Η φορολογική «ασφυξία» που έχει υποστεί ο κλάδος καπνού στη χώρα μας, με την ένατη αύξηση της φορολογίας –την τελευταία οκταετία– που επέβαλλε η κυβέρνηση από την 1η Ιανουαρίου 2017, προκαλεί καθίζηση στα δημόσια έσοδα και απειλεί με αφανισμό έναν από τους πιο ιστορικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας.
Σήμερα ο κλάδος καπνού στην Ελλάδα συντηρεί 60.000 θέσεις εργασίας με τις μισές από αυτές να αφορούν την πρωτογενή παραγωγή, στην καπνοκαλλιέργεια. Πρόκειται για περίπου 30.000 θέσεις εργασίας σε περιοχές που ερημώνουν πληθυσμιακά και μαραζώνουν οικονομικά μέρα με τη μέρα.
Παρά το γεγονός ότι και η σημερινή κυβέρνηση αναγνωρίζει τη συνεισφορά του κλάδου στην οικονομία, αδιαφορεί για το μέλλον του, καθώς με τη νέα αύξηση στις τιμές των τσιγάρων δημιουργεί μία φορολογική μέγγενη για τον κλάδο, με αποτέλεσμα η χώρα να βρίσκεται στην πρώτη θέση ανάμεσα στις χώρες της Ε.Ε με την υψηλότερη φορολογία στα προϊόντα καπνού.
Το αποτέλεσμα της υπερβολικής φορολογίας είναι να θεριεύει η παράνομη αγορά τσιγάρων, που συνεχίζει να αποτελεί μια διαρκή απειλή για τα έσοδα των κρατών-μελών της Ε.Ε. και βασική πηγή χρηματοδότησης για το οργανωμένο έγκλημα σε διεθνές επίπεδο. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που συνδέεται άμεσα με την αύξηση της φορολογίας των τσιγάρων, η οποία, μάλιστα, στην Ελλάδα από την 1η Ιανουαρίου 2017 αγγίζει το 90% της μέσης λιανικής τιμής.
Πλέον γνωρίζουμε καλά ότι η αύξηση της φορολογίας μεταφέρει αυτόματα μεγάλο μέρος της ζήτησης από τη νόμιμη αγορά στην παράνομη. Το παράνομο εμπόριο γιγαντώνεται καθημερινά, επειδή μεγάλο τμήμα των καταναλωτών ωθείται στα φθηνά, παράνομα τσιγάρα. Μία βόλτα στο κέντρο της Αθήνας και στις λαϊκές αγορές αρκεί για να αντιληφθεί κανείς την έκταση και το μέγεθος του προβλήματος. Τα διεθνή τρομοκρατικά δίκτυα και οι εγκληματικές οργανώσεις που χρηματοδοτούνται από παράνομο εμπόριο καπνικών προϊόντων βρίσκουν στην υπερφορολόγηση έναν πολύτιμο σύμμαχο. Κάπως έτσι η τελευταία αύξηση της φορολογίας απειλεί τη βιωσιμότητα εκατοντάδων μικρών –οικογενειακών κυρίως–επιχειρήσεων.
Η λύση βρίσκεται στον εξορθολογισμό και τη σταθερότητα του φορολογικού πλαισίου. Η διετία 2015 – 2016 αποδεικνύει αυτό ακριβώς. Το παράνομο εμπόριο περιορίστηκε επειδή η κυβέρνηση αφενός πήρε σημαντικές πρωτοβουλίες για την καταπολέμηση του φαινομένου και αφετέρου γιατί δεν υπήρξε καμία αλλαγή φορολογίας.
Τα πιο πρόσφατα στοιχεία για το λαθρεμπόριο τσιγάρων στην Ελλάδα το 2016 έδειξαν ότι το ελληνικό Δημόσιο απώλεσε έσοδα 600 εκατ. ευρώ. Η Ελλάδα κατέλαβε και το 2016 τη δεύτερη θέση μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης με την υψηλότερη κατανάλωση παράνομων τσιγάρων, παρά την πτώση κατά μία ποσοστιαία μονάδα σε σχέση με το 2015 (18,8% – 2016, έναντι 19,8% – 2015).
