«Η ΕΕ ανέχθηκε μονομερείς ενέργειες» στο προσφυγικό, ενώ όταν «τον περασμένο χρόνο η Ελλάδα ζητούσε μεγαλύτερη ευελιξία στα οικονομικά ζητήματα προκειμένου να αντιμετωπίσει το προσφυγικό ζήτημα, η ΕΕ απαντούσε ότι τα συμφωνημένα πρέπει να τηρούνται και μόνο κοινές αποφάσεις να εφαρμόζονται. Τώρα, με το προσφυγικό ζήτημα, είναι ξαφνικά ανεκτό κάποια κράτη να πετούν τις κοινές αποφάσεις στο κάλαθο των αχρήστων. Αυτή την κατάσταση έχουμε τώρα. Μια Ευρώπη a la carte» επισημαίνει σε συνέντευξή του στην «Deutsche Welle», o ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Δημήτρης Παπαδημούλης.
Εν τούτοις, τονίζει ότι «το πρόγραμμα μετεγκατάστασης των προσφύγων πρέπει να εφαρμοστεί, όχι να ακυρωθεί. Η εφαρμογή του πρέπει να επιταχυνθεί» και «τα κράτη-μέλη πρέπει να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα και να συμβάλουν και οικονομικά».
Ως πρώτο και μεγαλύτερο λάθος της Ευρώπης στο προσφυγικό ζήτημα, ο Δημήτρης Παπαδημούλης θεωρεί το γεγονός, ότι η ΕΕ «πιστεύει πως αντιμετωπίζει προσφυγική κρίση όταν με έναν πληθυσμό 500 εκατομμυρίων αδυνατεί να δεχθεί ένα ή ενάμισι εκατομμύριο πρόσφυγες», ως δεύτερο «την έλλειψη προετοιμασίας της, τη στιγμή που ο πόλεμος στη Συρία κλιμακωνόταν» και ως τρίτο «ότι η έχει αποτύχει να εφαρμόσει τις αποφάσεις που η ίδια έχει συμφωνήσει».
Στο ερώτημα αν η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ έχει κάνει λάθη στο χειρισμό του προσφυγικού ζητήματος, λέει πως θεωρεί άσκοπο «να προσπαθήσουμε να κρύψουμε τα λάθη και τις παραλείψεις, τις καθυστερήσεις και τις αδυναμίες», ωστόσο «καμία χώρα, ακόμα και εκείνη με την καλύτερη και πιο οργανωμένη διοίκηση, δεν θα μπορούσε να κάνει κάτι καλύτερο από αυτό που έκανε η Ελλάδα», η οποία «έχει εκπληρώσει τις περισσότερες από τις υποχρεώσεις της, τη στιγμή που η Ευρώπη έχει κάνει πολύ λίγα, ενώ η Τουρκία δεν έχει καν ξεκινήσει να εφαρμόζει τη συμφωνία».
Ο Δημήτρης Παπαδημούλης θεωρεί ότι η τελευταία συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας «αποτελεί αποτυχία της ΕΕ να διαχειριστεί αποτελεσματικά το προσφυγικό ζήτημα. Η ΕΕ έχει τη λύση στα χέρια της, την εφαρμογή δηλαδή του προγράμματος μετεγκατάστασης και είναι ανίκανη να την εφαρμόσει η ίδια, αναθέτοντας στην Τουρκία τον ρόλο του «εργολάβου», και «αφαιρεί λίγο από το βάρος που πέφτει στους ώμους μας, τη στιγμή δε που έχουμε να αντιμετωπίσουμε και μια παράλληλη κρίση – την οικονομική». Προσθέτει δε πως «εάν δεν υπάρξει κατάλληλος επιμερισμός βαρών εντός ΕΕ, η πίεση θα συνεχίζεται και θα αυξάνεται» για την Ελλάδα.
Σχετικά με την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία, σημειώνει πως θα προτιμούσε «η ΕΕ να εφαρμόζει πρώτα τις δικές της αποφάσεις στο προσφυγικό ζήτημα και μετά να διαπραγματεύεται με την Τουρκία από μία ισχυρότερη θέση, αναφορικά με το ζήτημα του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
Επισημαίνει, επίσης, ότι «στις συμφωνίες ΕΕ – Τουρκίας βασικό μέλημα είναι η καταπολέμηση των δικτύων διακινητών» και «αν η Τουρκία πραγματικά το ήθελε, θα είχε ήδη διαλύσει τα δίκτυα αυτά. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, η ΕΕ πρέπει να πιέσει περισσότερο. Αφήνοντας την κατάσταση ως έχει, η πρόβλεψη «1 προς 1» είναι καταδικασμένη σε αποτυχία» και τονίζει πως «συνολικά το ζήτημα της καταπολέμησης των δικτύων διακινητών είναι εξαιρετικά σημαντικό, καθώς εάν αντιμετωπισθεί επιτυχώς, θα μειωθούν οι προσφυγικές ροές και θα σταματήσουν επιτέλους να πνίγονται άνθρωποι στο Αιγαίο».
