Ένας στους δέκα Έλληνες πολίτες έχει δωροδοκήσει κάποιον υπάλληλο σε δημόσια
υπηρεσία για να κάνει τη δουλειά του, σύμφωνα
με σχετική αναφορά της Διεθνούς Διαφάνειας.
Η Διεθνής Διαφάνεια μίλησε με σχεδόν 60.000 πολίτες
σε 42 χώρες στην Ευρώπη και την Κεντρική Ασία για τις εμπειρίες τους σε σχέση
με τη διαφθορά στην καθημερινή τους ζωή,
στο πλαίσιο της νέας αναφοράς “People
and Corruption: Europe and Central Asia”, η οποία είναι μέρος του Παγκόσμιου
Βαρόμετρου Διαφθοράς 2016 (Global Corruption Barometer 2016).
Ειδικότερα, το
«γρηγορόσημο» στη χώρα μας είναι καθεστώς, ωστόσο, σε μικρότερο ποσοστό από
άλλες χώρες όπου η διαφθορά είναι εντυπωσιακά υψηλή.
Ένας στους τρεις
ανθρώπους που ζουν στην Ευρώπη και την Κεντρική Ασία θεωρούν ότι η διαφθορά
είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στη χώρα τους, σύμφωνα με σχετική αναφορά της Διεθνούς Διαφάνειας.
Ο αριθμός αυτός
φτάνει τους δύο στους τρεις στη Μολδαβία, την Ισπανία και το Κόσοβο,
αποδεικνύοντας ότι χρειάζεται επείγουσα δράση ενάντια στην κατάχρηση εξουσίας
και τις μυστικές συμφωνίες.
Σχεδόν το ένα τρίτο των πολιτών στην περιοχή της έρευνας πιστεύει
ότι οι κυβερνητικοί υπάλληλοι και οι νομοθέτες είναι πολύ διεφθαρμένοι και η
πλειοψηφία των ανθρώπων πιστεύει ότι οι κυβερνήσεις τους δεν κάνουν αρκετά για
να σταματήσουν τη διαφθορά.
Περισσότεροι από τους μισούς κατοίκους των χωρών της
Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) (53%), των χωρών που είναι υποψήφιες προς ένταξη στην ΕΕ
(53%) και των χωρών της Κοινοπολιτείας των Ανεξάρτητων Κρατών (ΚΑΚ), κυρίως
χωρών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης (56%), είπαν ότι οι κυβερνήσεις τους απέτυχαν
να κάμψουν τη διαφθορά. Οι κυβερνήσεις της Ουκρανίας (86%), της Μολδαβίας
(84%), της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης (82%) και της Ισπανίας (80%) κρίθηκαν
περισσότερο αρνητικά από τους πολίτες.
Κατά μέσο όρο, ένα στα έξι νοικοκυριά δωροδόκησαν δημόσιες
υπηρεσίες. Αν και λιγότερα νοικοκυριά δωροδόκησαν δημόσιες υπηρεσίες στις
χώρες- μέλη της ΕΕ, οι αριθμοί ήταν σημαντικά υψηλότεροι πιο ανατολικά. Τα
υψηλότερα ποσοστά εντοπίστηκαν στο Τατζικιστάν (50%), στη Μολδαβία (42%), στο
Αζερμπαϊτζάν, την Κυργιζία και την Ουκρανία (38%) και τη Ρωσία (34%). Η
Ρουμανία είχε το υψηλότερο ποσοστό (29%) από τις χώρες-μέλη της ΕΕ,
ακολουθούμενη από τη Λιθουανία (24%). Για την Ελλάδα, το ποσοστό αυτό
διαμορφώθηκε στο 10%.
Στις πλουσιότερες χώρες, σχεδόν δύο στους τρεις από τους
ερωτηθέντες (65%) πιστεύουν ότι οι πλούσιοι έχουν πολύ μεγάλη επιρροή στην
άσκηση πολιτικής, συγκριτικά με το 44% στις υποψήφιες προς ένταξη στην ΕΕ χώρες
και με το 46% στην Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών (ΚΑΚ).
Στην Ισπανία, το 88% των ερωτηθέντων είπε ότι οι πλούσιοι
είχαν υπερβολική επιρροή στις κυβερνητικές αποφάσεις. Στην Πορτογαλία το
ποσοστό αυτό ήταν 85%, στη Γαλλία 79%, στη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο
77%.
Ένα βασικό εμπόδιο κατά της διαφθοράς παραμένει η έλλειψη
προστασίας σε όσους αποκαλύπτουν τη διαφθορά. Το 30% από τους ερωτηθέντες στην
Ευρώπη και την Κεντρική Ασία είπε ότι ο βασικός λόγος που δεν αναφέρουν
περιπτώσεις διαφθοράς περισσότεροι άνθρωποι είναι επειδή φοβούνται τις
συνέπειες. Δύο στους πέντε που έγιναν μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος
(whistleblowers) υπέστησαν αντίποινα.
Υπάρχει ένα στίγμα για όσους μιλούν. Ειδικότερα στις χώρες
της ΚΑΚ μόνο το 27% πιστεύει ότι το να αναφέρει κανείς περιπτώσεις διαφθοράς
είναι κοινωνικά αποδεκτό.
Λίγοι πολίτες νιώθουν ότι ενδυναμώνονται ώστε να σταματήσουν
τη διαφθορά στη χώρα τους. Το 47% στις χώρες της ΕΕ νιώθουν ότι μπορούν να
κάνουν τη διαφορά στη μάχη ενάντια στη διαφθορά. Το ποσοστό αυτό πέφτει στο 1/3
(31%) για τις χώρες της ΚΑΚ.
Η Διεθνής Διαφάνεια καταθέτει τέσσερις βασικές προτάσεις για
να μειωθεί η πολιτική διαφθορά και για να βοηθήσει τους ανθρώπους να μιλήσουν
ανοιχτά χωρίς να φοβούνται αντίποινα.
Οι κυβερνήσεις στη
Ευρώπη και την Κεντρική Ασία θα πρέπει:
1. Να έχουν ξεκάθαρους κανόνες για lobbying και δημόσια
προσβάσιμο μητρώο lobbying ώστε οι αποφάσεις και οι πολιτικές να ελέγχονται
αποτελεσματικότερα.
2. Να εγγυώνται την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης, ιδιαίτερα
στις υπό ένταξη χώρες στην ΕΕ και στην ΚΑΚ μειώνοντας την επιρροή της
εκτελεστικής εξουσίας στην δικαστική εξουσία και τις διωκτικές αρχές και
συμπεριλαμβάνοντας διάφανο και αντικειμενικό σύστημα για την τοποθέτηση,
μετάθεση και απόλυση δικαστών και εισαγγελέων.
3. Να υιοθετήσει και να θέσει σε ισχύ εκτενή νομοθεσία για
την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος.
4. Να υποστηρίζει τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος και
όσους αναφέρουν διαφθορά και να διασφαλίζει την κατάλληλη παρακολούθηση των
υποθέσεών τους.