Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και ψηφιακός μετασχηματισμός: Ευρωπαϊκή στρατηγική για τα δεδομένα

Τα δεδομένα βρίσκονται στον πυρήνα του ψηφιακού μετασχηματισμού της ΕΕ, που επηρεάζει όλες τις πτυχές της κοινωνίας και της οικονομίας μας. Είναι αναγκαία για την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης, που αποτελεί προτεραιότητα της ΕΕ, και παρουσιάζει σημαντικές ευκαιρίες για καινοτομία, ανάκαμψη από την κρίση του Covid-19 και ανάπτυξη, για παράδειγμα στον τομέα της υγείας και των πράσινων τεχνολογιών.

Σε απάντηση στην ευρωπαϊκή στρατηγική της Επιτροπής για τα δεδομένα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζήτησε τη θέσπιση μιας ανθρωποκεντρικής νομοθεσίας που θα βασίζεται στις ευρωπαϊκές αξίες της ιδιωτικής ζωής και της διαφάνειας και θα επιτρέπει στις εταιρείες και στους πολίτες της ΕΕ να επωφελούνται από τις δυνατότητες που προσφέρουν τα βιομηχανικά και δημόσια δεδομένα στην ΕΕ. Η σχετική έκθεση υιοθετήθηκε από την ολομέλεια στις 25 Μαρτίου 2021.

Το ΕΚ αναμένει τη συμπερίληψη των συστάσεών του στο νέο νόμο για τα δεδομένα που θα παρουσιάσει η Επιτροπή το 2022.

Τα οφέλη μιας ευρωπαϊκής οικονομίας δεδομένων

Οι ευρωβουλευτές τόνισαν ότι η κρίση καθιστά εμφανή την ανάγκη θέσπισης μιας αποτελεσματικής νομοθεσίας για τα δεδομένα που θα υποστηρίζει την έρευνα και την καινοτομία. Τεράστιες ποσότητες ποιοτικών δεδομένων, κυρίως μη προσωπικού χαρακτήρα – βιομηχανικών, δημόσιων και εμπορικών – υπάρχουν ήδη στην ΕΕ και οι δυνατότητές τους δεν έχουν ακόμα πλήρως αξιοποιηθεί. Πολλά περισσότερα δεδομένα αναμένεται να παραχθούν κατά τα επόμενα έτη. Οι ευρωβουλευτές θεωρούν ότι η νομοθεσία για τα δεδομένα θα επιτρέψει την αξιοποίηση των δυνατότητων τους από τους πολίτες, τους ερευνητές και τις επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Η διευκόλυνση της διασυνοριακής και διατομεακής ροής δεδομένων θα συμβάλει στη διαμόρφωση ενός δυναμικού και καινοτόμου επιχειρηματικού περιβάλλοντος σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, αλλά και στην ανάδειξη της ΕΕ ως ηγέτη στην οικονομία των δεδομένων.

Η Επιτροπή προβλέπει ότι το 2026 η αξία της οικονομίας των δεδομένων στην ΕΕ θα ανέλθει στα 829 δισ. ευρώ από τα 301 δισ. ευρώ το 2018, ενώ ο αριθμός των επαγγελματιών του τομέα των δεδομένων θα αυξηθεί από τα 5,7 εκατομμύρια στα 10,9 εκατομμύρια.

Οι διεθνείς ανταγωνιστές της Ευρώπης, όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα, καινοτομούν με ταχείς ρυθμούς, εδραιώνοντας τα δικά τους πρότυπα πρόσβασης και χρήσης δεδομένων. Προκειμένου να αναλάβει ηγετικό ρόλο στην οικονομία των δεδομένων, η ΕΕ πρέπει να καθορίσει τα δικά της πρότυπα και να αξιοποιήσει τις δυνατότητες των δεδομένων με τον δικό της τρόπο.

