Το μόνο σίγουρο, μετά το προχθεσινό Eurogroup, είναι ότι από το 2019 η κυβέρνηση συμφώνησε να επιβληθούν νέα μέτρα δημοσιονομικού χαρακτήρα, έστω κι αν «τώρα αποκαλούνται μεταρρυθμίσεις», όπως σχολίαζε χθες οικονομικός παράγων με εμπειρία στις διαπραγματεύσεις.
Μείωση του αφορολογήτου και των συντάξεων είναι οι δύο πυλώνες της συμφωνίας, που μαζί με τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας στοχεύουν στο να δελεάσουν το ΔΝΤ να επιστρέψει στο πρόγραμμα με χρηματοδότηση.
Από εκεί και πέρα, τα αιτήματα για ρύθμιση του χρέους και για ένταξη στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης είναι ακόμη στον αέρα, όπως και η επιστροφή του ΔΝΤ. Στο προχθεσινό Eurogroup, o Γερούν Ντάισελμπλουμ περιορίστηκε σε μια γενικόλογη αναφορά ότι μετά την ολοκλήρωση της αξιολόγησης θα εξετασθούν τα μεσοπρόθεσμα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους, στο πλαίσιο, όμως, των αποφάσεων του Eurogroup του περασμένου Μαΐου, ενώ χθες ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είπε ότι αυτή τη στιγμή το πρόβλημα της Ελλάδας «δεν είναι το χρέος».
Το Ταμείο θέλει ακόμη πολύ «μασάζ» για να πειστεί να πάρει πίσω τα βαριά λόγια για το χρέος («εξαιρετικά μη βιώσιμο») που διατύπωσε μόλις πρόσφατα στην ανάλυσή του. Πρώτα θέλει να εξασφαλίσει ότι τα μέτρα θα είναι επαρκή για να επιτευχθεί πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ. Αυτό θα επιχειρήσει η Ντέλια Βελκουλέσκου στην Αθήνα από την ερχόμενη εβδομάδα. Στη συνέχεια, θα δοθεί η μάχη για το χρέος.
Ιδανικά, όλα –ρύθμιση χρέους, ένταξη στο QE– θα γίνουν, κάποια στιγμή, με τρόπο, για να μη θιγεί η γερμανική κοινή γνώμη ενόψει εκλογών. Αλλά προς το παρόν τίποτα δεν είναι δεδομένο.
Για να ισορροπήσει τις εντυπώσεις, απέναντι στις νέες αυξήσεις φόρων και περικοπές συντάξεων, η κυβέρνηση προβάλλει, βεβαίως, το αντισταθμιστικό κομμάτι των μέτρων που εξασφάλισε στο Eurogroup. Τα «καλά» μέτρα, όμως, θα εφαρμοστούν μόνον αν «περισσεύει» δημοσιονομικός χώρος. Αν δηλαδή με τα «κακά» μέτρα επιτυγχάνεται πλεόνασμα μεγαλύτερο από το 3,5% του ΑΕΠ.
Απαντήσεις σε όλα τα θέματα που έμειναν ανοικτά θα επιχειρηθούν τις επόμενες ημέρες, στην επίσκεψη των θεσμών, αλλά και σε πολιτικές συναντήσεις υψηλότερου επιπέδου. Παρακάτω είναι τα πρώτα συμπεράσματα που προκύπτουν από τα μέχρι στιγμής δεδομένα.
Υπό προϋποθέσεις η εφαρμογή των ελαφρύνσεων
Στο Eurogroup συμφωνήθηκε να προνομοθετηθούν τόσο τα περιοριστικά μέτρα για τη μείωση του αφορολογήτου και των συντάξεων (τα «κακά») όσο και μια σειρά από αντισταθμιστικά, επεκτατικά, θα λέγαμε, μέτρα (τα «καλά»). Στην ιδανική περίπτωση όπου το πρωτογενές πλεόνασμα θα προβλέπεται να φθάσει 3,5% του ΑΕΠ χωρίς κανένα νέο μέτρο (όπως υπολόγιζαν μέχρι πρότινος τόσο η κυβέρνηση όσο και η Κομισιόν, όχι όμως και το ΔΝΤ), τότε θα εφαρμοστούν στο σύνολό τους τα «καλά» και τα «κακά» μέτρα κι έτσι πράγματι το αποτέλεσμα θα είναι δημοσιονομικά ουδέτερο. Αυτό εννοεί –και ελπίζει– η κυβέρνηση. Αν, όμως, προβλέπεται ότι το πρωτογενές πλεόνασμα θα υστερεί έναντι του στόχου, π.χ. κατά 1% του ΑΕΠ, τότε τα «κακά» μέτρα θα εφαρμόζονται στο σύνολό τους και τα «καλά» μειωμένα κατά 1% του ΑΕΠ, έτσι ώστε το τελικό αποτέλεσμα να είναι και πάλι 3,5% του ΑΕΠ. Σε κάθε περίπτωση, τα «κακά» μέτρα θα είναι πάντα εκεί, ενώ η εφαρμογή και η έκταση των «καλών» θα αποφασίζονται κάθε χρόνο, ανάλογα με την πορεία του προϋπολογισμού.
