Επέκταση του θεσμού του αστυνομικού της γειτονιάς, αλλά ταυτόχρονα και
επαναπροσδιορισμό των περιοχών εφαρμογής του μέτρου, προωθούν οι ηγεσίες του
υπουργείου Προστασίας του Πολίτη και της Αστυνομίας, σχεδόν δύο χρόνια μετά την
έναρξη λειτουργίας, σε νέα βάση της συγκεκριμένης δράσης, η οποία εντάσσεται
στο πρόγραμμα Αντεγκληματικής Πολιτικής της ΕΛ.ΑΣ, 2015-2019.
Αύριο, 28 Φεβρουαρίου, είναι η τελευταία ημέρα κατά την οποία θα
ολοκληρωθεί από το Αρχηγείο της Ελληνικής Αστυνομίας η αποστολή διαταγής σε
όλες τις Γενικές Περιφερειακές Αστυνομικές Διευθύνσεις της χώρας, ζητώντας να
ενημερώσουν άμεσα για τυχόν αιτήματα που έχουν για την επέκταση του θεσμού του
αστυνομικού της γειτονιάς και σε άλλες περιοχές ευθύνης τους.
Παράλληλα, όμως, θα υποβάλουν προτάσεις για γειτονιές που κρίνουν πως
πρέπει να σταματήσει η εφαρμογή του θεσμού, καθώς τα στοιχεία δείχνουν ότι η
λειτουργία του δεν αποδίδει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Στις γειτονιές αυτές, οι
ανάγκες θα καλύπτονται από τις τακτικές περιπολίες των τοπικών υπηρεσιών. Αυτό
γίνεται για να αντιμετωπιστεί το μεγάλο «αγκάθι» στην αποτελεσματική λειτουργία
του αστυνομικού της γειτονιάς, που είναι η έλλειψη προσωπικού.
Όπως δήλωσε στο Αθηναϊκό
Πρακτορείο ο Γενικός Γραμματέας Δημόσιας Τάξης, Δημήτρης Αναγνωστάκης – ο
οποίος έχει πάρει αποκλειστικά στους ώμους του το βάρος της εφαρμογής της
Αντεγκληματικής Πολιτικής και κυρίως τον αστυνομικό της γειτονιάς – οι τοπικές
κοινωνίες όπου εφαρμόζεται ο θεσμός, έχουν αγκαλιάσει το μέτρο και τα μηνύματα
είναι ενθαρρυντικά για να προχωρήσει και αλλού. Για το λόγο αυτό αποτελεί
στοίχημα για το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη η εδραίωση του θεσμού.
Αρμόδιοι αξιωματικοί του Αρχηγείου της ΕΛ.ΑΣ τόνισαν ότι ο αστυνομικός
της γειτονιάς είναι ένας από τους τρεις άξονες της λεγόμενης «κοινωνικής
αστυνόμευσης», που αποσκοπεί κυρίως στην εξυπηρέτηση του πολίτη και όχι τόσο
στην καταστολή, γι’ αυτό και η ηγεσία δίνει πολύ μεγάλη βαρύτητα στην επιτυχία
του.
Οι άλλοι δύο άξονες είναι ο τοπικός αστυνόμος, που ολοκληρώθηκε ως
θεσμός την περασμένη εβδομάδα και οι πρώτοι 27 αναλαμβάνουν υπηρεσία την 1η
Μαρτίου, και οι Κινητές Αστυνομικές Μονάδες, οι οποίες πέτυχαν… πριν ακόμα
ξεκινήσουν και ήδη έχουν καθιερωθεί στην απομακρυσμένη Ελλάδα.
Τα στατιστικά στοιχεία μέχρι το τέλος του 2016, δείχνουν ότι τα
αποτελέσματα από τη δράση του αστυνομικού της γειτονιάς είναι πολύ ενθαρρυντικά
και ικανοποιητικά, κυρίως στην Αττική και στην Θεσσαλονίκη, όπου εφαρμόζεται σε
εννέα και τέσσερις περιοχές αντίστοιχα, κάτι που επιβάλλει τη συνέχιση του.