Χαρακτηρίζει δε ως «μικρό, ενθαρρυντικό στοιχείο» τη μείωση των προσφυγικών ρευμάτων, ωστόσο «θα πρέπει να περιμένουμε πως θα εξελιχθεί» και θα «πρέπει επίσης να δούμε πως θα εξελιχθεί η εφαρμογή της απόφασης από όλα τα συμβαλλόμενα μέρη. Ακόμη είναι νωρίς» καταλήγει.
Η πλήρης συνέντευξη του ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ και αντιπρoέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Δημήτρη Παπαδημούλη στη «Deutsche Welle» έχει ως εξής:
DW: Ποια είναι τα λάθη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο προσφυγικό ζήτημα;
ΔΠ: Το πρώτο και μεγαλύτερο λάθος της Ευρώπης είναι να πιστεύει πως η ΕΕ αντιμετωπίζει προσφυγική κρίση όταν με έναν πληθυσμό 500 εκατομμυρίων αδυνατεί να δεχθεί ένα ή ενάμισι εκατομμύριο πρόσφυγες. Προσφυγική κρίση αντιμετωπίζει ο Λίβανος. Προσφυγική κρίση αντιμετωπίζει η Ιορδανία.
Το δεύτερο λάθος έχει να κάνει με την έλλειψη προετοιμασίας της ΕΕ, τη στιγμή δε που ο πόλεμος στη Συρία κλιμακωνόταν και τα προσφυγικά ρεύματα κατά συνέπεια θα αυξάνονταν.
Το τρίτο λάθος είναι ότι η Ευρώπη έχει αποτύχει να εφαρμόσει τις αποφάσεις που η ίδια έχει συμφωνήσει. Το πρόγραμμα μετεγκατάστασης προσφύγων που συμφωνήθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο δεν εφαρμόζεται, ή μάλλον έχει εφαρμοσθεί μόνο το 1% των μετεγκαταστάσεων.
Επίσης, η ΕΕ έκανε το λάθος να ανεχθεί μονομερείς ενέργειες από κράτη-μέλη και υποψήφια κράτη-μέλη, ενάντια στις κοινές αποφάσεις που έχουν ληφθεί. Όταν τον περασμένο χρόνο η Ελλάδα ζητούσε μεγαλύτερη ευελιξία στα οικονομικά ζητήματα προκειμένου να αντιμετωπίσει το προσφυγικό ζήτημα, η ΕΕ απαντούσε ότι τα συμφωνημένα πρέπει να τηρούνται και μόνο κοινές αποφάσεις να εφαρμόζονται. Τώρα, με το προσφυγικό ζήτημα, είναι ξαφνικά ανεκτό κάποια κράτη να πετούν τις κοινές αποφάσεις στο κάλαθο των αχρήστων. Αυτή την κατάσταση έχουμε τώρα. Μια Ευρώπη a la carte.
DW:Το πρόγραμμα μετεγκατάστασης προσφύγων δεν προχωρά αποτελεσματικά. Μήπως θα έπρεπε να εγκαταλειφθεί;
ΔΠ: Το πρόγραμμα μετεγκατάστασης πρέπει να εφαρμοστεί, όχι να ακυρωθεί. Η εφαρμογή του πρέπει να επιταχυνθεί. Για παράδειγμα, δεν είναι δυνατόν η Πολωνία να έχει δεχθεί 7 χιλιάδες πρόσφυγες και τώρα να λέει η κυβέρνηση ότι δεν θα δεχθεί ούτε έναν πρόσφυγα εξαιτίας των τρομοκρατικών επιθέσεων στις Βρυξέλλες. Τα κράτη-μέλη πρέπει να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα και να συμβάλλουν και οικονομικά μέσα από τον κρατικό προϋπολογισμό τους.
DW:Ποια είναι τα λάθη που έχει κάνει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ στη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης;
ΔΠ: Θα ήταν άσκοπο να προσπαθήσουμε να κρύψουμε τα λάθη και τις παραλείψεις, τις καθυστερήσεις και τις αδυναμίες. Ωστόσο θα χρησιμοποιήσω τα λόγια του διοικητή της Frontex, Fabrice Leggeri, ο οποίος έχοντας ζήσει από κοντά την κατάσταση με τις προσφυγικές ροές στα νησιά του Αιγαίου, τόνισε ότι καμία χώρα, ακόμα και εκείνη με την καλύτερη και πιο οργανωμένη διοίκηση, δεν θα μπορούσε να κάνει κάτι καλύτερο από αυτό που έκανε η Ελλάδα.
Αυτή τη στιγμή, η Ελλάδα έχει εκπληρώσει τις περισσότερες από τις υποχρεώσεις της, τη στιγμή που η Ευρώπη έχει κάνει πολύ λίγα, ενώ η Τουρκία δεν έχει καν ξεκινήσει να εφαρμόζει τη συμφωνία.
DW: Ποια είναι η γνώμη σας για την τελευταία συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας;
ΔΠ: Η συμφωνία αυτή αποτελεί αποτυχία της ΕΕ να διαχειριστεί αποτελεσματικά το προσφυγικό ζήτημα. Η ΕΕ έχει τη λύση στα χέρια της, την εφαρμογή δηλαδή του προγράμματος μετεγκατάστασης και είναι ανίκανη να την εφαρμόσει η ίδια, αναθέτοντας στην Τουρκία τον ρόλο του «εργολάβου».
