Ραντεβού Τσίπρα – Τραμπ: Τι περιμένει η Αθήνα, τι ετοιμάζει η Ουάσινγκτον

Το ερώτημα που τίθεται από υψηλόβαθμους Αμερικανούς αξιωματούχους είναι το κατά πόσο η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ θα μπορέσει να αντέξει το πολιτικό κόστος και να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων για την υλοποίηση των αμερικανικών σχεδιασμών.

Στο πλαίσιο συνεργασίας, εκτός των επενδύσεων και των ενεργειακών projects, θα συμπεριλαμβάνεται πρωτίστως η ενδυνάμωση της αμυντικής συνεργασίας ΗΠΑ-Ελλάδας με την περαιτέρω αξιοποίηση και αναβάθμιση της αεροναυτικής βάσης της Σούδας – ένα πάγιο και διαρκές αίτημα του Αμερικανικού Πενταγώνου τα τελευταία χρόνια.

Η αναβαθμισμένη επικοινωνιακά επίσκεψη Τσίπρα στις ΗΠΑ, με φιλοξενία στο ξενώνα Blair House και κοινή συνέντευξη τύπου στο Rose Garden, έχει μεταξύ άλλων και στόχο απο αμερικανικής πλευράς να χρησιμοποιηθεί ώστε να σταλούν μηνύματα προς την Τουρκία σε μια χρονική συγκυρία που ο γείτονας εξ Ανατολών ακροβατεί με την δύστροπη συμπεριφορά του.Η Τουρκία επιδιώκει να βρει τρόπους συνεργασίας με τη Ρωσία – τρόπους που θα περιορίσουν την αμερικανική επιρροή στη νότια Ευρώπη και που θα της επιτρέψουν να κινεί εκείνη τα νήματα στην περιοχή. Είναι σαφές ότι η Τουρκία, παίζοντας το παιγνίδι των ισχυρών και μιας αναδυόμενης περιφερειακής δύναμης, δεν θέλει να είναι μικρός εταίρος των ΗΠΑ και να δρά απλώς για λογαριασμό τους.

Υπό αυτό το πρίσμα , η επίσκεψη του Έλληνα πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στον Λευκό Οίκο στις 17 Οκτωβρίου εγείρει και τις προσδοκίες και την περιέργεια στους κόλπους της αμερικανικής διοίκησης για το αν ο Έλληνας πρωθυπουργός με τα μηνύματα που θα δώσει στις συνομιλίες (σσ: θα υπάρξει και ξεχωριστή συνάντηση με τον Αμερικανό αντιπρόεδρο Μάικ Πενς) είναι σε θέση να χαράξει αυτόνομη πορεία στις σχέσεις του με την Ουάσιγκτον χωρίς να βρίσκεται υπό ευρωπαϊκή ή γερμανική κηδεμονία. Η Ελλάδα απουσιάζει από το γεωπολιτικό παιχνίδι εξαιτίας της προσκόλλησης της στη Γερμανία – μια χώρα που δεν έχει σωστή αντίληψη της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου και, συνεπώς, δεν έχει στρατηγικά συμφέροντα τα οποία θα προσέδιδαν στην Ελλάδα επιπλέον γεωπολιτική αξία.

Οι Αμερικανοί – μέσω του δραστήριου πρέσβη τους στην Αθήνα, Τζέφρι Πάιατ που προετοίμασε μεθοδικά την επίσκεψη Τσίπρα στην Ουάσιγκτον – έχουν κάνει αρκετές ενέργειες να «προσεγγίσουν» την Ελλάδα καθώς και ενθαρρυντικές δηλώσεις για την οικονομική πρόοδο και τα επιτεύγματα της Ελλάδας οι οποίες κινούνται στο ίδιο μήκος κύματος και χρήζουν δεύτερης ανάγνωσης αποτελώντας μια πρόσκληση «εισόδου» (come in) προς εκείνη.

Για την κυβέρνηση Τράμπ, η Ελλάδα έχει την ευκαιρία να ξεκινήσει ένα καινούριο κεφάλαιο στις σχέσεις της με τις Ηνωμένες Πολιτείες ανοίγοντας Αθήνα μια απευθείας γραμμή επικοινωνίας με την Ουάσιγκτον και αναλαμβάνοντας καινούριο ρόλο, έναν πιο ξεκάθαρο και ανεξάρτητο ρόλο που θα συμβαδίζει περισσότερο με τα αμερικανικά συμφέροντα, όχι έναν ρόλο υπό την αιγίδα και την ομπρέλα μιας γερμανοκρατούμενης Ευρωπαϊκής Ένωσης. H ουσία κάθε αποτίμησης ενός ταξιδιού δεν είναι η χιλιοειπωμένη διπλωματική κοινοτοπία περί «κατανόησης των θέσεων μας» και το τι θα υποσχεθεί ο Αλέξης Τσίπρας στην κυβέρνηση Τράμπ, αλλά αν θα μπορέσει να τα τηρήσει. Γιατί αυτό που συμβαίνει κυρίως μετά το 2010 – επί κυβερνήσεων Παπανδρέου, Σαμαρά και εσχάτως μέσω του Νίκου Παππά, του τακτικού «αγγελιοφόρου-επισκέπτη» στον Λευκό Οίκο – είναι μια ανακολουθία λόγων και πράξεων εξαιτίας του λεγόμενου πολιτικού κόστους.