Τα παραπάνω στοιχεία ανέδειξε η ανεξάρτητη μελέτη που διενεργήθηκε για λογαριασμό του Royal United Services Institute (RUSI), με ποσοτικά στοιχεία που προήλθαν από την ετήσια έκθεση Project SUN της KPMG.
Ειδικότερα, η μελέτη έδειξε ότι στην Ελλάδα το 2016: α) Ο όγκος των παράνομων τσιγάρων μειώθηκε κατά 12% σε σχέση με το 2015, λόγω των συνεχών ελέγχων που διενήργησαν οι διωκτικές αρχές, αλλά παραμένει ακόμη πολύ υψηλός, στα 3,62 δισ. τσιγάρα. β) Εάν είχαν καταναλωθεί τα 3,62 δισ. τσιγάρα στη νόμιμη αγορά, θα είχαν προσθέσει έσοδα στο ελληνικό κράτος περισσότερα από 600 εκατ. ευρώ. γ) Οι ροές των «φθηνών λευκών» («cheap whites») εξακολούθησαν και το 2016 να αποτελούν τη βασική πηγή παράνομων τσιγάρων, συγκεντρώνοντας ποσοστό 44% του συνολικού όγκου του παράνομου εμπορίου τσιγάρων. δ) Η συρρίκνωση της νόμιμης αγοράς συνεχίστηκε το 2016, με νέα μείωση πωλήσεων κατά 6%.
Οι σαρωτές
Ειδικότερα για την Ελλάδα γίνεται ιδιαίτερη αναφορά για τα προβλήματα που ευνοούν το λαθρεμπόριο τσιγάρων, όπως, για παράδειγμα, τονίζεται ότι δεν υπάρχουν σταθεροί σαρωτές ακτίνων Χ σε κανένα ελληνικό λιμάνι – ούτε καν στον Πειραιά, το τρίτο μεγαλύτερο στην Ευρώπη. Ταυτόχρονα σημειώνεται ότι η διαφθορά σε ένα φάσμα δημόσιων και ιδιωτικών οργανισμών αναγνωρίζεται επίσης ως βασική πρόκληση για να καταπολεμηθεί το λαθρεμπόριο τσιγάρων. Επίσης, αναφέρεται ότι οι λαθρέμποροι χρησιμοποιούν συγκεκριμένες τεχνικές για να αποφύγουν την ανίχνευση των παράνομων τσιγάρων. Για παράδειγμα, τονίζεται στην έκθεση ότι τα μεγάλα σκάφη που μεταφέρουν παράνομα τσιγάρα μεταφέρουν το προϊόν μέσω μικρότερων σκαφών και σε μικρότερες ποσότητες σε μικρά λιμάνια και απομακρυσμένες παραλίες.
Η τεχνική αυτή –όπως αναφέρει η έκθεση– εκμεταλλεύεται την περιορισμένη περιοχή των δραστηριοτήτων του Λιμενικού Σώματος λόγω εδαφικών διαφορών με την Τουρκία. Σύμφωνα με τη μελέτη, 48,3 δισ. τσιγάρα, δηλαδή το 9,1% των τσιγάρων που καταναλώθηκαν συνολικά στην Ευρώπη το 2016, ήταν παράνομα.
Στην πρώτη θέση στην κατανάλωση παράνομων τσιγάρων βρίσκεται ακόμη μία χρονιά η Λετονία με ποσοστό 22,6%, ενώ ακολουθούν η Ελλάδα (18,8%), η Ιρλανδία (17,5%), η Μάλτα (17,2%) και η Λιθουανία (17%). Εκτιμάται ότι τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. έχασαν το 2016 περίπου 10,2 δισ. από άμεσους και έμμεσους φόρους, εξαιτίας του παράνομου εμπορίου τσιγάρων.
Πηγή: Καθημερινή