκετές ελληνικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Αλγερία να χρησιμοποιήσουν ως όχημα θυγατρικές τους σε τρίτες χώρες, ώστε να αποφύγουν τις δυσμενείς επιπτώσεις τυχόν διπλής φορολόγησής τους, με συνέπεια να υπάρχει πρόσθετη απώλεια εσόδων από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Τρόφιμα
Υπογραμμίζεται ότι υπάρχει πλήρης σχεδόν απουσία καταναλωτικών αγαθών και τροφίμων στον πίνακα εξαγωγών της χώρας μας στην Αλγερία.
Οι εξαγωγές ελληνικών αγροτικών προϊόντων και ειδών διατροφής στην Αλγερία είναι εξαιρετικά περιορισμένες και αντιπροσωπεύουν λιγότερο από 2 % των συνολικών μας εξαγωγών.
Βασικά εξαγωγικά μας προϊόντα όπως ελαιόλαδο, ελιές και γιαούρτι απουσιάζουν παντελώς από την αλγερινή αγορά, ενώ οι εξαγωγές μας σε άλλα είδη- όπως φέτα, τυριά και ιχθυηρά- είναι πρακτικά αμελητέες. Σχεδόν ανύπαρκτες, ή ευκαιριακού εν πολλοίς χαρακτήρα, είναι και οι εξαγωγές νωπών φρούτων και λαχανικών ελληνικής προέλευσης, όπως και προϊόντων ΠΟΠ και ΠΓΕ.
Τα κυριότερα εξαγωγικά μας προϊόντα στην Αλγερία – πέρα από τα καπνά που έχουν μία σημαντική και διαχρονικά σταθερή, αν και φθίνουσα την τελευταία τριετία, εξαγωγική παρουσία – είναι οι κονσέρβες ροδάκινων και άλλων φρούτων και τα γλυκά κουταλιού, μαρμελάδες και πολτοί καρπών και φρούτων (δασμολογικές κλάσεις 2008 και 2007 αντίστοιχα). Στα επεξεργασμένα τρόφιμα και παρασκευάσματα διατροφής (δασμολογική κατηγορία 2106), στα οποία περιλαμβάνονται κυρίως επεξεργασμένα τυριά, οι εξαγωγικές μας επιδόσεις εμφανίζονται υψηλότερες και σχετικά σταθερές, με 3,74 εκατ. ευρώ το 2014 και 3,67 εκατ . το 2015.
Προκειμένου να υπάρξει βελτίωση της πρόσβασης των αγροτικών μας προϊόντων και ειδών διατροφής στην Αλγερία, ενδείκνυται η υιοθέτηση μίας σειράς ενεργειών όπως:
– Η οργάνωση επιχειρηματικών αποστολών στον κλάδο τροφίμων
με συμμετοχή σημαντικών ελληνικών επιχειρήσεων (συνηθέστατη πρακτική άλλων χωρών).
– Η συμμετοχή της Ελλάδας, μέσω της Ελληνικής Εταιρείας Επενδύσεων και Εξωτερικού Εμπορίου, στη Διεθνή Εκθεση Τροφίμων DJAZAGRO που πραγματοποιείται κάθε έτος στο Αλγέρι.
– Πρόσκληση στην Ελλάδα εκπροσώπων μεγάλων εταιρειών εισαγωγής – διανομής τροφίμων της Αλγερίας από επιχειρηματικούς φορείς του κλάδου τροφίμων.
– Διοργάνωση εβδομάδας ελληνικών προϊόντων και ελληνικής
γαστρονομίας σε μεγάλο ξενοδοχείο ή στο υπερσύγχρονο Διεθνές Συνεδριακό Κέντρο του Αλγερίου.
ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ
Παρά τους υφιστάμενους περιορισμούς (η εγχώρια νομοθεσία επιβάλλει ποσοστό ιδιοκτησίας 51% τουλάχιστον υπέρ του αλγερινού εταίρου, ενώ προβλέπει φόρο 15% επί των επανεξαγομένων κερδών), διαπιστώνεται ότι υπάρχουν θετικές προοπτικές όσον αφορά την πραγματοποίηση ελληνικών επενδύσεων στην Αλγερία.
