Ρέγκλιγνκ: «Κόφτης» διαρκείας για την εξασφάλιση των πρωτογενών πλεονασμάτων

Συνέντευξη στον Θάνο Αθανασίου για το Capital.gr

Την Δευτέρα είχαμε την αναμενόμενη συμφωνία για τα μέτρα άμεσης εφαρμογής όσον αφορά την ελάφρυνση του χρέους. Δεν είχαμε όμως συμφωνία σε επίπεδο τεχνικό για την αξιολόγηση (Staff level agreement). Τι συνέβη τελικά;

Σημειώσαμε σημαντική πρόοδο τη Δευτέρα και τώρα τα θεσμικά όργανα θα συνεχίσουν το έργο τους με την ελληνική κυβέρνηση. Έχουμε ήδη μια κοινή αντίληψη σε ορισμένους τομείς, όπως η Ευρωομάδα κατέστησε σαφές στη δήλωση και ο πρόεδρος του Eurogroup, δήλωσε στη συνέντευξη Τύπου.

Ειδικότερα, υπάρχει συμφωνία με τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα σχετικά με τον προϋπολογισμό του 2017, η οποία επιβεβαιώνει την πρωταρχικό στόχο για πλεόνασμα 1,75% του ΑΕΠ το 2017. Αυτό επιτρέπει την εισαγωγή του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος. Αυτό είναι ένα σημαντικό βήμα για την ελληνική οικονομία, διότι καθιερώνει ένα πραγματικό κοινωνικό δίχτυ ασφαλείας. Νομίζω ότι όλοι συμφωνούμε ότι μέχρι στιγμής είχε πέσει μεγάλο μέρος της ευθύνης για την κάλυψη των κοινωνικών αναγκών στο συνταξιοδοτικό σύστημα. Έτσι διαμορφώθηκε ιστορικά, αλλά για ένα αποτελεσματικό κοινωνικό δίχτυ ασφαλείας είναι καλύτερο να περιοριστεί το συνταξιοδοτικό στο βασικό του καθήκον και να υπάρξουν άλλα συμπληρωματικά στοιχεία από εκεί και πέρα. Νομίζω λοιπόν ότι θα υπάρξει καλή πρόοδος σε αυτό το θέμα.

Δεν έχουμε όμως ακόμη την πλήρη συμφωνία για το 2018. Υπάρχει ακόμα ένα μικρό δημοσιονομικό έλλειμμα για την επίτευξη των συμφωνηθέντων στόχων το 2018. Και πρέπει να δούμε περισσότερες μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας κόστους, όπως το άνοιγμα κλειστών επαγγελμάτων και την άρση των εμποδίων στις επενδύσεις. Επίσης, η διοίκηση τους Ταμείου Ιδιωτικοποιήσεων δεν είναι ακόμη στη θέση της.

Αυτό θα είναι επίσης προϋπόθεση για την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης, καθώς το Ταμείο Ιδιωτικοποιήσεων θα πρέπει να είναι πλήρως λειτουργικό. Είναι ένα σημαντικό στοιχείο της συμφωνίας που επετεύχθη τον Ιούλιο του 2015. Έτσι, υπάρχουν μια σειρά από λόγοι για τους οποίους δεν είμαστε ακόμα εκεί, αλλά η πρόοδος είναι σαφής, έτσι δεν υπάρχει κανένας λόγος να είμαστε απαισιόδοξοι

Από την πληροφόρηση που έχετε (από την ελληνική πλευρά) ποιες είναι οι προθέσεις για τις εκκρεμότητες αυτές;

Φυσικά, και συνεχίζουμε να εργαζόμαστε από κοινού για την υλοποίηση του προγράμματος του ESM.

Τι είναι αυτό που εμποδίζει τους Ευρωπαίους και το ΔΝΤ από τη συμφωνία για το 3,5% πρωτογενές πλεόνασμα και την εξέλιξή του;

Γνωρίζουμε ότι υπάρχουν διαφορετικές προβλέψεις. Είχαμε αυτή την κατάσταση και πριν. Διαφορετικές προβλέψεις μπορούν να υπάρχουν και να πιστεύουμε ως ESM ότι η πρόβλεψη των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων είναι η σωστή. Το ΔΝΤ έχει μια πιο απαισιόδοξη πρόβλεψη. Είμαστε πεπεισμένοι ότι οι προβλέψεις μας είναι καλές, αλλά κανείς δεν μπορεί να είναι 100% σίγουρος. Οι προβλέψεις είναι μια αναγκαία αβεβαιότητα. Πρέπει να σεβαστούμε το ότι τα άλλα θεσμικά όργανα καταλήγουν σε διαφορετικά συμπεράσματα.

