Μηλιός: Κι όμως υπήρχε εναλλακτική λύση!

Σε άρθρο του που αναρτήθηκε στον ιστότοπο του Κόκκινου Δικτύου, ο Γιάννης Μηλιός υποστηρίζει ότι, αν η κυβέρνηση είχε επιλέξει εξαρχής έναν δρόμο σύγκρουσης με τους δανειστές και την ολιγαρχία εντός Ελλάδας, δεν θα είχε αναγκαστεί να υπογράψει την βαριά συμφωνία με την τρόικα. 

Στο μακροσκελές άρθρο του, όπου εξηγεί τη συλλογιστική του, ο Μηλιός εστιάζει στο πώς θα μπορούσαν τα πράγματα να είναι σήμερα διαφορετικά, εφόσον η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ επέλεγε να ακολουθήσει άλλη στρατηγική, δηλαδή να εφαρμόσει το πρόγραμμα του κόμματος: «Αυτό το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Και επειδή ποτέ δεν δοκιμάστηκε, η “διαπίστωση” πως “δεν υπήρχε εναλλακτική λύση” πέρα από τη συνθηκολόγηση, είναι άτοπη. Το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ προϋπέθετε μία άλλη διακυβέρνηση και μία άλλη διαπραγμάτευση με πυξίδα τη μεροληψία υπέρ των λαϊκών τάξεων! Αυτό θα αποτελούσε την εναλλακτική στρατηγική», γράφει ο Γιάννης Μηλιός.

1  «Δεν υπήρχε εναλλακτική λύση» στο Μνημόνιο 3;

Η πλειο­ψη­φία όσων στη­ρί­ζουν τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, ευ­ρύ­τε­ρα όσων ανή­κουν στην Αρι­στε­ρά, αλλά και η πλειο­ψη­φία της ελ­λη­νι­κής κοι­νω­νί­ας συμ­φω­νούν ότι η κυ­βέρ­νη­ση υπέ­στη μια οδυ­νη­ρή ήττα στη Σύ­νο­δο Κο­ρυ­φής της 12ης Ιου­λί­ου, όταν συ­νο­μο­λό­γη­σε το 3ο Μνη­μό­νιο. 

Η συ­ντρι­πτι­κή αυτή ήττα, που έχει χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά συν­θη­κο­λό­γη­σης, οδη­γεί αυ­θόρ­μη­τα στην απο­δο­χή της άπο­ψης ότι «δεν υπάρ­χει εναλ­λα­κτι­κή λύση» (το πε­ρί­φη­μο θα­τσε­ρι­κό ΤΙΝΑ). Αυτό υπο­στη­ρί­ζουν πρω­τί­στως τα κόμ­μα­τα της Δε­ξιάς και «κε­ντρο­α­ρι­στε­ρής» αντι­πο­λί­τευ­σης και οι οπα­δοί τους. Αλλά όχι μόνο.

Ακόμα και η κυ­βέρ­νη­ση φαί­νε­ται να προ­σχω­ρεί με τον τρόπο της σε μια πα­ραλ­λα­γή της ιδέας της ΤΙΝΑ. Δη­λώ­νει πως έπρα­ξε «μέχρι το τέλος» ό,τι ήταν δυ­να­τό και τε­λι­κώς υπέ­κυ­ψε σε ένα αδυ­σώ­πη­το εκ­βια­σμό: Μνη­μό­νιο ή η κα­τα­στρο­φι­κή πρό­τα­ση Σόι­μπλε για Grexit. Ισχυ­ρί­ζε­ται πως συν­θη­κο­λό­γη­σε «ηρω­ι­κώς μα­χό­με­νη» απέ­να­ντι σε έναν αντί­πα­λο με συ­ντρι­πτι­κά υπέρ­τε­ρες δυ­νά­μεις, επι­λέ­γο­ντας το μι­κρό­τε­ρο κακό. Επο­μέ­νως σχε­δόν τί­πο­τα δεν ήταν δυ­να­τό αλλά ούτε και θα είναι δυ­να­τό να αλ­λά­ξει (ΤΙΝΑ), αφού ο αντί­πα­λος θα έχει πάντα υπέρ­τε­ρες δυ­νά­μεις και το μόνο που θα επι­διώ­κει θα είναι η συ­νέ­χι­ση της νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης πο­λι­τι­κής. 

