Ο πόλεμος στην Ουκρανία, ενδέχεται – μεταξύ των διαφόρων ανακατατάξεων και προβλημάτων που δημιουργεί στην αγορά τροφίμων – να αλλάξει και την ατζέντα στον προγραμματισμό της ΕΕ για τη σήμανση των τροφίμων σχετικά με τη διατροφική ποιότητά τους και την υγεία των πολιτών.
Αυτή η εξέλιξη, όπως σχολιάζουν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ στελέχη της αγοράς τροφίμων εξυπηρετεί χώρες όπως είναι η δική μας που πλήττονται βαθιά από το σύστημα Nutri-Score προκειμένου να προετοιμάσουν καλύτερα την αντίδρασή τους.
Το σύστημα της διατροφικής σφραγίδας Nutri-Score που προσπάθησε να επιβάλει η Γαλλία στην επισήμανση των τροφίμων δέχεται ισχυρές πιέσεις οι οποίες κλονίζουν σημαντικά την αποδοχή και εφαρμογή του στην Ευρωπαϊκή Ένωση ενώ και ο πόλεμος στην Ουκρανία, με τις αλλαγές που επιφέρει στην προτεραιοποίηση των θεμάτων, φαίνεται ότι οδηγεί στο μέλλον τις αποφάσεις σχετικά με την εφαρμογή ενός ευρωπαϊκού συστήματος διατροφικής σήμανσης.
Όμως, προς το παρόν, όπως σημειώνουν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ στελέχη του ΒΕΑ δεν πρέπει να χαθεί χρόνος για τη διαμόρφωση μιας ενιαίας εθνικής θέσης στο πλαίσιο της διαδικασίας έκδοσης ευρωπαϊκής Οδηγίας καθώς διατηρείται η υποχρέωση των χωρών της ΕΕ, έως τέλος Μαρτίου, να καταθέσουν τις απόψεις τους σχετικά με το σύστημα Nutri Score.
Tο Nutri-Score που αναπτύχθηκε το 2017 από την υπηρεσία δημόσιας υγείας της Γαλλίας, στοχεύει να επιβάλει μια καθολική και υποχρεωτική ένδειξη στις ετικέτες των τροφίμων για την προστασία της υγείας των πολιτών.
Η ένδειξη αυτή θα γίνεται με την προσθήκη στην σήμανση των τροφίμων μιας ετικέτας με την οποία θα παρουσιάζεται η διατροφική ποιότητα τους με μια κλίμακα χρωμάτων και γραμμάτων η οποία αρχίζοντας με το σκούρο πράσινο (γράμμα Α) με το οποίο χαρακτηρίζει τα πιο υγιεινά τρόφιμα, κλιμακώνεται χρωματικά μέχρι το κόκκινο (γράμμα Ε) με το οποίο χαρακτηρίζει τα λιγότερο υγιεινά.
Είναι χαρακτηριστικό, όπως σχολιάζουν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ στελέχη του ΒΕΑ ότι το κίτρινο χρώμα (γράμμα C) που καταλαμβάνει την μεσαία θέση, αντιπροσωπεύει τα τρόφιμα μέσης υγιεινής αξίας στα οποία κατατάσσεται, πχ και το ελαιόλαδο, παραβλέποντας την τεκμηριωμένη με επίσημες ιατρικές μελέτες υγιεινή άξια του και εξισώνοντάς το διατροφικά με τα προϊόντα τύπου «cola» και την κέτσαπ. Δηλαδή, με το νέο σύστημα αξιολόγησης τροφίμων που προωθείται από την Ε.Ε., εκτιμάται ότι θα επέλθει μεγάλη σύγχυση στον καταναλωτή.
Μεγάλο μέρος της επιχειρηματικής κοινότητας των κλάδων τροφίμων και γλυκισμάτων και ιδιαίτερα των παραδοσιακών προϊόντων της μεσογειακής διατροφής, εκτιμούν ότι θα έρθουν αντιμέτωποι με μια νέα κρίση που μπορεί να θέσει ακόμη και θέμα βιωσιμότητάς τους.
Τον κίνδυνο, το ευρωπαϊκό σύστημα εμπρόσθιας επισήμανσης των τροφίμων σε σχέση με τα διατροφικά του χαρακτηριστικά, να είναι διαστρεβλωτικό της πραγματικής διατροφικής αξίας του τροφίμου και να οδηγεί σε παραπλάνηση του καταναλωτή έχει επισημάνει, εγκαίρως, η Ελληνική επιχειρηματικότητα, καθώς και την ανάγκη της συνεργασίας κυβέρνησης και φορέων, για μια ενιαία εθνική θέση στο πλαίσιο της διαδικασίας έκδοσης ευρωπαϊκής Οδηγίας για την δημιουργία υποχρεωτικού συστήματος επισήμανσης στα προϊόντα διατροφής, με βάση τις καταναλωτικές ιδιαιτερότητες των ευρωπαίων πολιτών.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα, όπως αναφέρει το Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Αθηνών σε επιστολή του προς το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, η Γαλλική κυβέρνηση, εξετάζει τελικά, να μην εφαρμόσει την κωδικοποιημένη ετικέτα του Nutri-Score ως το νέο σύστημα επισήμανσης – τουλάχιστον όχι πριν την υποχρεωτική εφαρμογή του από την ΕΕ – αν και ήταν από τις πρώτες χώρες που το υιοθέτησε με πιλοτική εφαρμογή ενώ εξετάζει κι άλλες εναλλακτικές προτάσεις.
