Κόντρα έχει ξεσπάσει ανάμεσα στους αρχαιολόγους και τα υπουργεία Οικονομικών και Πολιτισμού με φόντο τη λίστα των ακινήτων (μνημεία, μουσεία, αρχαιολογικοί χώροι κ.α.) τα οποία εντάσσονται στο Υπερταμείο.
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων ζητεί την άμεση εξαίρεση της κυριότητας και διαχείρισης των μνημείων, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «αποτελούν de facto ακίνητη περιουσία του Δημοσίου, εκτός κάθε συναλλαγής».
Από την πλευρά του το Υπουργείο Πολιτισμού απαντά ότι τα ακίνητα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος δεν παραχωρούνται στην ΕΤΑΔ Α.Ε. και συμπληρώνει πώς η πολιτιστική κληρονομιά δεν παραχωρείται και δεν υπάγεται σε καθεστώς συναλλαγής.
Με ανακοίνωσή του και το υπουργείο Οικονομικών υποστηρίζει ότι από τη μεταβίβαση εξαιρούνται μεταξύ άλλων ακινήτων και αρχαιολογικοί χώροι.
Η ανακοίνωση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων
«O Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων τονίζει για μία ακόμη φορά ότι τα μνημεία προστατεύονται από το Σύνταγμα και αποτελούν de facto ακίνητη περιουσία του δημοσίου, εκτός κάθε συναλλαγής. Καταγγέλλει την επιχειρούμενη εκχώρηση της διαχείρισης όλων των μνημείων, αρχαίων και νεώτερων, τα οποία περιλαμβάνονται στην υπ΄ αριθμ. ΥΠΟΙΚ 0004586 ΕΞ 2018 «Μεταβίβαση, κατ’ άρθρα 196 παρ. 6 και 209 του Ν. 4389/2016, ακινήτων στην Ανώνυμη Εταιρεία με την επωνυμία «Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου Α.Ε.» (ΕΤ.Α.Δ. Α.Ε.)», σύμφωνα με την υπ΄ αριθμ. 86/18.06.2018 Απόφαση του Κυβερνητικού Συμβουλίου Οικονομικής Πολιτικής. (ΦΕΚ 2320/ 19-6-2018/ Τεύχος Β΄).
Το πρωτοφανές αυτό γεγονός έγινε γνωστό με αφορμή τη δημοσιοποίηση καταλόγου των μνημείων που υπάγονται στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων. Διαπιστώθηκε ότι σ’ αυτόν περιλαμβάνονται μεγάλα τμήματα της ανατολικής τάφρου των Ενετικών οχυρώσεων, η τάφρος του Βυζαντινού τείχους, η νότια τάφρος των Ενετικών οχυρώσεων, ακίνητα στα οποία έχουν έλθει στο φως σημαντικά μινωικά αρχιτεκτονικά κατάλοιπα, συγκροτήματα ενετικών νεωρίων, ο προμαχώνας Μοnigo, o Ενετικός προμαχώνας Lando, το φρούριο Φιρκά και το τούρκικο χαμάμ (ακίνητα απαλλοτριωμένα για αρχαιολογικούς σκοπούς από το ΥΠΠΟΑ ή και ακίνητα στα οποία έχουν επίσης πραγματοποιηθεί εργασίες ανάδειξης και αποκατάστασης). Περιλαμβάνονται ακόμη και τα Αρχαιολογικά Μουσεία (!), τόσο το στεγαζόμενο στον ναό του Αγίου Φραγκίσκου αλλά και το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο και άλλα όπως το Εθνικό Μουσείο Ελευθέριος Βενιζέλος ή το Ιστορικό Αρχείο Κρήτης. Η κίνηση αυτή είναι πρωτοφανής για τα έως σήμερα δεδομένα της διαχείρισης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και πρόκειται δικαιολογημένα να ξεσηκώσει θύελλες αντιδράσεων σε τοπικό αλλά και σε διεθνές επίπεδο.
Η εξαίρεση των μνημείων και αρχαιολογικών χώρων, σύμφωνα με το άρθρο 196, παράγρ. 4 του Ν. 4389/2016, αποτελεί προσχηματική δικαιολογία, δεδομένου ότι αναιρείται από την αμέσως επόμενη παράγραφο, την παράγραφο 5 του ίδιου άρθρου, σύμφωνα με την οποία τα εξαιρούμενα ακίνητα παραμένουν στη διαχείριση της ΕΤ.Α.Δ. Α.Ε., μάλιστα με την «επιφύλαξη υφιστάμενου δικαιώματος οποιουδήποτε νομικού προσώπου εκτός του Ελληνικού Δημοσίου». Η νομή, χρήση και διαχείριση λοιπόν των σημαντικότερων μνημείων των Χανίων δεν θα ανήκει στο Υπουργείο Πολιτισμού και τις Περιφερειακές Υπηρεσίες του, κατά παράβαση του πνεύματος του άρθρου 24 του Συντάγματος.
