«Φωτιές ανάβει» η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας για τις αυθαίρετες κατασκευές σε πιλοτές και κοινόχρηστους χώρους σε πολυκατοικίες: Κάθε είδους κατασκευές (από μπετόν, ξυλοκατασκευές, αλουμινοκατασκευές, κ.ά.), οι οποίες δομήθηκαν αυθαίρετα σε κοινόχρηστους χώρους, όπως ταράτσες, πιλοτές, δώματα, είσοδοι πολυκατοικιών, πρασιές ή ακάλυπτους χώρους κινδυνεύουν πλέον με … κατεδάφιση.
Γράφει ο Βαγγέλης Δουράκης
Συγκεκριμένα, το Ε’ τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας έκρινε αντισυνταγματική τη νομιμοποίηση –μέσω σχετικών νομοθετικών ρυθμίσεων- αυτού του τύπου των αυθαίρετων κατασκευών. Το εν λόγω ζήτημα πάντως έχει παραπεμφθεί στην Ολομέλεια, η οποία εφόσον συνταχθεί με την κρίση του τμήματος, θα ανάψει το «πράσινο φως» για την κατεδάφιση όλων των σχετικών κατασκευών.
Το σκεπτικό του Συμβουλίου της Επικρατείας
Οι σύμβουλοι Επικρατείας του Ε’ τμήματος του ΣτΕ αποφάνθηκαν ότι η πρόβλεψη του νόμου (4178/2013 για την «αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης και το περιβαλλοντικό ισοζύγιο») που εξαιρεί από την κατεδάφιση τις αυθαίρετες κατασκευές σε κοινόχρηστους χώρους και πιλοτές, καθώς αυτές νομιμοποιούνται με τις νομοθετικές προβλέψεις, αντίκειται σε σωρεία διατάξεων του Συντάγματος οι οποίες αφορούν στην προστασία του περιβάλλοντος αλλά και στις συνταγματικές αρχές του σεβασμού και της προστασίας της αξίας του ανθρώπου, της αρχής της ισότητας και του κράτους δικαίου.
Η απόφαση του Ε τμήματος επί υπόθεσης νομιμοποίησης αυθαίρετων κατασκευών σε πολυκατοικία στον Δήμο Παπάγου – Χολαργού. Ένα τμήμα της πιλοτής μετατράπηκε σε κύρια κατοικία διαμερίσματος που βρισκόταν στο ισόγειο και ένα άλλο τμήμα μετατράπηκε σε αποθηκευτικό χώρο, καθ’ υπέρβαση της οικοδομικής άδειας. Οι μετατροπές αυτές στην πιλοτή υπήχθησαν στη συνέχεια στις ρυθμίσεις νομιμοποίησης του νόμου 3843/2010.
Η υπόθεση που έφτασε στο ΣτΕ
Ωστόσο, ένας εκ των συνιδιοκτητών της πολυκατοικίας δεν συναίνεσε στις μετατροπές αυτές και έκανε καταγγελία στην Πολεοδομία. Διαπιστώθηκαν οι δύο πολεοδομικές παραβάσεις, οι οποίες ωστόσο είχαν υπαχθεί στις ρυθμίσεις του νόμου 3843/2010 και ως εκ τούτου επιβλήθηκε μόνο πρόστιμο διατηρήσεως. Η ιδιοκτήτρια του ισογείου στη συνέχεια μετέφερε τις αυθαίρετες κατασκευές στους μεταγενέστερους νόμους νομιμοποίησης αυθαιρέτων και σύμφωνα με τον τελευταίο νόμο επήλθε νομιμοποίηση των επίμαχων αυθαίρετων κατασκευών.
Ο ιδιοκτήτης των δύο διαμερισμάτων προσέφυγε στη συνέχεια στο Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΣΥΠΟΘΑ), υποστηρίζοντας ότι οι ενέργειες της ιδιοκτήτριας για τη νομιμοποίηση των αυθαιρέτων είναι παράνομες, καθώς έγιναν έπειτα από δικές της ενέργειες, χωρίς τη συναίνεση του ίδιου.