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι από την έναρξη της πιλοτικής λειτουργίας του
θεσμού στις 23 Μαρτίου 2015, μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2016, οι αστυνομικοί της
γειτονιάς ασχολήθηκαν με περισσότερες από 27.500 υποθέσεις αστυνομικού και
κοινωνικού ενδιαφέροντος, ενώ οι επισκέψεις επικοινωνιακού χαρακτήρα (σε
σπίτια, σχολεία καταστήματα, χώρους κ.λ.π.), ανέρχονται σε περίπου 144.000 και
οι επισκέψεις για υποθέσεις πολιτών σε περίπου 87.000.
Το πιο σημαντικό στα καθήκοντα του αστυνομικού της γειτονιάς είναι η
καθημερινή επαφή με τους απλούς πολίτες και απευθείας επικοινωνία μαζί τους,
ώστε να νιώθουν ότι ανά πάσα στιγμή έχουν κάποιον να τους προσέχει.
Από τα περιστατικά που έχουν καταγραφεί για τη δραστηριότητα των
αστυνομικών της γειτονιάς, δεν είναι λίγες φορές που κλήθηκαν να συνοδεύσουν
ηλικιωμένους στην τράπεζα, προκειμένου να κάνουν ανάληψη χρημάτων, ή να
διευθετήσουν προβλήματα με τους γείτονες και να λύσουν διαφορές, να
συμπαρασταθούν και να επισκέπτονται θύματα κλοπών ή ληστειών για να τους
ενισχύσουν το αίσθημα ασφάλειας ή να συνοδεύσουν ηλικιωμένους ακόμη και κατά
τις μετακινήσεις τους.
Χαρακτηριστικό είναι ένα περιστατικό στο Χαλάνδρι, όπου αστυνομικός της
γειτονιάς μετέβη σε σπίτι γυναίκας που απειλούσε να αυτοκτονήσει. Την έπεισε να
δεχτεί βοήθεια και ειδοποίησε τους συγγενείς της και κοινωνική λειτουργό που
την ανέλαβαν.
Το μεγάλο ζήτημα είναι όμως πως θα προχωρήσει ο θεσμός, με βάση τα δεδομένα
που υπάρχουν αυτή τη στιγμή στην Αστυνομία.
Όπως λένε αστυνομικοί, με τις
υποχρεώσεις που έχει αυτή τη στιγμή η ΕΛ.ΑΣ και την έλλειψη προσωπικού, πολλοί
διοικητές τμημάτων αναγκάζονται να χρησιμοποιούν τους αστυνομικούς της
γειτονιάς σε άλλα καθήκοντα, παρά το γεγονός ότι ο κανονισμός προβλέπει ότι
αποκλειστικό τους καθήκον είναι η επαφή με τους πολίτες στη συγκεκριμένη
περιοχή ευθύνης.
Ο Γενικός Γραμματέας κ. Αναγνωστάκης, σχετικά με το γεγονός αυτό, είπε:
«Η έλλειψη προσωπικού είναι πράγματι ένα σοβαρό πρόβλημα, ειδικά αυτήν την
περίοδο. Για το λόγο αυτό και προκειμένου να μείνει αυτό μέτρο, το οποίο
αποτελεί το συνδετικό κρίκο της αστυνομίας με την κοινωνία, ειδικά στις αστικές
περιοχές και παρέχει εξαιρετικές υπηρεσίες στους απλούς πολίτες, έχουμε κατ’
αρχάς επιτύχει σε μεγάλο βαθμό να μην απασχολούνται οι αστυνομικοί της
γειτονιάς σε αλλότρια καθήκοντα. Αυτό επιτυγχάνεται με το να μην γενικεύουμε το
μέτρο, αλλά να εφαρμόζεται εκεί που μπορεί πραγματικά να είναι μόνιμο και
αποτελεσματικό, καθώς και με πολύ συχνή αξιολόγηση των αποτελεσμάτων. Γι’ αυτό
και ζητάμε τις αναφορές από τις Περιφερειακές Αστυνομικές Διευθύνσεις, ώστε να
έχουμε πλήρη εικόνα που αποδίδει και που μπορούμε να το σταματήσουμε, ή να το
επεκτείνουμε».