Τα μνημεία και οι αρχαιότητες είναι αντικείμενα εκτός συναλλαγής, αμεταβίβαστα, ακατάσχετα, αναπαλλοτρίωτα. Κάθε απόπειρα μεταβίβασης αυτών προς διαχείριση από τρίτους μας βρίσκει αντίθετους. Αυτό αποτελεί πάγια θέση του Συλλόγου μας και γι΄ αυτό θα αγωνιστούμε με κάθε νόμιμο μέσον, προκειμένου να διατηρηθεί ο χαρακτήρας των αρχαιοτήτων ως δημόσιου κοινωνικού αγαθού.
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων δεν θα επιτρέψει την παραχώρηση αρχαιολογικών χώρων και μνημείων ως εγγύηση δανείου του δημοσίου χρέους για έναν ολόκληρο αιώνα, με άγνωστη εν τέλει έκβαση. Η απαράδεκτη αυτή ενέργεια, αν και συντελείται σε καιρό ειρήνης, μπορεί να παραλληλιστεί μόνο με τους βανδαλισμούς μνημείων και τη λεηλασία αρχαιοτήτων στα πέτρινα χρόνια της κατοχής ή τις αρπαγές αρχαιοτήτων κατά τον 19ο αιώνα. Αποτελεί ύστατο σημείο συνταγματικής εκτροπής που μάλιστα λαμβάνει χώρα την ίδια στιγμή που θα περιμέναμε συντονισμένες ενέργειες για την επιστροφή των κλεμμένων αρχαιοτήτων και τις νόμιμες αποζημιώσεις για την καταστροφή τους σε καιρό πολέμου.
Για τους παραπάνω σοβαρούς λόγους ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων ζητά από την πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ και την κυβέρνηση:
την άμεση εξαίρεση μεταβίβασης της κυριότητας και διαχείρισης των μνημείων των Χανίων και άλλων περιοχών της χώρας που περιλαμβάνονται στον μακρύ κατάλογο των 10.119 ακινήτων προς μεταβίβαση στην ΕΤ.Α.Δ. Α.Ε.
την ενημέρωση των αρμόδιων Υπηρεσιακών μονάδων και των κατά τόπους Περιφερειακών Υπηρεσιών σχετικά με τα ακίνητα που έχουν συμπεριληφθεί στον κατάλογο της ΕΤ.Α.Δ. Α.Ε.»
Τι λέει το ΥΠΟΙΚ
Το υπουργείο Οικονομικών στην ανακοίνωσή του αναφέρει τα εξής:
«Με αφορμή δημοσιεύματα τα οποία αναφερόμενα στην υπουργική απόφαση [ΦΕΚ 2320/Β’/19.6.2018]- συνάγουν με τρόπο αυθαίρετο ότι εκχωρούνται “εν κρυπτώ” “δημόσιοι χώροι, κτήρια, πλατείες, αλσύλλια, περιουσίες ιδιωτών κλπ.” στην Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας (ΕΕΣΥΠ) επισημαίνονται τα εξής:
• Η υπουργική απόφαση για την μεταφορά των ακινήτων ήταν ένα από τα 88 προαπαιτούμενα της 4ης αξιολόγησης. Συγκεκριμένα στο 75ο προαπαιτούμενο αναφέρει την υποχρέωση μεταφοράς επιπλέον ακινήτων στην ΕΤΑΔ για την επιτυχή ολοκλήρωση της αξιολόγησης και του προγράμματος.
• Αναφορικά με την διαδικασία (όπως αναφέρει και η έκθεση συμμόρφωσης) η μεταφορά των ακινήτων γίνεται κατόπιν εισήγησης από την ΕΕΣΥΠ. Για το σκοπό αυτό η ΕΕΣΥΠ ανέλυσε τα στοιχεία ακινήτων του δημοσίου από τις διαθέσιμες βάσεις (συμπεριλαμβανομένου και του Κτηματολογίου), και υπέβαλε τη σχετική εισήγηση στο Υπουργείο Οικονομικών, βάσει της οποίας εκδόθηκε η σχετική Υπουργική Απόφαση.
• Επισημαίνεται ότι η υπουργική απόφαση δεν σημαίνει αυτομάτως την μεταφορά των ακινήτων αυτών από το δημόσιο στην ΕΤΑΔ/ΕΕΣΥΠ. Θα πρέπει να γίνουν πρώτα οι απαραίτητοι έλεγχοι για να διασφαλιστεί ποιά από αυτά τα ακίνητα δεν είναι δυνατόν να μεταβιβαστούν στην ΕΤΑΔ. Οι έλεγχοι αυτοί καθίστανται απαραίτητοι λόγω και του ότι η πληροφορία που υπάρχει στις διαθέσιμες βάσεις δεδομένων είναι πολύ συχνά ελλιπής, καθώς οι φορείς δεν έχουν προβεί στις απαραίτητες επικαιροποιήσεις και ενημερώσεις με τα πλήρη στοιχεία των ακινήτων που έχουν στην κυριότητά τους.