Το ΒΕΑ έχει ζητήσει με επιστολές του, να αναλάβει το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης την πρωτοβουλία για την έγκαιρη διαμόρφωση της εθνικής θέσης και αναμένεται η διοργάνωση της πρώτης συνάντησης με τους φορείς.
Υπενθυμίζεται ότι το ΒΕΑ έχει αναλάβει, στη χώρα μας, τον συντονισμό της “Πρωτοβουλίας για ένα αποτελεσματικό σύστημα διατροφικής εκπαίδευσης”, στην οποία συμμετέχουν η Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων, η ΓΣΕΒΕΕ, 15 παραγωγικοί φορείς – σύνδεσμοι και καταναλωτικές οργανώσεις. Στόχος της “Πρωτοβουλίας” είναι η υιοθέτηση στρατηγικής, για την ορθή ενημέρωση των καταναλωτών, σχετικά με την υγιεινή διατροφή, αλλά και η μη εφαρμογή ενός παραπλανητικού συστήματος αξιολόγησης διατροφικής ποιότητας, όπως το Nutri – score.
Στην επιστολή του το ΒΕΑ γνωστοποιεί ότι μέσω της “Πρωτοβουλίας”, συμμετείχε στη δημόσια διαβούλευση και έθεσε υπόψη της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), γενικά και ειδικότερα σχόλια, σχετικά με την πρόσφατη επιστημονική γνωμοδότηση του συμβουλίου εμπειρογνωμόνων (ΝDA panel).
Επίσης, η διοίκηση του επιμελητηρίου δηλώνει ότι έχει σύνδεση και διαρκή ενημέρωση για τις θέσεις και δράσεις των υπολοίπων χωρών της Ε.Ε., μέσω των διεθνών συνομοσπονδιών, στις οποίες συμμετέχουν μέλη της “Πρωτοβουλίας” αλλά και με τους υπεύθυνους του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, που μελετούν το θέμα.
Σημειώνεται ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αποφασίσει την εφαρμογή ενοποιημένου συστήματος διατροφικής επισήμανσης, ζητώντας από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), την έκδοση επιστημονικής γνωμοδότησης επί του θέματος, με καταληκτική ημερομηνία τον Μάρτιο του 2022, με στόχο την ολοκλήρωση της αναθεώρησης του Κανονισμού έως το τέλος του 2022.
Σύμφωνα με ελληνικούς φορείς το σύστημα Nutri- score “ενοχοποιεί” συλλήβδην τρόφιμα, λόγω υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, αλάτι και σάκχαρα, ή λόγω υψηλής θερμιδικής αξίας, μη λαμβάνοντας υπόψη άλλα κρίσιμα χαρακτηριστικά, όπως την περιεκτικότητα σε χρήσιμα και υγιεινά συστατικά (βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, κ.λπ), αλλά κυρίως το ποσοστό διαχρονικής συμμετοχής τους σε μια ισορροπημένη δίαιτα.
Υπενθυμίζεται ότι οι αποσπασματικές αντιδράσεις που έχουν εκδηλωθεί μέχρι σήμερα από φορείς, αφορούν κυρίως στην διεκδίκηση εξαιρέσεων προϊόντων από την εφαρμογή του Nutri-score και όχι στην ουσιαστική κριτική για τις λανθασμένες πληροφορίες διατροφής προς τον καταναλωτή.
Μέχρι σήμερα, υπάρχουν αντιδράσεις από χώρες του ευρωπαϊκού νότου, όπως η Ιταλία, η Ελλάδα, η Κύπρος, με την αιτιολογία ότι το προτεινόμενο σύστημα υποχρεωτικής εμπρόσθιας επισήμανσης, αδικεί κατάφορα τα προϊόντα Μεσογειακής διατροφής, θέτει σε κίνδυνο τους αγροδιατροφικούς τομείς και τη βιωσιμότητα παραδοσιακών μοντέλων διατροφής, αλλά και από άλλες χώρες, όπως η Τσεχία, η Ουγγαρία, η Λετονία και η Ρουμανία.
Το σύστημα, το οποίο αναπτύχθηκε το 2017 και έκτοτε έχει υιοθετηθεί σε επτά άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δίνει στα είδη διατροφής βαθμό από Α έως Ε, με βάση τα θρεπτικά τους χαρακτηριστικά.
Δηλαδή, το Nutri-Score βαθμολογεί τα τρόφιμα με βάση ένα δείγμα 100 γραμμαρίων ή 100 χιλιοστόλιτρων. Λαμβάνει υπόψη την περιεκτικότητα σε θερμίδες, λιπαρά, ζάχαρη και αλάτι του τροφίμου. Τα τρόφιμα επισημαίνονται με κλίμακα χρώματος και γραμμάτων που κυμαίνονται από τα πιο υγιεινά “Πράσινο Α» προς το «Κόκκινο Ε».
στο 