2. Πότε πρέπει να ψηφιστούν τα μέτρα;
Τόσο τα «καλά» όσο και τα «κακά» μέτρα πρέπει να ψηφιστούν αμέσως μετά την ολοκλήρωση της αξιολόγησης, έστω κι αν εφαρμοστούν το 2019.
3. Πότε θα αποφασιστεί πόσα καλά μέτρα θα εφαρμοστούν;
Σύμφωνα με τις μέχρι στιγμής διαπραγματεύσεις, στο τέλος κάθε χρόνου, ενόψει του προϋπολογισμού του επομένου, αρχής γενομένης από το τέλος του 2018 για το 2019. Δεν έχει ακόμη διευκρινιστεί ποιος θα εκτιμά την επίδοση του επόμενου χρόνου.
4. Εχει αποφασιστεί πόσα θα είναι τα μέτρα;
Οχι οριστικά, αλλά πιθανώς θα γίνει αυτό που θέλει το ΔΝΤ, δηλαδή τα μέτρα θα είναι της τάξης του 2% του ΑΕΠ, ή 3,6 δισ. ευρώ. Ως προς την κατανομή, πληροφορίες ανέφεραν προχθές ότι θα είναι κατά 0,75% του ΑΕΠ από τη μείωση του αφορολογήτου, κατά 0,75% του ΑΕΠ από την περικοπή των συντάξεων και κατά 0,5% του ΑΕΠ από άλλα μέτρα. Αλλο σενάριο ανέφερε ότι θα μοιραστούν εξίσου μεταξύ αφορολογήτου και συντάξεων, με 1% του ΑΕΠ το καθένα.
5. Πότε επιστρέφουν οι θεσμοί;
Την ερχόμενη Τρίτη αναμένεται να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις. Το αρχικό χρονοδιάγραμμα προβλέπει παραμονή των επικεφαλής στην Αθήνα για περίπου μία εβδομάδα. Ισως όμως αυτό χρειαστεί να αλλάξει.
6. Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα για ολοκλήρωση της αξιολόγησης;
Είναι ανοικτό. Το επόμενο Eurogroup είναι στις 20 Μαρτίου, αλλά δεν θεωρείται πιθανό να τελειώσει η διαπραγμάτευση μέχρι τότε. Πιο πιθανό για συμφωνία, σύμφωνα με πηγές των θεσμών, είναι το άτυπο Eurogroup της Μάλτας στις 7 Απριλίου. Ωστόσο, ούτε κι αυτό είναι σίγουρο και δεν είναι τυχαίο ότι ο Γερούν Ντάισελμπλουμ είπε προχθές πως δεν υπάρχει θέμα ρευστότητας για την Ελλάδα επί του παρόντος και έτσι δεν υπάρχει ανάγκη να κλείσει η συμφωνία τον Μάρτιο, τον Απρίλιο ή τον Μάιο. Σημειώνεται ότι τον Ιούλιο η Ελλάδα έχει να πληρώσει χρέος 7,4 δισ. ευρώ και γι’ αυτό χρειάζεται τη δόση των 6,1 δισ. ευρώ. Πολλοί αναλυτές πιθανολογούν ότι θα φθάσουμε ώς το καλοκαίρι.
7. Θα ψηφίσει η κυβέρνηση μέτρα, χωρίς να έχει πάρει κάτι στο θέμα της ελάφρυνσης του χρέους και χωρίς να έχει εξασφαλισθεί η ένταξη στο QE;
Κυβερνητικοί αξιωματούχοι μιλούν για συνολική λύση. Λένε, δηλαδή, ότι η αλληλουχία έχει ως εξής: Πρώτα συμφωνούνται τα «καλά» και τα «κακά» μέτρα και επιτυγχάνεται staff level agreement με τους δανειστές και μετά το Eurogroup «δίνει» κάτι για την ελάφρυνση του χρέους, έτσι ώστε να εξασφαλίσει την επιστροφή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα, αλλά και την ένταξη στο QE. Με αυτά τα δεδομένα, η κυβέρνηση θα φέρει τα μέτρα για ψήφιση στη Βουλή. Στους κύκλους των θεσμών, πάντως, θεωρούν ότι η αλληλουχία είναι διαφορετική, αφού πρώτα πρέπει να κλείσει η αξιολόγηση, με την ψήφιση των μέτρων, και στη συνέχεια να εξετασθεί, αν χρειαστεί, η ελάφρυνση του χρέους.
