«Καταπέλτης» είναι η εισαγγελική διάταξη που εξέδωσε η εισαγγελέας Σωτηρία Παπαγεωργακοπούλου για τις φονικές πλημμύρες στη Μάνδρα, που είχαν ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 25 άνθρωποι. Η εισαγγελέας αποδίδει στην Περιφέρεια Αττικής και τους Δήμους και τα Δασαρχεία της περιοχής βαρύτατες ευθύνες, κάνοντας λόγο για παραλείψεις.
Στην εισαγγελική διάταξη των 66 σελίδων, υπογραμμίζεται ότι δεν είχε γίνει κανένα έργο αντιπλημμυρικής προστασίας από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Περιφέρειας Αττικής, παρότι υπήρχαν ώριμες μελέτες, εγκεκριμένες πιστώσεις και το κατεπείγον της εκτέλεσης τους. Και αυτό με δεδομένο ότι παρόμοια φαινόμενα είχαν συμβεί και στο παρελθόν, ιδίως τα έτη 2014-2015 και η
περιοχή όφειλε να καταταγεί στη λίστα προτεραιότητας για την αντιπλημμυρική προστασία.
Η εισαγγελέας τονίζει ότι τα πλημμυρικά ύδατα που είχαν περιοριστεί εντός της κοίτης του χειμάρρου Σούρες, κατά τη ροή τους συνάντησαν κατασκευές όπως βιομηχανικά κτίρια, το αμαξοστάσιο Δήμου Μάνδρας κ.λπ με συνέπεια να εκτραπούν και να κατακλύσουν την περιοχή βόρεια-βορειοανατολικά της Μάνδρας.
«Κρίσιμοι παράγοντες που συνέβαλαν στην τεράστια καταστροφή ήταν οι αυθαίρετες παρεμβάσεις εντός της κοίτης των ρεμάτων, η ανεπάρκεια των υφιστάμενων τεχνικών έργων (είτε λόγω κατασκευής, είτε λόγω μη καθαρισμού/συντήρησης από τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες) όπως παραπάνω αναλύθηκε αλλά και η πλήρης ανυπαρξία μέτρων αντιπλημμυρικής προστασίας αλλά και η έλλειψη έργων ορεινής υδρονομίας», αναφέρει η εισαγγελική διάταξη.
Ειδική αναφορά κάνει η εισαγγελέας στο γεγονός ότι η διεύθυνση ΔΕΑΠ (Περιφέρεια Αττικής) ξεκίνησε τις διαδικασίες για την εφαρμογή της μελέτης αντιπλημμυρικής προστασίας το 2014 με την υποβολή αιτήματος για έκδοση πράξεως χαρακτηρισμού από το Δασαρχείο Αιγάλεω.
Στη συνέχεια, το δασαρχείο ζήτησε επιπρόσθετα έγγραφα (αντίγραφα τοπογραφικού διαγράμματος) τα οποία και υποβλήθηκαν και αυτό που απέμενε ήταν η έκδοση πράξεως χαρακτηρισμού για να προχωρήσουν τα έργα αντιπλημμυρικής προστασίας.
Όμως το ζήτημα παρέμεινε σε εκκρεμότητα μέχρι και στις 2 Φεβρουαρίου 2017. Τότε το Δασαρχείο γνωστοποίησε στην ΔΕΑΠ την ανάρτηση των δασικών χαρτών, παρότι επρόκειτο για ζήτημα που έπρεπε να διεκπεραιωθεί με απόλυτη προτεραιότητα από την πλευρά του Δασαρχείου.
«Εκ μέρους της Περιφέρειας δεν υπήρξε ουδεμία επισήμανση περί του επείγοντος εξέτασης του αιτήματος αυτού, ούτε υποβλήθηκε εκ μέρους της, γραπτό ή προφορικό αίτημα επίσπευσης εξέτασης του, καθ΄όλό μάλιστα το χρονικό διάστημα από 7-4-2014 μέχρι και την οριοθέτηση των επίμαχων ρεμάτων η οποία έγινε με την με αριθμό Φ11/6657/13-1-2016 απόφαση της ασκούσας καθήκοντα Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής, που ήταν αναγκαία για την έναρξη κατασκευής του επίμαχου έργου», σημειώνεται στην εισαγγελική διάταξη.