Κανόνες για την προστασία της ιδιωτικής ζωής, της διαφάνειας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων

Σύμφωνα με τους ευρωβουλευτές, οι κανόνες πρέπει να βασίζονται στις ευρωπαϊκές αξίες της ιδιωτικής ζωής, της διαφάνειας και του σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Η ελεύθερη ανταλλαγή δεδομένων πρέπει να περιορίζεται στα δεδομένα μη προσωπικού χαρακτήρα ή σε δεδομένα που ανωνυμοποιούνται με μη αναστρέψιμο τρόπο. Οι πολίτες πρέπει να έχουν τον πλήρη έλεγχο των δεδομένων τους και να προστατεύονται από τους κανόνες της ΕΕ για την προστασία των δεδομένων (κυρίως τον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Δεδομένων).

Το Κοινοβούλιο κάλεσε την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να συνεργαστούν με τις άλλες χώρες για τον καθορισμό παγκόσμιων προτύπων που θα προωθούν τις αξίες και αρχές της ΕΕ, διασφαλίζοντας ότι η ευρωπαϊκή αγορά θα παραμείνει ανταγωνιστική.

Ευρωπαϊκοί Χώροι Δεδομένων και υποδομές μαζικών δεδομένων

Θεωρώντας την ελεύθερη ροή δεδομένων ως κατευθυντήρια αρχή, οι ευρωβουλευτές προέτρεψαν την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να οικοδομήσουν τομεακούς χώρους δεδομένων που θα επιτρέψουν την ανταλλαγή δεδομένων βάσει κοινών κατευθυντήριων γραμμών, νομικών απαιτήσεων και πρωτόκολλα. Υπό το πρίσμα της πανδημίας, οι ευρωβουλευτές τόνισαν ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στον Κοινό Ευρωπαϊκό Χώρο Δεδομένων για την Υγεία.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι η επιτυχία της στρατηγικής για τα δεδομένα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις υποδομές τεχνολογίας πληροφοριών και επικοινωνιών, τα μέλη του Κοινοβουλίου ζήτησαν την επιτάχυνση των τεχνολογικών εξελίξεων στην ΕΕ, όπως της τεχνολογίας κυβερνοασφάλειας, των οπτικών ινών, της τεχνολογίας 5G και 6G, χαιρετίζοντας τις προτάσεις για την ενίσχυση του ρόλου της Ευρώπης στην κβαντική πληροφορική και στους υπερυπολογιστές. Τόνισαν δε ότι το ψηφιακό χάσμα μεταξύ περιφερειών πρέπει να αντιμετωπιστεί για τη διασφάλιση ίσων δυνατοτήτων, ιδιαίτερα υπό το πρίσμα της ανάκαμψης από τον κρίση του COVID-19.

Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των μαζικών δεδομένων

Παρότι τα δεδομένα μπορούν να στηρίξουν τις πράσινες τεχνολογίες και να συμβάλουν στην επίτευξη του στόχου της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050, ο τομέας είναι υπεύθυνος για πάνω από το 2% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε παγκόσμιο επίπεδο. Καθώς ο τομέας αναπτύσσεται, θα πρέπει να επικεντρωθεί στη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα και των ηλεκτρονικών αποβλήτων, υπογράμμισαν οι ευρωβουλευτές.

Νομοθεσία της ΕΕ για την ανταλλαγή δεδομένων

Η Επιτροπή παρουσίασε την ευρωπαϊκή στρατηγική για τα δεδομένα τον Φεβρουάριο του 2020 και η οποία αποτελεί μέρος της ψηφιακής της στρατηγικής.

Στις 30 Νοεμβρίου 2021, το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατέληξαν σε άτυπη συμφωνία σχετικά με την ευρωπαϊκή πράξη για τη διακυβέρνηση δεδομένων, την οποία η Επιτροπή παρουσίασε τον Δεκέμβριο του 2020, στα πλαίσια της στρατηγικής για τα δεδομένα. Στοχεύει στην αύξηση της διαθεσιμότητας των δεδομένων για επιχειρήσεις και στην ενίσχυση της καινοτομίας.

Διαβάστε περισσότερα για τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις που παρουσιάζουν τα μαζικά δεδομένα και για το τι ζητά το ΕΚ από τους κανόνες για την ΤΝ.