Το Eurogroup ζήτησε από τα θεσμικά όργανα να αναπτυχθεί ένας μηχανισμός που μπορεί να το χειριστεί αυτό. Είχαμε αποφασίσει συμπληρωματικά μέτρα έκτακτης ανάγκης και στο παρελθόν. Μπορούμε να οικοδομήσουμε πάνω σε αυτό, αλλά θα πρέπει να γίνει λίγο ισχυρότερο – αυτό είναι ένα από τα καθήκοντα των θεσμών μέσα στις επόμενες εβδομάδες.

Είναι σωστό να συνδεθεί το πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% με τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος;

Μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος, δεν θα συμφωνηθούν πριν από το τέλος του προγράμματος. Αυτό επιβεβαιώθηκε και από το Eurogroup τη Δευτέρα. Αυτά τα πιθανά μέτρα είχαν ήδη εντοπιστεί το Μάιο, οπότε γνωρίζουμε ήδη τι μπορεί να γίνει στο μέλλον. Στο τέλος του προγράμματος θα αποφασιστεί κατά πόσο χρειάζονται πραγματικά. Θα έχουμε τότε μια νέα ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους, έτσι πρέπει να περιμένουμε άλλον ενάμιση χρόνο, και πολλά μπορούν να συμβούν μέχρι τότε.

Μέχρι τότε επίσης θα γνωρίζουμε με βεβαιότητα αν οι προβλέψεις από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα είναι σωστές ή αν η απαισιόδοξη άποψη του ΔΝΤ επιβεβαιώνεται. Αυτός είναι ένας λόγος για να περιμένουμε. Αλλά νομίζω ότι το Eurogroup ήταν πολύ σαφές στο ότι: κάνουμε τα βραχυπρόθεσμα μέτρα τώρα, αλλά μεσοπρόθεσμα μέτρα θα αποφασιστούν μόνο στο τέλος του προγράμματος, υπό το πρίσμα της προόδου των μεταρρυθμίσεων και μετά από ένα νέο DSA. Τότε θα γνωρίζουμε αν μεσοπρόθεσμα μέτρα χρειάζονται πραγματικά.

Ο Πρόεδρος του Eurogroup κ. Dijsselbloem μίλησε για σημαντικά διαρθρωτικά μέτρα. Τι ακριβώς εννοούσε;

Όπως γνωρίζετε υπάρχει μια συζήτηση σχετικά με τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της οικονομίας. Δεν υπάρχει ακόμα συμφωνία για αυτό. Οι ιδιωτικοποιήσεις είναι ένα θέμα και υπάρχει και ο τομέας της ηλεκτρικής ενέργειας. Θα πρέπει επίσης να εξεταστούν τα δημοσιονομικά μέτρα. Γνωρίζουμε ότι οι φορολογικοί συντελεστές είναι σχετικά υψηλοί και η φορολογική βάση σχετικά στενή. Εμείς δεν υποστηρίζουμε ότι χρειάζονται περισσότερα έσοδα, αλλά νομίζω ότι η δομή του συστήματος εσόδων δεν είναι αποτελεσματική και σίγουρα δεν είναι φιλική προς την ανάπτυξη.

Σε γενικές γραμμές αυτό είναι επίσης αλήθεια σε πολλές άλλες χώρες. Το να έχετε μια ευρύτερη φορολογική βάση, επιτρέπει χαμηλότερους φορολογικούς συντελεστές για την επίτευξη του ίδιου στόχου για τα έσοδα – αυτό θα ήταν ένα καλό βήμα. Και από την πλευρά των δαπανών, θα πρέπει να υπάρξει μια αναθεώρηση του συστήματος δαπανών, επίσης, να γίνει περισσότερη φιλικό προς την ανάπτυξη. Έτσι, νομίζω ότι αυτά είναι σημαντικά στοιχεία, όπου όλοι έχουμε τον ίδιο στόχο: να καταστεί η ελληνική οικονομία πιο αποτελεσματική, πιο παραγωγική και βιώσιμη.