8. Το ΔΝΤ θα συμμετάσχει τελικά στο πρόγραμμα;
Στην ερώτηση αυτή του «ενός εκατομμυρίου», ο Ντάισελμπλουμ απάντησε πως ο στόχος του είναι να φέρει το Ταμείο στο πρόγραμμα, ενώ το ίδιο επεσήμανε χθες για άλλη μία φορά και ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Η Κριστίν Λαγκάρντ δείχνει κι αυτή να μη θέλει να διαταράξει τις ισορροπίες στην Ευρώπη, πυροδοτώντας μια ελληνική κρίση. Αλλά το Ταμείο έχει θέσει ως όρους για την επιστροφή του στο πρόγραμμα την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων (βλ. αφορολόγητο και συντάξεις) και την ελάφρυνση του χρέους και ως προς αυτά δύσκολα θα υποχωρήσει. Κρίσιμη θα είναι η σημερινή συνάντηση της κ. Λαγκάρντ με τη Γερμανίδα καγκελάριο Αγκελα Μέρκελ. Ευρωπαϊκές πηγές τονίζουν ότι οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης έχουν ελάχιστη διάθεση να συγκεκριμενοποιήσουν τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος περισσότερο απ’ ό,τι είχε γίνει στο Eurogoup του περασμένου Μαΐου, ενώ ο Σόιμπλε είπε χθες ότι το πρόβλημα της Ελλάδας «δεν είναι το χρέος», αλλά οι μεταρρυθμίσεις. Από την άλλη, πηγές του ΔΝΤ διευκρίνιζαν χθες ότι χρειάζεται σαφέστερη περιγραφή των μεσοπρόθεσμων μέτρων για την ελάφρυνση του χρέους, για να εγκριθεί η συμμετοχή από το διοικητικό συμβούλιο του Ταμείου.
9. Υπάρχει περίπτωση να μην μπούμε στο QE;
Η ΕΚΤ θα κάνει τη δική της ανάλυση βιωσιμότητας χρέους και η εντύπωση που επικρατεί είναι ότι ο Μάριο Ντράγκι θα ήθελε να βάλει την Ελλάδα στο πρόγραμμα. Ωστόσο, προϋπόθεση είναι να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση και να υπάρξει κάποια δέσμευση στα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος. Αν αυτά αργήσουν, θα παραπεμφθεί και το QE για αργότερα. Αυτό φυσικά καθυστερεί και τον στόχο της Ελλάδας για επιστροφή στις αγορές και χαλάρωση των capital controls.
Πόσο θα μειωθούν αφορολόγητο όριο και συντάξεις
10. Πόσο θα μειωθεί το αφορολόγητο;
Δεν έχει αποφασιστεί, αλλά προκύπτει από την εξοικονόμηση που θα απαιτηθεί. Αν αυτή είναι τελικά 1% του ΑΕΠ, δηλαδή 1,8 δισ. ευρώ, το αφορολόγητο θα μειωθεί στα επίπεδα των 5.900-6.000 ευρώ από 8.636 ευρώ σήμερα για τον άγαμο. Αυτό σημαίνει ότι η ανώτατη έκπτωση του φόρου θα μειωθεί στα 1.300-1.350 ευρώ από 1.900 ευρώ σήμερα για τον άγαμο (εφόσον διατηρηθούν στα σημερινά επίπεδα οι φορολογικοί συντελεστές, με τον κατώτατο στο 22%). Πρακτικά, όλοι οι φορολογούμενοι με εισόδημα πάνω από το παλιό αφορολόγητο θα πληρώνουν περίπου 600 ευρώ παραπάνω φόρο, ενώ στα εισοδήματα από 5.900 ευρώ έως 8.636 σήμερα θα επιβαρυνθούν με φόρους από 22 έως 600 ευρώ. Μικρότερη θα είναι η επιβάρυνση εάν αποφασιστεί εξοικονόμηση 0,75% του ΑΕΠ από το αφορολόγητο, δηλαδή 1,35 δισ. ευρώ. Σε αυτή την περίπτωση, το αφορολόγητο θα μειωθεί σε 6.600 ευρώ και η ανώτατη έκπτωση στα 1.450 ευρώ, δηλαδή θα υπάρξει επιβάρυνση 450 ευρώ για εισοδήματα πάνω από 8.636 ευρώ. Για τα εισοδήματα από 6.600 ευρώ έως 8.636 ευρώ, η επιβάρυνση θα είναι από 22 ευρώ ΄ως 450 ευρώ.