Στους ευνοϊκούς παράγοντες συγκαταλέγονται το χαμηλό εργατικό κόστος, το χαμηλό κόστος ενέργειας και ασφαλιστικών εισφορών, η προοπτική διείσδυσης σε μία ταχέως αναπτυσσόμενη αγορά, τα υψηλά περιθώρια κέρδους και ο περιορισμένος ανταγωνισμός σε πολλούς τομείς δραστηριότητας, καθώς και η δυνατότητα δικτύωσης με τοπικούς παράγοντες της αγοράς που διασφαλίζει την επιτυχή ανάληψη έργων και ανάπτυξη περαιτέρω επιχειρηματικών συνεργασιών.
Ως τομείς προτεραιότητας για πραγματοποίηση επενδύσεων, θα μπορούσαν να αναφερθούν, πέραν του κατασκευαστικού τομέα και των γραφείων τεχνικών μελετών, ο κλάδος ενέργειας, κατασκευής ηλεκτροπαραγωγικών σταθμών, τσιμεντοβιομηχανίας, δομικών υλικών, μαρμάρου και επεξεργασίας βωξίτη.
Δυνατότητες υπάρχουν και στον κλάδο ειδών διατροφής, εφόσον προηγηθεί ενδελεχής και συστηματική μελέτη της εγχώριας αγοράς, του επιπέδου τιμών και των συνθηκών ανταγωνισμού.
Μέχρι σήμερα, υπάρχουν δύο μόνον αξιόλογες επενδύσεις στην Αλγερία. Η πρώτη αφορά τη δημιουργία μικτής επιχείρησης εμπορίας και επεξεργασίας καπνών της εταιρείας «Καπνική Α. Μιχαηλίδης Α.Ε.» σε συνεργασία με την αλγερινή κρατική εταιρεία καπνού – σιγαρέτων και της αλγερο-ευρωπαϊκής χρηματοδοτικής εταιρείας FINALEP.
Πιο πρόσφατη είναι η σύσταση μικτής επιχείρησης συλλογής και επεξεργασίας μεταχειρισμένων λαδιών και λιπαντικών, υπό την επωνυμία Amor Green Investment, από την εταιρεία Green Oil σε συνεργασία με αλγερινούς εταίρους.
Στην Αλγερία εκπροσωπούνται επίσης, με διαφορετικές μορφές μόνιμης εγκατάστασης, οι εξής ελληνικές εταιρείες:
– ΜΕΤΚΑ. Διατηρεί γραφείο – αντιπροσωπεία στο Αλγέρι. Την τελευταία τριετία έχει αναλάβει για λογαριασμό της κρατικής εταιρείας ηλεκτρισμού SONELGAZ την υλοποίηση 5 σημαντικών έργων κατασκευής ηλεκτροπαραγωγικών σταθμών και μονάδων, συνολικού προϋπολογισμού άνω των 600 εκατ. ευρώ.
– SABO S.A. Διατηρεί γραφείο – αντιπροσωπεία στο Αλγέρι. Δραστηριοποιείται στην κατασκευή μηχανολογικού εξοπλισμού για εργοστάσια κεραμοποιίας και τούβλων.
– Αλέξανδρος Μιχαηλίδης Έχει δημιουργήσει μεικτή εταιρεία καλλιέργειας-παραγωγής καπνών σε σύμπραξη με τις Αλγερινές εταιρείες ”Societé Nationale des Tabacs et Allumettes” και ”Finalep”.
– NAFMAR ALGERIE. Έχει ως αντικείμενο το εμπόριο και ειδικεύεται στην εισαγωγή δομικών υλικών από Ελλάδα.
– HALCOM. Δραστηριοποιείται στον τομέα οικιακού εξοπλισμού, κλιματιστικών, και προϊόντων αλουμινίου
-THERMOCLIMA. Εισαγωγική εταιρεία που ασχολείται με εμπόριο ειδών θέρμανσης-κλιματισμού.
Επιπρόσθετα, εκτός από τις προαναφερθείσες εταιρείες, ορισμένες μεγάλες εξαγωγικές επιχειρήσεις όπως ΣΙΔΕΝΟΡ, Χαλυβουργία Ελλάδος, Σωληνουργία Κορίνθου, ΤΙΤΑΝ, διατηρούν μόνιμους εμπορικούς αντιπροσώπους και έχουν αναπτύξει αξιόλογα εμπορικά δίκτυα στην αλγερινή αγορά.