Έχουμε τελειώσει με τις μεταρρυθμίσεις σχετικά με το συνταξιοδοτικό σύστημα, ή θα απαιτηθούν περισσότερες;

Το συνταξιοδοτικό σύστημα παίρνει μέχρι στιγμής πολλά έσοδα από τον προϋπολογισμό. Μια μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος εγκρίθηκε και θα πρέπει να περιμένουμε για την πλήρη επίπτωση των μέτρων αυτών, κάτι που έρχεται αργά. Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα πιστεύουν ότι αυτή η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος θα έχει θετικό αντίκτυπο, αλλά φυσικά η Ελλάδα αντιμετωπίζει προβλήματα, όπως πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες – τα δημογραφικά στοιχεία δεν είναι ευνοϊκά.

Αυτό μπορεί να απαιτήσει επιπλέον προσπάθειες μεταρρύθμισης όπως και σε πολλές άλλες χώρες. Δεν είναι κάτι το ιδιαίτερο αυτό στην Ελλάδα. Κανείς δεν θα πρέπει να αποκλείει την ανάγκη για περαιτέρω βήματα, αλλά αυτή τη στιγμή θα ήθελα να συστήσω να περιμένουμε και να δούμε ποιος θα είναι ο πλήρης αντίκτυπος των πρόσφατων μέτρων της μεταρρύθμισης.

Υπάρχει η εκτίμηση ότι η μεταρρύθμιση που έχει ήδη γίνει είναι πολύ μονόπλευρη, με μεγάλο βαθμό επιβάρυνσης προς την εξοικονόμηση από τους συνταξιούχους του ιδιωτικού τομέα.

Αυτό θα μπορούσε να είναι κάτι που θα πρέπει να εξετάσουμε. Μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικό να συγχωνευθούν όλα τα διάφορα συνταξιοδοτικά ταμεία, αλλά εγώ δεν λέω ότι αυτά είναι προϋποθέσεις για τη σύναψη συμφωνίας σε επίπεδο προσωπικού, στο πλαίσιο της δεύτερης αξιολόγησης. Τα συνταξιοδοτικά συστήματα είναι, από την εμπειρία μου, κάτι που κάθε χώρα στην Ευρώπη είναι καλό να ελέγχει συνεχώς και να αξιολογεί την ανάγκη για πρόσθετες μεταρρυθμίσεις, καθώς δημογραφικά στοιχεία επιδεινώνονται.

Τα μέτρα για το χρέος

Τα βραχυπρόθεσμα μέτρα πότε θα αρχίσουν να εφαρμόζονται;

Το Eurogroup αποδέχθηκε τις προτάσεις που έκανα τη Δευτέρα – ολόκληρο το πακέτο. Θα αρχίσει να εφαρμόζεται από τώρα και στο εξής. Χρειαζόμαστε μερικές τυπικές νομικές αποφάσεις από τα διοικητικά μας συμβούλια, αλλά αυτό θα συμβεί μέσα στις επόμενες εβδομάδες. Και στη συνέχεια θα αρχίσει η εφαρμογή. Μερικά από τα μέτρα που μπορούν να υλοποιηθούν αρκετά γρήγορα, είναι το να φέρουμε τη μέση σταθμική διάρκεια των δανείων από τα 28 έως 32,5 έτη. Αυτό μπορούμε να το κάνουμε κατά πάσα πιθανότητα τον Ιανουάριο. Δεν υπάρχει καμία επίπτωση στο εγγύς μέλλον, διότι αφορά το μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο προφίλ αποπληρωμής.

Η ιδέα είναι να βοηθηθεί η Ελλάδα με εξομάλυνση του προφίλ αποπληρωμής. Χωρίς αυτό, θα υπήρχαν “εξογκώματα” σε μερικά χρόνια, όχι όμως μέσα στα επόμενα δύο ή τρία χρόνια, έτσι αυτό είναι κάτι για το μέσο διάστημα. Είναι θετικό, αλλά μην περιμένετε κανένα άμεσο αντίκτυπο. Ένα άλλο μέτρο που θα έχει αντίκτυπο το 2017 είναι η εξάλειψη του βήματος προς τα πάνω (step up) των επιτοκίων σε μια συγκεκριμένη δόση του δανείου του EFSF. Αυτό θα σώσει τον ελληνικό προϋπολογισμό € 200.000.000 το 2017 και μόνο. Αυτό θα τεθεί σε ισχύ στις αρχές του έτους.

