Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έστειλε κοινοποίηση αιτιάσεων στην Gazprom υποστηρίζοντας ότι ορισμένες από τις επιχειρηματικές πρακτικές της στις αγορές αερίου της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης συνιστούν κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της κατά παράβαση των αντιμονοπωλιακών κανόνων της ΕΕ.
Με βάση την έρευνά της, η προκαταρκτική άποψη της Επιτροπής είναι ότι η Gazprom παραβιάζει την αντιμονοπωλιακή νομοθεσία της ΕΕ, ακολουθώντας συνολική στρατηγική διαχωρισμού των αγορών φυσικού αερίου της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης,, περιορίζοντας, για παράδειγμα, τη δυνατότητα διασυνοριακής μεταπώλησης του φυσικού αερίου από τους πελάτες της. Χάρη στη διασυνοριακή μεταπώληση του φυσικού αερίου,, η Gazprom είχε ενδεχομένως τη δυνατότητα να χρεώνει δυσανάλογες τιμές σε ορισμένα κράτη μέλη. Επιπλέον, η Gazprom ενδεχομένως να έχει εκμεταλλευτεί καταχρηστικά τη δεσπόζουσα θέση της στην αγορά, αφού συνδέει τον εφοδιασμό με φυσικό αέριο με την ανάληψη άσχετων με τον εφοδιασμό δεσμεύσεων εκ μέρους των χονδρεμπόρων για την υποδομή μεταφοράς φυσικού αερίου
Η Gazprom έχει τώρα προθεσμία 12 εβδομάδων για να απαντήσει στην κοινοποίηση αιτιάσεων, ενώ μπορεί επίσης να ζητήσει προφορική ακρόαση για να παρουσιάσει τα επιχειρήματά της. Προτού λάβει απόφαση, η Επιτροπή θα σεβαστεί πλήρως τα δικαιώματα υπεράσπισης της Gazprom και θα αξιολογήσει προσεκτικά τις παρατηρήσεις της. Η αποστολή κοινοποίησης αιτιάσεων δεν προδικάζει την τελική έκβαση της έρευνας.
Η αρμόδια Επίτροπος για την πολιτική ανταγωνισμού Margrethe Vestager δήλωσε: «Το φυσικό αέριο αποτελεί βασικό αγαθό στην καθημερινή μας ζωή: χρησιμεύει στη θέρμανση των σπιτιών μας, στο μαγείρεμα και στην παραγωγή ηλεκτρισμού. Συνεπώς, η διατήρηση θεμιτού ανταγωνισμού στις ευρωπαϊκές αγορές φυσικού αερίου είναι ζήτημα υψίστης σπουδαιότητας.
Όλες οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ευρωπαϊκή αγορά ― ανεξαρτήτως του αν είναι ευρωπαϊκές ή όχι — οφείλουν να τηρούν τους κανόνες της ΕΕ.
Φοβάμαι ότι η Gazprom παραβιάζει την αντιμονοπωλιακή νομοθεσία της ΕΕ, εκμεταλλευόμενη τη δεσπόζουσα θέση της στις αγορές φυσικού αερίου της ΕΕ. Θεωρούμε ότι μπορεί να έχει δημιουργήσει τεχνητούς φραγμούς που αποτρέπουν τη ροή φυσικού αερίου από ορισμένες χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης σε άλλες, με αποτέλεσμα να παρεμποδίζεται ο διασυνοριακός ανταγωνισμός. Με τη διατήρηση του διαχωρισμού των εθνικών αγορών φυσικού αερίου, η Gazprom έχει τη δυνατότητα να χρεώνει τιμές που, σε αυτό το στάδιο, κρίνουμε αθέμιτες. Εάν οι ανησυχίες μας επιβεβαιωθούν, η Gazprom θα υποστεί τις νομικές συνέπειες της συμπεριφοράς της.»