Έχουν δοθεί διαβεβαιώσεις ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα θα προστατευθούν στο ακέραιο, το οποίο ειλικρινά φαίνεται πολύ καλό για να είναι αληθινό. Πιστεύω ωστόσο ότι η κριτική στην παρούσα συμφωνία θα μας βοηθήσει να πιέσουμε περισσότερο τις τουρκικές αρχές για να κάνουν αυτά που έχουν συμφωνήσει με την ΕΕ.
Για την Ελλάδα συγκεκριμένα, με την Ευρώπη να αρνείται να εφαρμόζει τις αποφάσεις που υπογράφει, και με την αποτυχία του Τούρκου Προέδρου Ερντογάν να μειώσει και να ελέγξει τα δίκτυα των διακινητών, αυτή η συμφωνία, με τα πολλά γκρίζα σημεία που έχει, αφαιρεί λίγο από το βάρος που πέφτει στους ώμους μας, τη στιγμή δε που έχουμε να αντιμετωπίσουμε και μια παράλληλη κρίση – την οικονομική.
Η Ελλάδα έχει λάβει επαινετικά σχόλια για την προσέγγισή της στο προσφυγικό, αλλά εάν δεν υπάρξει κατάλληλος επιμερισμός βαρών εντός ΕΕ, η πίεση θα συνεχίζεται και θα αυξάνεται. Την ίδια στιγμή, έχουμε να αντιμετωπίσουμε και το δηλητήριο της ακροδεξιάς και ρατσιστικής ρητορικής, την οποία ως χώρα, αλλά και σε συνολικά ως ΕΕ, πρέπει να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά.
DW: Από τη στιγμή που τα κράτη-μέλη της ΕΕ δεν μπορούν να συνεργαστούν αποτελεσματικά, ποιο είναι το μέλλον της Ευρώπης; Θα πρέπει η ΕΕ να συνεργάζεται με την τουρκική κυβέρνηση, τη στιγμή που καταπατώνται συστηματικά θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και η ελευθερία του Τύπου;
ΔΠ: Θα προτιμούσα η ΕΕ να εφαρμόζει πρώτα τις δικές της αποφάσεις στο προσφυγικό ζήτημα και μετά να διαπραγματεύεται με την Τουρκία από μία ισχυρότερη θέση, αναφορικά με το ζήτημα του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
DW: Ποια είναι τα προβλήματα που υπάρχουν στη συμφωνία αναφορικά με την ρύθμιση «1 προς 1», τα δίκτυα διακινητών, τους εναλλακτικούς και πιο επικίνδυνους δρόμους για τους πρόσφυγες;
ΔΠ: Στις συμφωνίες ΕΕ – Τουρκίας βασικό μέλημα είναι η καταπολέμηση των δικτύων διακινητών. Αν η Τουρκία πραγματικά το ήθελε, θα είχε ήδη διαλύσει τα δίκτυα αυτά. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, η ΕΕ πρέπει να πιέσει περισσότερο. Αφήνοντας την κατάσταση ως έχει, η πρόβλεψη «1 προς 1» είναι καταδικασμένη σε αποτυχία.
Στο ζήτημα της εφαρμογής της συμφωνίας, υπάρχουν πολλά ερωτήματα για το πώς οι τουρκικές αρχές θα την εφαρμόσουν αποτελεσματικά. Για παράδειγμα, θα έστελναν ένα Σύριο κουρδικής καταγωγής ως πρόσφυγα στην Ευρώπη ή θα τον έθαβαν στον πάτο της λίστας; Επίσης, η συμφωνία περιορίζει την συγκεκριμένη πρόβλεψη σε μόλις 72.000 ανθρώπους, ενώ μετά το πέρας του αριθμού αυτού δεν υπάρχει καμία άλλη πρόβλεψη.
Συνολικά λοιπόν, το ζήτημα της καταπολέμησης των δικτύων διακινητών είναι εξαιρετικά σημαντικό, καθώς εάν αντιμετωπισθεί επιτυχώς, θα μειωθούν οι προσφυγικές ροές και θα σταματήσουν επιτέλους να πνίγονται άνθρωποι στο Αιγαίο.
DW: Τα προσφυγικά ρεύματα που καταφθάνουν στην Ελλάδα μειώθηκαν την περασμένη εβδομάδα. Αυτή η εξέλιξη αποτελεί σημάδι ότι η συμφωνία εφαρμόζεται;
ΔΠ: Νομίζω ότι είναι ένα μικρό, ενθαρρυντικό στοιχείο, ωστόσο θα πρέπει να περιμένουμε πως θα εξελιχθεί, έχοντας και την εμπειρία του παρελθόντος και το πώς οι προσφυγικές ροές μειώνονται και ξαφνικά αυξάνονται. Πρέπει, επίσης, να δούμε πως θα εξελιχθεί η εφαρμογή της απόφασης από όλα τα συμβαλλόμενα μέρη. Ακόμη είναι νωρίς.