Στο ερώτημα αν η ελληνική κυβέρνηση μπορεί να τυπώσει χρήμα μέσω του ELA απαντά ο υποψήφιος του ΣΥΡΙΖΑ στη Β’ Αθηνών, Γιάννης Βαρουφάκης, μετά το σάλο που προκάλεσαν οι δηλώσεις της Ραχήλ Μακρή πως αν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα διακόψει την χρηματοδότηση στην Ελλάδα τότε ο ΣΥΡΙΖΑ θα τυπώσει χρήματα.
Ο κ. Βαρουφάκης σε άρθρο του στην προσωπική του ιστοσελίδα εξηγεί αναλυτικά τι ισχύει με το ELA και τη δυνατότητα των εθνικών κεντρικών τραπεζών που απαρτίζουν στο σύστημα της ΕΚΤ να δημιουργούν πίστη και υποστηρίζει ότι «το ELA δεν είναι λύση για τα δεινά της χώρας».
«Δεν επιτρέπει στο κράτος να τυπώσει χρήμα αν και παρέχει ρευστότητα υπό την μορφή νέου χρέους στις εμπορικές τράπεζες και, έμμεσα, στο κράτος», επισημαίνει και προσθέτει: «Σε δύσκολες μεταβατικές περιόδους, το πρόγραμμα ELA δίνει κάποιες ανάσες στις χώρες της Ευρωζώνης».
Όπως συμπεραίνει, «το ELA θα χρησιμοποιηθεί κατά την διάρκεια των διαπραγματεύσεων μιας κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ με τους ευρωπαίους εταίρους μας ώστε να εξασφαλίσει στην Ευρώπη ικανό χρόνο για την εξεύρεση εφαρμόσιμης, μόνιμης λύσης στο “ελληνικό πρόβλημα”».
Διαβάστε αναλυτικά το άρθρο του Γιάννη Βαρουφάκη
Η απλή απάντηση είναι όχι. Κάπου εδώ όμως τα πράγματα περιπλέκονται καθώς η Τράπεζα της Ελλάδος όντως έχει την δυνατότητα όχι να τυπώσει χρήμα αλλά να παρέχει πίστη (υπό την μορφή ηλεκτρονικού χρήματος) στις εμπορικές τράπεζες.
Επειδή η αλήθεια είναι το πρώτο θύμα κάθε προεκλογικής εκστρατείας, ας δώσουμε λίγη προσοχή στο τι ισχύει με το ELA και στην δυνατότητα των εθνικών κεντρικών τραπεζών που απαρτίζουν στο σύστημα της ΕΚΤ να δημιουργούν πίστη.
Σε όλο τον κόσμο, όταν μια τράπεζα έχει έλλειψη ρευστού χρήματος, το δανείζεται από την κεντρική τράπεζα δινοντάς της ως ενέχυρο-εχέγγυο κάποια περιουσιακά της στοιχεία. Αυτά τα περιουσιακά στοιχεία πρέπει να έχουν κάποια αξία για να τα δεχθεί η κεντρική τράπεζα.
Άλλο είναι να της προσφερθούν ομόλογα του γερμανικού δημοσίου κι άλλο ένα κόκκινο δάνειο μιας εταιρείας που πτώχευσε και το οποίο δεν εξυπηρετείται. Όταν μια τράπεζα δεν διαθέτει καλής ποιότητας ενέχυρα-εχέγγυα έχει ουσιαστικά πτωχεύσει.
Σε σοβαρές πολιτείες, όπως οι ΗΠΑ, σε αυτή την περίπτωση τράπεζας που ξέμεινε από «καλά χαρτιά», το κράτος παρεμβαίνει, επιστρέφει τις καταθέσεις στους καταθέτες, στέλνει στα σπίτια τους χωρίς μια δεκάρα τους διευθυντές της τράπεζας και του μετόχους-δανειστές της, και είτε την κλείνει είτε την συγχωνεύει με άλλη τράπεζα είτε την εξυγιαίνει πουλώντας την αργότερα σε νέους ιδιοκτήτες.
Η Ευρωζώνη δυστυχώς δεν συγκαταλέγεται στις σοβαρές πολιτείες. Όταν μια τράπεζα ξεμείνει από «καλά χαρτιά» τότε η ΕΚΤ αρνείται να την δανείσει και την παραπέμπει στην εθνική κεντρική τράπεζα που δεν είναι τίποτα άλλο από το τοπικό κατάστημα της ΕΚΤ στην χώρα – την Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) στην προκείμενη περίπτωση.
Τεχνικά αυτό ονομάζεται παραπομπή στο πρόγραμμα ELA (Emergency Liquidity Assistance – Επείγουσα Παροχή Ρευστότητας) της εθνικής κεντρικής τράπεζας. Είναι σαν η ΕΚΤ να νίπτει τας χείρας της αφήνοντας την ΤτΕ να αποδεχθεί ό,τι παλιόχαρτο της προσφέρει η εμπορική τράπεζα με αντάλλαγμα την ρευστότητα που απαιτεί η τράπεζα για να λειτουργήσει.
Με άλλα λόγια, αντί να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα στην ρίζα του, όπως γίνεται στις ΗΠΑ, στην Βρετανία κλπ, στην Ευρωζώνη σπρώχνουμε το πρόβλημα κάτω από το χαλί του ELA και κάνουμε ότι δεν το βλέπουμε.
Πως παράσχει ρευστότητα στην εμπορική τράπεζα η ΤτΕ;
Κάθε εμπορική τράπεζα διαθέτει έναν αποθεματικό λογαριασμό στην ΤτΕ. Αν η ΤτΕ δεχθεί τα χαρτιά που της δίνει η τράπεζα ως ενέχυρο-εχέγγυο π.χ. για το ποσό των 100 εκ ευρώ, τότε ξάφνου στον αποθεματικό λογαριασμό της εν λόγω τράπεζας εμφανίζονται, ως δια μαγείας, 100 εκ ευρώ.
Η εμπορική τράπεζα τότε μπορεί άμεσα, μέσω ηλεκτρονικής μεταφοράς, να μεταφέρει αυτά τα χρήματα σε λογαριασμούς τρίτων: πελατών της, δανειστών της ιδίας, του κράτους (στην περίπτωση που η τράπεζα αγοράζει έντοκα γραμμάτια του κράτους, δηλαδή που δανείζει η ίδια το κράτος).
στο 