Στη συνέχεια υπάρχουν μέτρα για τη μείωση της ευπάθειας των επιτοκίων. Αυτά τα βραχυπρόθεσμα μέτρα θα εφαρμοστούν την πάροδο του χρόνου, διότι αυτά είναι πράξεις που έχουν να κάνουν με την αγορά, είναι συμβάσεις ανταλλαγής επιτοκίων, είναι η μετάβαση από τις βραχυπρόθεσμες εκδόσεις σε μακροπρόθεσμα ομόλογα. Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο με την πάροδο του χρόνου και μπορεί να διαρκέσει 12 έως-18 μήνες, ανάλογα με τις συνθήκες της αγοράς.

Αρχικά δεν υπάρχει μεγάλος αντίκτυπος εδώ, ή ακόμα μπορεί και να υπάρχει και ένα ελαφρώς αρνητικός αντίκτυπος, αλλά μακροπρόθεσμα οι εργασίες αυτές θα οδηγήσουν σε σημαντική εξοικονόμηση πόρων για τον ελληνικό προϋπολογισμό και την ελληνική οικονομία.

Μήπως όλα αυτά επηρεάζουν τη δανειοδοτική ικανότητα του ΕΜΣ;

Όχι, αυτά δεν επηρεάζουν την ικανότητα δανεισμού μας και δεν επηρεάζουν ούτε τις άλλες χώρες που δανείζονται από το EFSF και τον ESM, αλλά θα μας κρατήσουν απασχολημένους. Πρέπει να την εφαρμόσουμε: να βρούμε αντισυμβαλλομένους και να κάνουμε αυτές τις συναλλαγές στις αγορές. Έτσι είναι μεν περισσότερη δουλειά αλλά δεν επηρεάζει την οικονομική ισχύ ή την ικανότητά μας για άλλες χώρες.

Θα θέσετε σε εφαρμογή τα βραχυπρόθεσμα- μέτρα χωρίς Συμφωνία σε επίπεδο προσωπικού (SLA);

Ναι, αυτό είναι που αποφασίσανε οι υπουργοί. Αυτό προκύπτει επίσης από τη δήλωση τον Μάιο του Eurogroup όπου ειπώθηκε ότι αυτά τα βραχυπρόθεσμα μέτρα θα μπορούσαν να εφαρμοστούν μετά το τέλος της πρώτης αξιολόγησης. Αυτό έχουμε αποφασίσει και η εφαρμογή των μέτρων αυτών θα μπορούσε να συνεχιστεί μέχρι το τέλος του προγράμματος. Το σημείο εκκίνησης είναι τώρα και εμείς δεν περιμένουμε οποιαδήποτε άλλη συμφωνία. Οι υπουργοί μας επιτρέπουν να αρχίσει η εφαρμογή τώρα.

Η διαφωνία με το ΔΝΤ

Πρόκειται να είναι αρκετό αυτό για το ΔΝΤ;

Νομίζω ότι θα είναι ένα σημαντικό στοιχείο που θα λάβουν υπόψη. Το ΔΝΤ θα υπολογίσει αυτά τα μέτρα, διότι θα βελτιώσουν τη βιωσιμότητα του χρέους. Δεν μπορεί να είναι επαρκή για να επιτευχθεί η πλήρης βιωσιμότητα του χρέους, αλλά είναι ένα σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.

Μήπως όλα αυτά απαιτούν μια πολιτική απόφαση, αντί απλά για μια απόφαση του προσωπικού του ΔΝΤ;

Θα πρέπει να το ρωτήσετε στο ΔΝΤ. Σύμφωνα με τις διαδικασίες του ΔΝΤ, στο τέλος είναι το διοικητικό συμβούλιο του ΔΝΤ που πρέπει να αποφασίσει, ενώ το προσωπικό του ΔΝΤ πρέπει να προετοιμάσει και να υποβάλει προτάσεις.