Όπως έγινε γνωστό η δραστηριότητα
των αστυνομικών της γειτονιάς αξιολογείται σε εβδομαδιαία, μηνιαία και
τριμηνιαία βάση. Ειδικά στην Αττική, μια φορά το μήνα γίνεται σύσκεψη στη ΓΑΔΑ,
όπου υποβάλλονται αναφορές και αξιολογούνται οι δράσεις των αστυνομικών της
γειτονιάς, τα προβλήματα και γίνονται παρεμβάσεις όπου χρειαστεί.
Τα καθήκοντα του αστυνομικού της
γειτονιάς
Ποια είναι όμως ακριβώς τα καθήκοντα του αστυνομικού της γειτονιάς;
– Περιπολίες στον τομέα ευθύνης τους.
– Επικοινωνία με κατοίκους, εκπροσώπους φορέων και αρχών.
– Η διερεύνηση και επίλυση των προβλημάτων της περιοχής τους.
– Η καταγραφή της εγκληματικότητας και η εισήγηση μέτρων για την
αντιμετώπισή της.
– Να δίνει λύσεις σε μικρά καθημερινά προβλήματα, να δίνει το παρών σε
εκδηλώσεις, σε σχολεία, σε ΚΑΠΗ και άλλους χώρους και να πλησιάζει την τοπική
κοινωνία.
Με λίγα λόγια, να είναι «Παρών στα γεγονότα της γειτονιάς», όπως
χαρακτηριστικά επισημαίνει το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη.
Ιστορική αναδρομή του θεσμού του
αστυνομικού της γειτονιάς
Ο αστυνομικός της γειτονιάς δεν είναι ένα καινούργιο μέτρο, αλλά μια
φιλόδοξη προσπάθεια και των προηγούμενων κυβερνήσεων, για την εφαρμογή ενός
σχεδίου κοινωνικής αστυνόμευσης στα πρότυπα άλλων κρατών της Ε.Ε. και κυρίως
των «μπόμπηδων» της Βρετανίας, που όμως όλες τις φορές απέτυχε.
Για πρώτη φορά καθιερώθηκε στην Ελλάδα το 2003 και έγινε αποδεκτός πολύ
θετικά από τους πολιτες. Όμως, λίγο πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες σταμάτησε,
λόγω «αυξημένων αναγκών της Αστυνομίας».
Τον Δεκέμβριο του 2004 επανακοθορίστηκε το πλαίσιο λειτουργίας του αστυνομικού
της γειτονιάς, προκειμένου να συνεχιστεί η λειτουργία του στην Αθήνα και την
Θεσσαλονίκη, όπου θεωρητικά εφαρμοζόταν και παράλληλα να επεκταθεί και σε άλλες
πόλεις. Ωστόσο, το μέτρο ατόνησε και πάλι.
Τον Δεκέμβριο του 2009, στο πλαίσιο της Αντεγκληματικής Πολιτικής
2010-2014, αποφασίστηκε εκ νέου η ενεργοποίησή του. Και η νέα προσπάθεια,
σύμφωνα με το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, απαξιώθηκε στην πράξη χωρίς να
αναζητηθούν τα αίτια, καθώς η παρακολούθηση του μέτρου περιοριζόταν «στην απλή
ανάγνωση των στοιχείων δραστηριότητας κάθε τέλος του έτους».
Έτσι, φτάσαμε στον Φεβρουάριο του 2015, που η σημερινή κυβέρνηση και ο
τότε υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Γιάννης Πανούσης, αποφάσισε να
επανασχεδιαστεί ο θεσμός και να εφαρμοστεί αρχικά πιλοτικά στην Καλλιθέα και
στο Χαλάνδρι, και απο τις αρχές Ιουλίου 2015 σε συνολικά 37 αστυνομικά τμήματα
σε όλη τη χώρα και σε 96 γειτονιές πόλεων. Το πρόγραμμα αυτό μέχρι σήμερα,
υλοποιείται από 181 αστυνομικούς.