Επίσης, στη διάταξη τονίζεται ότι
«Η Περιφέρεια Αττικής όφειλε να υποβάλει αίτημα με όλα τα απαραίτητα έγγραφα και διαγράμματα για σύνταξη της έκθεσης του οικείου Δασαρχείου περί ύπαρξης ή μη δικαιωμάτων του Δημοσίου στην απαλλοτριωμένη έκταση, όποτε και το Δασαρχείο όφειλε το αργότερο εντός 60 ημερών να προβεί στην έκδοση πράξεως χαρακτηρισμού της έκτασης επέμβασης του επίμαχου έργου, ως προ το δασικό ή μη χαρακτήρα της, εφόσον δεν είχε αναρτηθεί ο δασικός χάρτης της περιοχής.
Πλην όμως τέτοιο αίτημα της Περιφέρειας Αττικής για σύνταξη της έκθεσης αυτής περιήλθε στο Δασαρχείο την 13η Φεβρουαρίου 2018, ήτοι μετά την εκδήλωση της πλημμύρας στις 15 Νοεμβρίου 2017» τονίζει η εισαγγελέας.
Σύμφωνα με όσα αναφέρονται, ο δασικός χάρτης αναρτήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 2017. Μετά την ανάρτηση του όλα τα αιτήματα που αφορούσαν σε πράξη χαρακτηρισμού τέθηκαν στο αρχείο γιατί πλέον ο δασικός ή μη χαρακτήρας της έκτασης δεν θα εξεταζόταν στο εξής με τη διαδικασία του άρθρου 14 του ν.998/79 αλλά με βάση τα στοιχεία του αναρτημένου χάρτη.
«Στην προκειμένη περίπτωση δηλαδή αφενός η αρμόδια υπηρεσία του Δασαρχείου Αιγάλεω μετά την ανάρτηση των δασικών χαρτών δεν ενημέρωσε εγγράφως την Περιφέρεια Αττικής ότι το προαναφερόμενο αίτημα της για έκδοση πράξεως χαρακτηρισμού προκειμένου να προχωρήσουν τα έργα ήταν άνευ αντικειμένου, αφετέρου η Περιφέρεια Αττικής μετά την αποστολή του αιτήματος της για έκδοση πράξης χαρακτηρισμού, προς το Δασαρχείο Αιγάλεω και ενόσω δεν είχε ουδεμία ενημέρωση για την περαιτέρω πορεία, δεν επεσήμανε εγγράφως το επείγον εξέτασης του αιτήματος και ούτε ποτέ υποβλήθηκε εκ μέρους της αίτημα επίσπευσης εξέτασης του για αδικαιολόγητα μεγάλο χρονικό διάστημα από την υποβολή του στην προαναφερόμενη υπηρεσία, ούτε και μετά την προαναφερθείσα οριοθέτηση των επίμαχων ρεμάτων προκειμένου έστω και την 13η Ιανουαρίου 2016 και εντεύθεν να προχωρήσουν ταχέως τα αντιπλημμυρικά έργα», επισημαίνεται στην εισαγγελική διάταξη.
Από το εγκεκριμένο «Σχέδιο Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας των Λεκανών Απορροής Ποταμών» -όπως αναφέρει η διάταξη-επιβεβαιώνεται ότι η λεκάνη απορροής του «Υδατικού Διαμερίσματος Αττικής» και συγκεκριμένα η λεκάνη απορροής της περιοχής Μάνδρας-Ειδυλλίας έχει συμπεριληφθεί στις ζώνες δυνητικά υψηλού κινδύνου πλημμύρας.
Κατά την εισαγγελέα «η άποψη του χαρακτηρισμού του φαινομένου ως θεομηνία δεν δικαιολογεί κατ’ ουδένα τρόπο την έλλειψη αντιπλημμυρικών έργων και έργων ορεινής υδρονομίας, τα οποία θα μείωναν σημαντικά τις αρνητικές συνέπειες της παντελούς ελλείψεως τους και θα καθιστούσαν την κατάσταση περισσότερο ελέγξιμη».