Έχετε διαπιστώσει καμία διαφορά μεταξύ του προσωπικού του ΔΝΤ και των κορυφαίων παραγόντων στο ΔΝΤ;

Δεν θέλω να κάνουμε εικασίες για το τι πιστεύουν η Διευθύνων Σύμβουλος ή το προσωπικό του ΔΝΤ. Η κ. Lagarde είναι η υπεύθυνη. Είναι επίσης η πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του ΔΝΤ. Έτσι, δεν νομίζω ότι θέλω να ερμηνεύσω τις όποιες διαφορές απόψεων εδώ. Αλλά είναι ένα μεγάλο ίδρυμα. Υπάρχουν πολλές απόψεις. Αλλά στο τέλος θα υπάρξει μια άποψη.

Αν το ΔΝΤ δημοσιεύσει έναν τίτλο “επικεφαλίδα” για τα μέτρα μεσοπρόθεσμου χρέους, και η Ευρωομάδα δεν ακολουθήσει, θα μπορούσε αυτό να αποσταθεροποιήσει τη συμφωνία στην Ευρωομάδα;

Δεν ξέρω τι θα κάνει το ΔΝΤ. Θα ξέρουμε πριν από τα Χριστούγεννα, όταν θα υπάρξει η τακτική συζήτηση στο διοικητικό συμβούλιο του ΔΝΤ για τη διαβούλευση του άρθρου IV. Αυτό θα περιλαμβάνει μια οικονομική ανάλυση και μια ανάλυση της κατάστασης του χρέους. Τότε θα ξέρουμε περισσότερα.

Το χρονοδιάγραμμα εξόδου της Ελλάδας στις αγορές

Πότε περιμένετε την πρόσβαση στην αγορά να αποκατασταθεί;

Η πρόσβαση στην αγορά αποτελεί σημαντικό στόχο του προγράμματος. Ουσιαστικά κάνουμε τα πάντα έτσι ώστε να ανακάμψει η ελληνική οικονομία, να επιστρέψει στην ανάπτυξη, να μειωθεί η ανεργία, και εξασφαλιστεί η οικονομική και δημοσιονομική βιωσιμότητα. Αυτοί είναι οι βασικοί στόχοι.

Όταν επιτευχθεί αυτό, η πρόσβαση στην αγορά θα ακολουθήσει σχεδόν αυτόματα. Έτσι, δεν θα έλεγα ότι κάνουμε τα πάντα για να επιτύχουμε την πρόσβαση στην αγορά, αλλά δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Έτσι, είμαι πεπεισμένος, πως όταν φτάσουμε στους άλλους στόχους, οι αγορές θα είναι εκεί για την Ελλάδα.

Αυτό σημαίνει κατά τη διάρκεια του 2017;

Έχω πει από πριν ότι για αυτό υπάρχει μια καλή πιθανότητα. Δεν μπορώ να πω πότε ακριβώς. Συμφωνώ με ό,τι έχω ακούσει από την ελληνική κυβέρνηση. Πως θα πρέπει δηλαδή να υπάρχει έκδοση ομολογιακών δανείων πριν από το τέλος του προγράμματος, το οποίο είναι ο Αύγουστος του 2018.

Το έχουμε επίσης δει αυτό στις άλλες χώρες του προγράμματος. Ποτέ δεν είχαμε μια κατάσταση όπου δεν υπήρχε πρόσβαση στην αγορά μέχρι το τέλος του προγράμματος και στη συνέχεια, ξαφνικά την επόμενη μέρα να υπάρχει 100% πρόσβαση στις αγορές: δεν λειτουργούν έτσι οι αγορές. Έτσι, είναι πολύ σοφό να ξεκινήσει την έκδοση ομολόγων πολύ πριν από το τέλος του προγράμματος και αυτό θα μπορούσε να γίνει προς το τέλος του 2017 ή στις αρχές του 2018. Και αν η εφαρμογή του προγράμματος συνεχιστεί, είμαι βέβαιος ότι είναι και δυνατό.

Δεδομένου ότι η πρόσβαση στην αγορά θα είναι πιο ακριβή έτσι κι αλλιώς, εκτιμάτε οτι μπορεί να υπάρξει ανάγκη για ένα 4ο πρόγραμμα ή δάνειο;

Όχι, δεν βλέπω αυτό. Φυσικά, η χρηματοδότησης του ESM είναι πολύ φθηνότερα από ό, τι η χρηματοδότηση της αγοράς, αλλά έχουμε ήδη δει τις τελευταίες εβδομάδες ότι οι αποδόσεις στη δευτερογενή αγορά για το ελληνικό χρέος μειώνονται καθώς το πρόγραμμα προχωρά, και φυσικά των βραχυπρόθεσμων μέτρων για το χρέος που μόλις έχουν συμφωνηθεί.