Τα προκαταρκτικά πορίσματα της Επιτροπής στην κοινοποίηση αιτιάσεων
H Gazprom κατέχει δεσπόζουσα θέση στην προμήθεια φυσικού αερίου σε αρκετές χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Με βάση την αντιμονοπωλιακή έρευνά της, η προκαταρκτική άποψη της Επιτροπής είναι ότι η Gazprom παρεμποδίζει τον ανταγωνισμό στις αγορές προμήθειας φυσικού αερίου οκτώ κρατών μελών (της Βουλγαρίας, της Τσεχικής Δημοκρατίας, της Εσθονίας, της Ουγγαρίας, της Λετονίας, τη Λιθουανίας, της Πολωνίας και της Σλοβακίας). Η Επιτροπή διαπιστώνει ότι η Gazprom εφαρμόζει μια γενική καταχρηστική στρατηγική σε αυτές τις αγορές προμήθειας φυσικού αερίου. Συγκεκριμένα:
- Η Gazprom επιβάλλει εδαφικούς περιορισμούς στις συμφωνίες προμήθειας με τους χονδρεμπόρους και με ορισμένους βιομηχανικούς πελάτες στις παραπάνω χώρες. Οι εν λόγω περιορισμοί περιλαμβάνουν απαγορεύσεις εξαγωγής και ρήτρες με τις οποίες επιβάλλεται η χρήση του αγοραζόμενου φυσικού αερίου σε συγκεκριμένη περιοχή (ρήτρες προορισμού). Η Gazprom έχει επίσης εφαρμόσει άλλα μέτρα που απέτρεψαν τη διασυνοριακή ροή του φυσικού αερίου, όπως π.χ. η υποχρέωση των χονδρεμπόρων να λαμβάνουν τη συναίνεση της Gazprom για την εξαγωγή φυσικού αερίου και η, υπό ορισμένες συνθήκες, άρνηση της Gazprom να αλλάξει τον τόπο παράδοσης του φυσικού αερίου. Η Επιτροπή θεωρεί ότι τα εν λόγω μέτρα εμποδίζουν το ελεύθερο εμπόριο φυσικού αερίου εντός του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ).
- Αυτοί οι εδαφικοί περιορισμοί έχουν ενδεχομένως ως αποτέλεσμα υψηλότερες τιμές φυσικού αερίου και παρέχουν τη δυνατότητα στην Gazprom να ασκεί αθέμιτη τιμολογιακή πολιτική σε πέντε κράτη μέλη (Βουλγαρία, Εσθονία Λετονία, Λιθουανία και Πολωνία), χρεώνοντας τιμές στους εμπόρους χονδρικής πώλησης που είναι σημαντικά υψηλότερες σε σύγκριση με το κόστος της Gazprom ή με τις τιμές αναφοράς. Οι εν λόγω αθέμιτες τιμές προκύπτουν εν μέρει από μαθηματικούς τύπους καθορισμού των τιμών της Gazprom που συνδέουν τον δείκτη των τιμών φυσικού αερίου στις συμβάσεις προμήθειας με τις τιμές καλαθιού πετρελαϊκών προϊόντων, κάτι που έχει ευνοήσει αδικαιολόγητα την Gazprom έναντι των πελατών της.
- Η Gazprom ενδεχομένως να έχει εκμεταλλευτεί καταχρηστικά τη δεσπόζουσα θέση της στην αγορά, καθώς συνδέει τον εφοδιασμό της Βουλγαρίας και της Πολωνίας με φυσικό αέριο με την ανάληψη άσχετων με τον εφοδιασμό δεσμεύσεων εκ μέρους των χονδρεμπόρων όσον αφορά την υποδομή μεταφοράς φυσικού αερίου. Για παράδειγμα, προϋπόθεση για την προμήθεια φυσικού αερίου ήταν επενδύσεις σε έργο κατασκευής σωληναγωγού από την Gazprom ή η αποδοχή της ενίσχυσης του βαθμού ελέγχου των σωληναγωγών από την Gazprom.
Σύμφωνα με τα προκαταρκτικά πορίσματα της Επιτροπής, οι πρακτικές αυτές συνιστούν κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της Gazprom στην αγορά, η οποία απαγορεύεται από το άρθρο 102 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ). Η συμπεριφορά αυτή, εφόσον επιβεβαιωθεί, εμποδίζει τη διασυνοριακή πώληση φυσικού αερίου εντός της ενιαίας αγοράς, και, κατά συνέπεια, μειώνει τη ρευστότητα και την αποδοτικότητα των αγορών φυσικού αερίου. Επιπλέον, εγείρει τεχνητούς φραγμούς στο εμπόριο μεταξύ των κρατών μελών.
στο 