Το δί­λημ­μα στο οποίο ισχυ­ρί­ζε­ται ότι βρέ­θη­κε η κυ­βέρ­νη­ση, να επι­λέ­ξει ανά­με­σα στο Μνη­μό­νιο 3 και στο «κα­τα­στρο­φι­κό σε­νά­ριο» για έξοδο από το ευρώ, προ­κα­τα­λαμ­βά­νει μια άλλη πα­ραλ­λα­γή του ΤΙΝΑ, που ανα­δύ­ε­ται αυ­θόρ­μη­τα στο εσω­τε­ρι­κό της Αρι­στε­ράς αλλά και της ελ­λη­νι­κής κοι­νω­νί­ας: Την εκ­δο­χή ότι «δεν υπάρ­χει εναλ­λα­κτι­κή λύση (ΤΙΝΑ) εντός της Ζώνης του Ευρώ». Η κυ­βέρ­νη­ση ταυ­τί­ζει την έξοδο από το ευρώ με το «κα­τα­στρο­φι­κό σε­νά­ριο», με το επι­χεί­ρη­μα πως για να μην κα­ταρ­ρεύ­σει η συ­ναλ­λαγ­μα­τι­κή ισο­τι­μία του νέου εθνι­κού νο­μί­σμα­τος, απαι­τού­νται συ­ναλ­λαγ­μα­τι­κά δια­θέ­σι­μα σε διε­θνές νό­μι­σμα, επο­μέ­νως ένα νέο δη­μό­σιο δά­νειο, άρα πα­ρό­μοιοι μνη­μο­νια­κοί όροι για τη σύ­να­ψη αυτού του δα­νεί­ου. Στους όρους αυ­τούς θα προ­στε­θούν η μεί­ω­ση της αγο­ρα­στι­κής δύ­να­μης μι­σθω­τών και συ­ντα­ξιού­χων από την «ελεγ­χό­με­νη υπο­τί­μη­ση» που θα υπάρ­ξει έτσι κι αλ­λιώς, η δια­τή­ρη­ση των υφι­στά­με­νων ιδιω­τι­κών χρεών σε διε­θνές νό­μι­σμα κ.ο.κ.

Πρέ­πει επο­μέ­νως να απο­δε­χθού­με τη μια ή την άλλη εκ­δο­χή του ΤΙΝΑ; Ή, για να δια­τυ­πώ­σω το ίδιο ερώ­τη­μα με πιο «επί­και­ρο» τρόπο: Βρέ­θη­κε η κυ­βέρ­νη­ση σε ένα πρω­το­φα­νή εκ­βια­σμό, και συν­θη­κο­λό­γη­σε διότι δεν υπήρ­χε εναλ­λα­κτι­κός δρό­μος; Η απά­ντη­ση είναι ναι, όμως ναι, διότι η ίδια η κυ­βέρ­νη­ση είχε εξαρ­χής επι­λέ­ξει το δρόμο που οδη­γού­σε σε αυτό το αδιέ­ξο­δο και σε αυτόν το συμ­βι­βα­σμό. Είχε επι­λέ­ξει να λει­τουρ­γή­σει ως κυ­βέρ­νη­ση του «υπάρ­χο­ντος», ως κυ­βέρ­νη­ση του υπαρ­κτού ελ­λη­νι­κού κα­πι­τα­λι­σμού, θε­ω­ρώ­ντας ότι το τέλος της λι­τό­τη­τας μπο­ρεί να απο­τε­λέ­σει το «κοινό πρό­γραμ­μα» κε­φα­λαί­ου και ερ­γα­σί­ας.