Και εάν οι μεταρρυθμίσεις εξακολουθήσουν να εφαρμόζονται, υπάρχει μια καλή πιθανότητα ότι οι αποδόσεις να συνεχίσουν να μειώνονται. Θα εξακολουθήσουν να είναι πιο ακριβές από ό, τι ο δανεισμός από τον ESM, φυσικά, αλλά η Ελλάδα δεν θέλει να βασίζεται μόνιμα σε νέα χρηματοδότηση από τον ESM. Εάν το τρίτο πρόγραμμα εκταμιευθεί πλήρως, ο EFSF και ο ESM θα κατέχουν τα δύο τρίτα του συνόλου του ελληνικού χρέους στα βιβλία. Τα δάνειά μας θα συνεχίσουν να είναι εκεί για περισσότερα από 30 χρόνια με πολύ χαμηλά επιτόκια.

Αυτό είναι ένα μεγάλο πλεονέκτημα για την ελληνική οικονομία. Νομίζω ότι είστε εξοικειωμένοι με τους υπολογισμούς μας ότι ο ελληνικός προϋπολογισμός εξοικονομεί €8 δισ κάθε χρόνο, κάτι που αντιστοιχεί σε 4,5% του ΑΕΠ. Αυτή είναι η αλληλεγγύη που οι άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ παρέχουν στην Ελλάδα σε αντάλλαγμα για την εφαρμογή επώδυνων μεταρρυθμίσεων. Έτσι, υπάρχουν σημαντικές εξοικονομήσεις εδώ και θα συνεχίσει να είναι έτσι για πολλά χρόνια. Επίσης, μετά το τέλος του προγράμματος, όταν η Ελλάδα επιστρέψει στις αγορές και για δεκαετίες, θα διασφαλίσουμε ότι το κόστος χρηματοδότησης μας θα παραμείνει χαμηλό και ότι θα βοηθήσει τον ελληνικό προϋπολογισμό και την ελληνική οικονομία. Έτσι, δεν βλέπω την ανάγκη για ένα τέταρτο πρόγραμμα.

Πολιτική σταθερότητα και η διάρκεια της οικονομικής εποπτείας

Αλλά η προϋπόθεση είναι η πολιτική σταθερότητα; Και αν επαναληφθεί το 2015;

Αυτό ήταν ένα πολύ δαπανηρό επεισόδιο.

Εκτιμάτε οτι μπορεί να ξανασυμβεί ;

Όχι καθόλου. Δεν βλέπω επανάληψη, επειδή υπάρχει καλή συνεργασία με την ελληνική κυβέρνηση. Νομίζω ότι ο πρωθυπουργός Τσίπρας πήρε μια πολύ διαφορετική εντολή, όταν εξελέγη για δεύτερη φορά τον Σεπτέμβριο του 2015. Όπως το βλέπω, έλαβε την εντολή να υλοποιήσει το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα που συμφωνήθηκε με τις άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ στο υψηλότερο πολιτικό επίπεδο.

Αυτό άλλωστε που συμβαίνει. Υπήρξαν κάποιες καθυστερήσεις και δεν έχει εφαρμοστεί πλήρως σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, αλλά η κατεύθυνση είναι πολύ σαφής και όπως είπα: αν αυτό συνεχιστεί, εάν συνεχιστούν οι μεταρρυθμίσεις, η εφαρμογή του προγράμματος συνεχίζεται στη συνέχεια μέχρι το τέλος, τον Αύγουστο του 2018 η πρόσβαση στην αγορά θα έχει αποκατασταθεί και η Ελλάδα δεν θα χρειαστεί πρόσθετη χρηματοδότηση έκτακτης ανάγκης από τους Ευρωπαίους εταίρους.