11. Ποια θα είναι τα αντισταθμιστικά μέτρα;
Δεν αποφασίστηκαν ακόμη. Κυβερνητικές πηγές ανέφεραν ότι θα επιδιωχθεί η μείωση του ΕΝΦΙΑ, αλλά και του ΦΠΑ στην εστίαση και στην ενέργεια, ενώ έχει αναφερθεί ως στόχος και η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών των επαγγελματιών. Το ΔΝΤ προτιμά μείωση των συντελεστών φορολογίας για επιχειρήσεις και φυσικά πρόσωπα καθώς και μείωση του συντελεστή ΦΠΑ κατά μία μονάδα.
12. Θα υπάρξει μείωση των νέων συντάξεων;
Η κυβέρνηση δεσμεύτηκε για νέα ασφαλιστική μεταρρύθμιση, με στόχο τη μεσοσταθμική εξοικονόμηση 0,75% του ΑΕΠ. Στο στόχαστρο μπαίνουν οι «προσωπικές διαφορές» που θα προκύψουν από τον επανυπολογισμό όλων των ήδη καταβαλλόμενων κύριων συντάξεων. Σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες, στο οικονομικό επιτελείο επιδιώκουν οι μειώσεις να εφαρμοστούν από το 2020, να είναι σταδιακές και να εκτείνονται έως το 2025. Οι δανειστές αναμένεται να ασκήσουν πιέσεις για εφαρμογή των περικοπών εντός του 2018 ή το αργότερο το 2019. Οι μειώσεις εκτιμώνται μεσοσταθμικά στο 14%, με έντονες όμως διακυμάνσεις, καθώς θα ξεκινούν από το 7% και ενδέχεται να αγγίζουν και το 30% σε ορισμένες περιπτώσεις. Η ελληνική πλευρά θα επιδιώξει να θέσει ανώτατο πλαφόν, πιθανότατα κοντά στα 660 ευρώ, που σύμφωνα και με την επιστολή της αρμόδιας υπουργού Εργασίας προς τους Financial Times Εφης Αχτσιόγλου, είναι το ύψος των συντάξεων που λαμβάνει το 43% των συνταξιούχων. Με στόχο να διασωθεί μέρος των «προσωπικών διαφορών» στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, δεν αποκλείεται να τεθεί και η πρόταση για «πάγωμα» των νέων συντάξεων που σύμφωνα με τον νόμο Κατρούγκαλου από το 2021 και μετά θα έπρεπε να ακολουθούν την πορεία του ΑΕΠ και του πληθωρισμού.
13. Θα αυξηθούν οι επιτρεπόμενες απολύσεις;
Στο κυβερνητικό επιτελείο θεωρούν πως παρά τις πιέσεις των δανειστών για αύξηση του επιτρεπόμενου ορίου απολύσεων σε μεγάλες επιχειρήσεις, από 5% που ισχύει σήμερα, σε 7% ή 8% (κοινοτική οδηγία προβλέπει έως 10%), τελικά δεν θα υπάρξει αύξηση. Αλλαγές αναμένονται, ωστόσο, στο πλαίσιο της απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου που προβλέπει μεν έναν προέλεγχο στη διαδικασία λήψης απόφασης, αλλά ορίζει την αναγκαιότητα θέσπισης συγκεκριμένων κριτηρίων για να ληφθεί αυτή. Η ελληνική πλευρά, άλλωστε, έχει δεχθεί από τις προηγούμενες διαπραγματεύσεις να υπάρξει μια πιο ανεξάρτητη επιτροπή που θα αποφασίζει. Παράλληλα, στο υπουργείο Εργασίας αξιολογούν πως η αναφορά του επικεφαλής του Eurogroup, Γ. Ντάισελμπλουμ, στο θέμα των συλλογικών διαπραγματεύσεων ανοίγει παράθυρο για θετικές αλλαγές, εντός του 2018.
Πηγή: Καθημερινή
στο 