Η προσφυγή του απορρίφθηκε με το αιτιολογικό ότι σύμφωνα με τον νόμο 4178/2013 υπάρχει πλειοψηφία των συνιδιοκτητών της πολυκατοικίας, ανάλογα με το ποσοστό που έχει ο καθένας για τις επίμαχες κατασκευές στην πιλοτή.
Στη συνέχεια, ο ιδιοκτήτης των δύο διαμερισμάτων προσέφυγε στα Διοικητικά Δικαστήρια Αθηνών. Οι διοικητικοί εφέτες ακύρωσαν την απόφαση του ΣΥΠΟΘΑ, κρίνοντας ότι για τη νομιμοποίηση των αυθαίρετων κατασκευών στους κοινόχρηστους χώρους απαιτείται η συναίνεση όλων των συνιδιοκτητών και όχι μόνο της πλειοψηφίας αυτών.
Η ιδιοκτήτρια του ισογείου από την πλευρά της προσέφυγε στο ΣτΕ, το Ε’ τμήμα του οποίου (πρόεδρος η αντιπρόεδρος Μαργαρίτα Γκορτζολίδου και εισηγήτρια η πάρεδρος Ελένη Μουργιά) με την υπ’ αριθμ. 91/2024 απόφασή του αποφάνθηκε ότι είναι αντισυνταγματική η διάταξη του άρθρου 11 παράγραφος 1 (περίπτωση 1 υποπερίπτωση i) του νόμου 4178/2013 που προβλέπει ότι «κάθε αυθαίρετη κατασκευή που καταλαμβάνει κοινόχρηστο χώρο ακινήτου (…) εξαιρείται της κατεδαφίσεως υποχρεωτικώς, με την υποβολή δηλώσεως από τον ενδιαφερόμενο, χωρίς να ερευνάται εάν αντίκειται στους ισχύοντες όρους και περιορισμούς δομήσεως του ρυμοτομικού σχεδίου και αν υπάρχει υπέρβαση της επιτρεπόμενης κάλυψης στην περιοχή».
Η απόφαση για τα δικαιώματα των συνιδιοκτητών
Το Ε΄τμήμα του ΣτΕ απεφάνθη και για τα δικαιώματα των συνιδιοκτητών πολυκατοικιών. Ερμηνεύοντας τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα (άρθρα 785 και 787) επισημαίνουν ότι «ο κάθε ιδιοκτήτης ορόφου ή διαμερίσματος οικοδομής για την οποία έχει συσταθεί εγκύρως οριζόντια ιδιοκτησία, δικαιούται λόγω της αναγκαίας συγκυριότητάς του επί των κοινοχρήστων μερών της οικοδομής (…) να κάνει απόλυτη χρήση αυτών και να προβαίνει στην επισκευή και ανανέωση αυτών, αρκεί να μη βλάπτει τα αντίστοιχα δικαιώματα των λοιπών συνιδιοκτητών και να μη μεταβάλει τον συνήθη προορισμό των μερών αυτών».
Μπορεί επίσης, σημειώνουν οι δικαστές, με συμφωνία όλων των συνιδιοκτητών, η οποία πρέπει να καταρτισθεί με συμβολαιογραφικό έγγραφο, να παραχωρηθεί η αποκλειστική χρήση κοινόχρηστων χώρων σε έναν ή περισσότερους συνιδιοκτήτες, με αντίστοιχο αποκλεισμό των άλλων. Πάντως, κλείνοντας, σημειώνουν οι δικαστές, ότι «βλαπτική για το δικαίωμα των λοιπών συνιδιοκτητών είναι η χρήση που εμποδίζει ή δυσχεραίνει αυτούς στη χρήση των οριζόντιων ιδιοκτησιών τους ή και σε σύγχρηση των κοινών μερών».