Τι θα συμβεί μετά το πρόγραμμα, όσον αφορά την εποπτεία;

Στον ESM έχουμε κάτι που ονομάζεται Σύστημα Έγκαιρης Προειδοποίησης όπου έχουμε ουσιαστικά την προστασία των απαιτήσεών μας. To κάνουμε αυτό με την παρακολούθηση της ελληνικής οικονομίας, με την ένταξή μας σε αποστολές για τη λεγόμενη εποπτεία μετά το πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Θέλουμε να εξοφληθούμε μια μέρα. Όταν λήξουν τα δάνεια που οφείλονται. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο εμείς, ως ο μεγαλύτερος πιστωτής, έχουμε την υποχρέωση να παρακολουθούμε εκ του σύνεγγυς την Ελλάδα. Το κάνουμε αυτό και στις άλλες πρώην χώρες με πρόγραμμα.

Φυσικά η Ελλάδα, όπως και όλα τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ, υπόκειται επίσης στο κοινά συμφωνημένο πλαίσιο επιτήρησης. Από δημοσιονομικής πλευράς υπάρχει το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης και το δημοσιονομικό σύμφωνο. Αυτό είναι το πλαίσιο που έχουμε στη ζώνη του ευρώ και είναι σημαντικό, διότι έχουμε δώσει την κεντρική νομισματική πολιτική μας στην ΕΚΤ και διατηρήσαμε την ευθύνη των φορολογικών και άλλων οικονομικών πολιτικών σε εθνικό επίπεδο. Θα πρέπει να υπάρχει συντονισμός και αυτό επιτυγχάνεται μέσω των δημοσιονομικών πλαισίων. Η Ελλάδα, όπως και κάθε άλλη χώρα της ζώνης του ευρώ, υπόκειται σε αυτό το πλαίσιο και σε ορισμένες υποχρεώσεις που προέρχονται από αυτό.

Πότε η Ελλάδα θα μπορούσε να ενταχθεί στο QE;

Αυτό είναι για την ΕΚΤ να το αποφασίσει.

Τέλος να ρωτήσουμε κάτι για τον ESM. Προβλέπετε την μετατροπή του ESM σε ένα ευρωπαϊκό ΔΝΤ στον απόηχο της έκθεσης των πέντε προέδρων;

Υπάρχουν πολλές προτάσεις εκεί έξω. Μιλήσατε για την έκθεση των πέντε Προέδρων. Θα υπάρξει ένα έγγραφο παρακολούθησης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή που θα ονομαστεί η Λευκή Βίβλος. Ορισμένες κυβερνήσεις στην Ευρώπη έχουν προτάσεις, ομάδες προβληματισμού, όπως το Bruegel, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είχε ήδη μιλήσει πριν από τρία χρόνια σχετικά με την ανάπτυξη του ESM σε ένα ευρωπαϊκό νομισματικό ταμείο. Έτσι, υπάρχουν πολλές προτάσεις εκεί έξω. Μερικά από αυτά που λένε είναι αντιφατικά, δεν είναι συμβατά, αλλά έχω λάβει γνώση ότι πολλοί άνθρωποι θέλουν τον ESM να έχει μια ευρύτερη εντολή. Πρέπει να είμαστε ρεαλιστές, διότι ορισμένες από αυτές τις προτάσεις θα απαιτούσαν αλλαγή της συνθήκης της ΕΕ.

Το να αναλάβουμε αρμοδιότητες από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα απαιτούσε μια αλλαγή στη συνθήκη της ΕΕ και δεν περιμένω να συμβεί κάτι τέτοιο για πολλά, πολλά χρόνια. Πιστεύω λοιπόν ότι θα μπορούσαμε να έχουμε μια συζήτηση αργότερα το 2017 για περαιτέρω θεσμικές εξελίξεις της νομισματικής ένωσης, την περαιτέρω εμβάθυνση της νομισματικής ένωσης και αυτό είναι καλό.

Έχουμε διανύσει πολύ δρόμο και ήδη έχουμε χρησιμοποιήσει αυτήν την κρίση για πολύ σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση μιας δημοσιονομικής ένωση, προς μια πιο πολιτική ένωση. Ταυτόχρονα, είμαι στο στρατόπεδο των ανθρώπων που πιστεύουν ότι δεν χρειαζόμαστε μια πλήρη δημοσιονομική ένωση ή πλήρη πολιτική ένωση για να κάνει το έργο της νομισματικής ένωσης με επιτυχία. Χρειαζόμαστε μόνο λίγα περισσότερα μικρά βήματα πιο πολύ από ό,τι έχει ήδη συμβεί. Θα έχουμε αυτή τη συζήτηση αργότερα, το 2017-2018.