«Η ωριμότητα της οριστικής μελέτης των αντιπλημμυρικών έργων και η ολοκλήρωση τους θα επιδρούσε αποτελεσματικά στην πρόληψη και προστασία της πόλεως της Μάνδρας από την πλημμύρα, ενώ η καθυστέρηση που προέκυψε στη δημοπράτηση των εργασιών με υπαιτιότητα των εμπλεκομένων υπηρεσιών ήταν κρίσιμος παράγοντας για την αντιμετώπιση της πλημμύρας με την ταχύτατη ολοκλήρωση των αντιπλημμυρικών έργων», αναφέρει.
Παράλληλα, σχετικά με τις παραλείψεις σε πολεοδομικά ζητήματα, τονίζεται ότι «η ΥΔΟΜ (σσ υπηρεσία δόμησης) των εμπλεκομένων δήμων δεν είχε ενεργοποιηθεί ως προς την καταγραφή των αυθαιρέτων κατασκευών μετά το προηγηθέν πλημμυρικό φαινόμενο του 2015, αλλά και ούτε οι αρμόδιοι φορείς προστασίας και αστυνόμευσης, δεδομένου ότι δεν διαπιστώθηκε να έχει γίνει εκ μέρους τους κάποια σχετική ενέργεια για τον εντοπισμό και την καταγραφή αυθαίρετων κατασκευών κατά μήκος των ρεμάτων».
Έκθεση αυτοψίας στα ρέματα εκ των υστέρων
Ακόμη, στην εισαγγελική διάταξη αναφέρεται ότι η σύνταξη εκθέσεως αυτοψίας των περισσότερων κατασκευών κατά μήκος των ρεμάτων πραγματοποιήθηκε από την ΥΔΟΜ Ελευσίνας μετά τις φονικές πλημμύρες, κατά παρέκκλιση, όπως επισημαίνεται, των οριζομένων στο ΠΔ 267/1998.
«Η έλλειψη ενεργοποίησης κατά της αυθαίρετης δόμησης κατά μήκος των ρεμάτων συμπεραίνεται και από την παράλειψη της κοινοποίησης από την ΥΔΟΜ Ελευσίνας αρκετών από τις οριστικές εκθέσεις αυτοψίας στην Εισαγγελία Πλημμελειοδικών Αθηνών και στην αρμόδια για την κατεδάφιση Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής» σημειώνει επίσης η εισαγγελέας.
Αναφορικά με τις ευθύνες του Δήμου Μάνδρας, στην εισαγγελική διάταξη τονίζεται ότι στο της προκαταρκτικής εξέτασης διαπιστώθηκε ότι «χρησιμοποιούσε ως αμαξοστάσιο γήπεδο που φέρεται να είχε επιχωματωθεί στο απώτερο παρελθόν από την επιχείρηση Σκαλιστήρη».
«Με διαχρόνιες επιχώσεις μειώθηκε το εύρος της κοίτης του ρέματος Σούρες που διέρχεται από αμαξοστάσιο και με την ανάσχεση των υδάτων που αυτή προκάλεσε, συνέβαλε στην υπερχείλιση των υδάτων και την κατάκλυση των παραρεμάτιων περιοχών», προστίθεται.
Επίσης, ο Δήμος Μάνδρας φέρεται να κατασκεύασε χωρίς άδεια οικοδομής γήπεδο στην περιοχή και μάλιστα τμήμα των αποδυτηρίων μέσα στην υφιστάμενη κοίτη του ρεύματος.
Τέλος, σύμφωνα με όσα αναφέρονται στη διάταξη, «η Πολεοδομία Ελευσίνας και η Διεύθυνση Πολεοδομίας Αιγάλεω εξέδωσαν τις με αριθμό 6581991 και 374280 άδειες οικοδομής αντίστοιχα οι οποίες ανακλήθηκαν λόγω υποβολής ψευδών στοιχείων»,