Η θέση του Ντόναλντ Τράμπ για την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι γνωστή: την θεωρεί ως «μέσο» εξυπηρέτησης των συμφερόντων της Γερμανίας και έχει κατηγορήσει την Γερμανία για χειραγώγηση του ευρώ. Η κυρίαρχη αντίληψη σ’ αυτή τη μεριά του Ατλαντικού είναι ότι η Ε.Ε χρειάζεται να παραιτηθεί πια από την ιδέα του ενιαίου μοντέλου και να κινηθεί προς κάτι περισσότερο ευέλικτο. Σε δηλώσεις του στο παρελθόν ο κ. Τράμπ είχε ξεκάθαρα δηλώσει:«Εμείς (οι ΗΠΑ) δεν έχουμε καμία σχέση με την Ελλάδα» αναφερόμενος στα οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας. «Θα πρέπει να αφήσουμε τη Γερμανία να χειριστεί αυτό το ζήτημα που το γνωρίζει και καλύτερα άλλωστε…» Αυτό που εννοούσε στην πραγματικότητα ήταν ότι η Ελλάδα είναι υπό γερμανική επιρροή και κυριαρχία.

Τα τελευταία χρόνια, οι ελληνικές πολιτικές ελίτ διακατέχονται από ένα σύνδρομο φόβου. Τον φόβο της Γερμανίας. Το λάθος της ελληνικής πολιτική ηγεσίας είναι ότι μεταβαίνει στην Ουάσιγκτον για να ζητήσει βοήθεια από τους Αμερικανούς μπροστά στα μάτια των Ευρωπαίων στην προσπάθειά της για ελάφρυνση χρέους – χωρίς να λάβει υπόψη της το δηλητηριώδες πολιτικό κλίμα στις σχέσεις Αμερικανών και Γερμανών και ακόμη, αγνοώντας ότι οι αξιώσεις τους βρίσκονται εκτός συγχρονισμού με την αρνητική αντίληψη των Ρεπουμπλικανών όσον αφορά πολυεθνικούς οργανισμούς όπως το ΔΝΤ, η Παγκόσμια Τράπεζα και τα Ηνωμένα Έθνη.

H χώρα θα πρέπει να προσδιορίσει ή να επαναπροσδιορίσει τη θέση της βασιζόμενη στα στρατηγικά της συμφέροντα και στις γεωπολιτικές της υποχρεώσεις μέσα σε ένα δραματικά μεταβαλλόμενο ευρωπαϊκό και διεθνές περιβάλλον. Το μόνο που χρειάζεται είναι μια σωστή ανάγνωση των θεμάτων που καθορίζουν τις αμερικανικές στρατηγικές προτεραιότητες στη νότια Ευρώπη και την ανατολική Μεσόγειο.

Οι τεκτονικές πλάκες πάνω στις οποίες στηρίζεται το ευρωπαϊκό οικοδόμημα μετακινούνται. Χάρη στον Ντόναλντ Τράμπ, οι κανόνες της διεθνούς σκακιέρας αλλάζουν. Δεν κρύβεται πίσω από το δάχτυλό του και μιλάει δημοσίως κι επί της ουσίας για σημαντικά ζητήματα. Κανείς από τους προκατόχους του δεν το έκανε αυτό. Και είναι ο πρώτος που μιλά σκληρά στην Τουρκία – σε αντίθεση με τον Ομπάμα ο οποίος συνέβαλε στην αλαζονεία της Τουρκίας με την επίσκεψή του εκεί τον Απρίλιο του 2009.

Το ερώτημα λοιπόν παραμένει : Υπάρχει ισχυρή πολιτική βούληση στην Αθήνα και προσόντα realpolitik για να εκμεταλλευτούν το νέο πολιτικό περιβάλλον στην Ουάσιγκτον; Οπως λέει και βετεράνος διπλωμάτης “Δύσκολο να βρεθεί κάποιος που να μην έχει ενδώσει στη γερμανική κυριαρχία…»