Οποία αυ­τα­πά­τη! Η κρίση του κα­πι­τα­λι­σμού είναι έλ­λει­ψη υπε­ρα­ξί­ας, όχι έλ­λει­ψη ζή­τη­σης. Γι’ αυτό και το κε­φά­λαιο, η άρ­χου­σα τάξη στην Ελ­λά­δα όπως και πα­ντού γνω­ρί­ζει μόνο μία στρα­τη­γι­κή για έξοδο από την κρίση, σε αντι­στοι­χία με τα τα­ξι­κά της συμ­φέ­ρο­ντα: Τη λι­τό­τη­τα, την απα­ξί­ω­ση και πο­λι­τι­κή-συν­δι­κα­λι­στι­κή υπο­βάθ­μι­ση της ερ­γα­σί­ας, την ιδιο­ποί­η­ση του δη­μό­σιου από το ιδιω­τι­κό, τη συρ­ρί­κνω­ση του κρά­τους πρό­νοιας. 

2 H στρα­τη­γι­κή του κε­φα­λαί­ου μετά την κρίση του 2008

Η πα­γκό­σμια οι­κο­νο­μι­κή κρίση του 2008 δη­μιούρ­γη­σε νέα δε­δο­μέ­να στην Ευ­ρώ­πη αλλά και πα­γκο­σμί­ως. Δια­μορ­φώ­θη­κε μια νέα πο­λι­τι­κή «διε­θνής» του κε­φα­λαί­ου, με ση­μαία τη λι­τό­τη­τα και τον άγριο νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμό. 

Η λι­τό­τη­τα απο­τε­λεί την πλέον προ­σή­κου­σα πο­λι­τι­κή για την αντι­με­τώ­πι­ση της πτώ­σης της κε­φα­λαια­κής κερ­δο­φο­ρί­ας (της «κρί­σης του κε­φα­λαί­ου»), καθώς απο­τε­λεί συ­νι­στώ­σα της ευ­ρύ­τε­ρης στρα­τη­γι­κής για μεί­ω­ση του κό­στους ανά μο­νά­δα πα­ρα­γό­με­νου προ­ϊ­ό­ντος. Οι στρα­τη­γι­κές μεί­ω­σης του κό­στους είναι εξ ορι­σμού πο­λι­τι­κές συρ­ρί­κνω­σης της ζή­τη­σης και ως εκ τού­του αρ­χι­κά πα­ρά­γουν απο­τε­λέ­σμα­τα ύφε­σης, προ­σβλέ­πο­ντας όμως σε μια μελ­λο­ντι­κή ανά­πτυ­ξη μέσω της αυ­ξη­μέ­νης κερ­δο­φο­ρί­ας. 

Τα πα­ρα­πά­νω ση­μαί­νουν ότι η αρι­στε­ρή πο­λι­τι­κή μπο­ρεί να είναι μόνο συ­γκρου­σια­κή, πο­λι­τι­κή ρή­ξε­ων με το κε­φά­λαιο, πο­λι­τι­κή ανα­δια­νο­μής υπέρ της ερ­γα­σί­ας: Ανα­δια­νο­μής πλού­του, ει­σο­δή­μα­τος και ισχύ­ος (συν­δι­κα­λι­στι­κά δι­καιώ­μα­τα, δη­μο­κρα­τι­κοί θε­σμοί, πλαί­σιο συ­νερ­γα­τι­κής-αλ­λη­λέγ­γυας ανα­διορ­γά­νω­σης το­μέ­ων της οι­κο­νο­μί­ας κ.λπ.). Αυτό ήταν άλ­λω­στε το πε­ριε­χό­με­νο του Προ­γράμ­μα­τος του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, όπως εγκρί­θη­κε και από το ιδρυ­τι­κό 1ο Συ­νέ­δριό του.