• Θα πρέπει επίσης να είναι ξεκάθαρο ότι τόσο στο νόμο 4389/2016 όσο και στην Υπουργική Απόφαση, τα ακίνητα στα οποία γίνεται αναφορά είναι αυτά που βρίσκονται στην κυριότητα του Ελληνικού Δημοσίου με την στενή έννοια. Δεν συμπεριλαμβάνονται δηλαδή ακίνητα τα οποία τελούν νομίμως στην κυριότητα των ΟΤΑ, των ΝΠΔΔ, των ΝΠΙΔ, των ασφαλιστικών ταμείων, των ΔΕΚΟ κλπ. Προφανές δε είναι ότι δεν είναι δυνατόν να μεταβιβαστεί περιουσία ιδιωτών.
• Τέλος, αναφορικά με τις κατηγορίες ακινήτων που δεν είναι δυνατόν να μεταβιβαστούν στην ΕΤΑΔ/ΕΕΣΥΠ αυτές είναι ξεκάθαρες τόσο στην υπουργική απόφαση του Ιουνίου όσο και στον ιδρυτικό νόμο της ΕΕΣΥΠ. Συγκεκριμένα, στην υπουργική απόφαση (ΦΕΚ 2320/Β’/19.6.2018) αναφέρονται ρητά οι προϋποθέσεις μεταφοράς ακινήτων στην ΕΤΑΔ:
«Από τη μεταβίβαση εξαιρούνται όσα τυχόν από τα ανωτέρω ακίνητα εμπίπτουν στις εξαιρέσεις της παρ. 4 του άρθρου 196 του ν. 4389/2016 ή, γενικά, η μεταβίβαση τους είναι αντίθετη στις κείμενες διατάξεις.”
Αυτές οι εξαιρέσεις είναι:
α. Αιγιαλοί, παραλίες και παρόχθιες εκτάσεις, υδρότοποι,
β. περιοχές Ramsar,
γ. περιοχές Natura,
δ. αρχαιολογικοί χώροι,
ε. αμιγώς δασικές εκτάσεις, και λοιπά πράγματα εκτός συναλλαγής. (Όπως πλατείες, πεζοδρόμια , δρόμοι, γιαλοί, λιμάνια, όρμοι, λίμνες , κλπ, καθώς και όλα τα κοινόχρηστα, δλδ όλα όσα είναι προορισμένα για την εξυπηρέτηση δημόσιων, δημοτικών, κοινοτικών ή θρησκευτικών σκοπών)
Συμπερασματικά: Καμία μεταφορά ακινήτου δεν συντελείται εάν συντρέχει περίπτωση της παρ. 4 του άρθρου 196 του ν.4389/2016. Οτιδήποτε άλλο διακινείται ή τάχα “αποκαλύπτεται” ουδεμία σχέση έχει με την πραγματικότητα»
Η απάντηση του ΥΠΠΟ
«Με αφορμή δημοσιεύματα που αναφέρονται στο θέμα της δήθεν παραχώρησης μνημείων και ακινήτων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού προς την Εταιρεία Ακινήτων του Δημοσίου το ΥΠΠΟΑ διευκρινίζει ότι η σχετική Υπουργική Απόφαση του Υπουργού Οικονομικών (ΥΠΟΙΚ 0004586 ΕΞ 2018-ΦΕΚ Β΄2320/2018) και η παρ. 4 του άρθρου 196 του ν.4389/2016 διασφαλίζουν ότι τα ακίνητα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος δεν παραχωρούνται στην ΕΤΑΔ Α.Ε.
Επιπλέον, διευκρινίζεται ότι για τα ακίνητα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος δεν τυγχάνει εφαρμογής η παράγραφος 5 του άρθρου 196 του ν.4389/2016 σχετικά με τη διατήρηση του καθεστώτος διαχείρισης από την ΕΤΑΔ, γιατί αυτή αφορά αποκλειστικά σε ακίνητα τα οποία ήδη διαχειριζόταν η ΕΤΑΔ πριν από την ψήφιση του συγκεκριμένου νόμου.
Τα μνημεία, τα μουσεία, οι αρχαιολογικοί χώροι, οι ιστορικοί τόποι, η πολιτιστική κληρονομιά εν γένει δεν παραχωρούνται και δεν υπάγονται σε καθεστώς συναλλαγής. Στο πλαίσιο αυτό, η διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελεί αποκλειστική και αδιαπραγμάτευτη αρμοδιότητα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού».
στο 