3 Το πρό­γραμ­μα που δεν υλο­ποι­ή­θη­κε –  Η στρα­τη­γι­κή που πρέ­πει να συ­γκε­κρι­με­νο­ποι­ή­σου­με

Μετά τις ευ­ρω­ε­κλο­γές του 2014, όταν ανα­δεί­χθη­κε πρώτο κόμμα, ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ διο­λί­σθη­σε σε μια στρα­τη­γι­κή «ιστο­ρι­κού συμ­βι­βα­σμού», ου­σια­στι­κά προ­α­ναγ­γέλ­λο­ντας μια κυ­βέρ­νη­ση «εθνι­κής ενό­τη­τας»: Εξο­μά­λυν­ση και άμ­βλυν­ση των κοι­νω­νι­κών αντι­θέ­σε­ων, με «κοινό για όλους» «εθνι­κό στόχο» την ανά­πτυ­ξη της ελ­λη­νι­κής κα­πι­τα­λι­στι­κής οι­κο­νο­μί­ας (κα­πι­τα­λι­στι­κή ανά­πτυ­ξη που κατ’ ευ­φη­μι­σμόν ονο­μά­ζε­ται «πα­ρα­γω­γι­κή ανα­συ­γκρό­τη­ση») και την προ­στα­σία των θυ­μά­των εκεί­νων των μνη­μο­νια­κών πο­λι­τι­κών, που βρέ­θη­καν σε συν­θή­κες ακραί­ας φτώ­χειας («αντι­με­τώ­πι­ση αν­θρω­πι­στι­κής κρί­σης»). Το «Πρό­γραμ­μα της Θεσ­σα­λο­νί­κης» απο­τύ­πω­νε αυτό το συμ­βι­βα­σμό, καθώς απ’ αυτό απου­σί­α­ζαν αφε­νός όλες οι πο­λι­τι­κές για την προ­ώ­θη­ση εναλ­λα­κτι­κών μορ­φών πα­ρα­γω­γής απέ­να­ντι στην κα­πι­τα­λι­στι­κή επι­χει­ρη­μα­τι­κό­τη­τα και τις αγο­ρές, και αφε­τέ­ρου όλες οι προ­τά­σεις φο­ρο­λό­γη­σης του κε­φα­λαί­ου και του με­γά­λου πλού­του. 

Η στρα­τη­γι­κή του «ιστο­ρι­κού συμ­βι­βα­σμού», απο­τέ­λε­σε εξαρ­χής, αλλά και απο­δεί­χθη­κε τε­λι­κώς, αυ­τα­πά­τη, και συ­νέ­πειά της δεν μπο­ρού­σε να είναι παρά μόνο η ήττα της αρι­στε­ρής στρα­τη­γι­κής. 

Ο τρό­πος που έγινε η δια­πραγ­μά­τευ­ση με τους δα­νει­στές κα­θο­ρί­στη­κε από­λυ­τα από τον τρόπο που ασκή­θη­κε η πο­λι­τι­κή στο εσω­τε­ρι­κό, δη­λα­δή από τον «ιστο­ρι­κό συμ­βι­βα­σμό» του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ με το κε­φά­λαιο, και την πο­λι­τεία μιας κυ­βέρ­νη­σης που λει­τουρ­γού­σε ως οιο­νεί κυ­βέρ­νη­ση «εθνι­κής ενό­τη­τας»: Τη­ρού­με «κάθε λέξη» του Συ­ντάγ­μα­τος και πλη­ρώ­νου­με τα χρέη μας στο ακέ­ραιο (μέχρι να εξα­ντλη­θούν όλα τα τα­μεια­κά δια­θέ­σι­μα του ελ­λη­νι­κού Δη­μο­σί­ου). Η συμ­φω­νία της 20ής Φε­βρουα­ρί­ου επι­βε­βαί­ω­σε αυτή τη συμ­μόρ­φω­ση της κυ­βέρ­νη­σης στις επι­τα­γές του κε­φα­λαί­ου και των δα­νει­στών.

Έτσι και η δια­πραγ­μά­τευ­ση σύρ­θη­κε σε ένα «κα­θη­συ­χα­στι­κό» κλίμα, που προ­δί­κα­ζε την επερ­χό­με­νη κα­τά­λη­ξη: Τον τε­λι­κό εκ­βια­σμό, μετά την απο­δυ­νά­μω­ση των τρα­πε­ζών και την εξά­ντλη­ση των τα­μεια­κών δια­θε­σί­μων του Δη­μο­σί­ου.

Αντί­θε­τα με αυτή την πο­ρεία, από το Πρό­γραμ­μα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ απέρ­ρεε μια εντε­λώς δια­φο­ρε­τι­κή πο­λι­τι­κή στρα­τη­γι­κή: Κα­θυ­στέ­ρη­ση πλη­ρω­μών προς τους δα­νει­στές του ελ­λη­νι­κού δη­μο­σί­ου ήδη από τον Φε­βρουά­ριο, μέχρι την επί­τευ­ξη συμ­φω­νί­ας αντί­στοι­χης με τη λαϊκή εντο­λή, δια­σφά­λι­ση των ανα­γκαί­ων για το κοι­νω­νι­κό κρά­τος δη­μό­σιων εσό­δων μέσα από τη φο­ρο­λο­γία του πλού­του και του με­γά­λου κε­φα­λαί­ου, προ­ώ­θη­ση μέ­τρων και ενός νο­μο­θε­τι­κού πλαι­σί­ου για τον πε­ριο­ρι­σμό του χώρου εξου­σί­ας της αγο­ράς, μέσα από συ­νε­ται­ρι­στι­κά-συ­νερ­γα­τι­κά σχή­μα­τα που θα «ενώ­νουν» το άνερ­γο ερ­γα­τι­κό δυ­να­μι­κό με το αρ­γούν πα­ρα­γω­γι­κό δυ­να­μι­κό των κλει­στών επι­χει­ρή­σε­ων, ενερ­γη­τι­κή άσκη­ση των δι­καιω­μά­των του Δη­μο­σί­ου επί των τρα­πε­ζών κ.λπ.

Αυτό το πρό­γραμ­μα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ δεν υλο­ποι­ή­θη­κε ποτέ. Και επει­δή ποτέ δεν δο­κι­μά­στη­κε, η «δια­πί­στω­ση» πως «δεν υπήρ­χε εναλ­λα­κτι­κή λύση» πέρα από τη συν­θη­κο­λό­γη­ση, είναι άτοπη. Το πρό­γραμ­μα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ προ­ϋ­πέ­θε­τε μία άλλη δια­κυ­βέρ­νη­ση και μία άλλη δια­πραγ­μά­τευ­ση με πυ­ξί­δα τη με­ρο­λη­ψία υπέρ των λαϊ­κών τά­ξε­ων! Αυτό θα απο­τε­λού­σε την εναλ­λα­κτι­κή στρα­τη­γι­κή.

Οι δυ­νά­μεις του κε­φα­λαί­ου στην Ελ­λά­δα δεν έχουν αντι­μα­χό­με­να συμ­φέ­ρο­ντα με τους δα­νει­στές. Είναι όλοι αυτοί που μαζί με τους συμ­μά­χους τους και τους κάθε λογής εκ­προ­σώ­πους τους πά­λε­ψαν με φα­να­τι­σμό για να υπε­ρι­σχύ­σει το «Ναι» στο πρό­σφα­το δη­μο­ψή­φι­σμα, οι «πα­τρί­κιοι» που ητ­τή­θη­καν από το 61% της ψήφου των «πλη­βεί­ων». 

Ο αγώ­νας των λαϊ­κών τά­ξε­ων για βελ­τί­ω­ση της ζωής τους και αλ­λα­γή της κοι­νω­νί­ας δεν μπο­ρεί να έχει ως κέ­ντρο, ως «Γε­νι­κό Επι­τε­λείο», μια κυ­βέρ­νη­ση που έχει οδη­γή­σει τον εαυτό της στο να υλο­ποι­ή­σει το 3ο Μνη­μό­νιο, δη­λα­δή ένα πρό­γραμ­μα οι­κο­νο­μι­κών και κοι­νω­νι­κών με­τα­σχη­μα­τι­σμών ενταγ­μέ­νο από­λυ­τα στο νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρο πλαί­σιο εμπέ­δω­σης των συμ­φε­ρό­ντων του κε­φα­λαί­ου. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η συμ­φω­νία δεν πρέ­πει να πε­ρά­σει!