Ανάλυσή για τις σχεδόν 150.000 απαντήσεις που έλαβε στην ηλεκτρονική διαβούλευση σχετικά με την προστασία των επενδύσεων και την επίλυση διαφορών μεταξύ επενδυτών και κράτους (ΕΔΕΚ) στο πλαίσιο της διατλαντικής εταιρικής σχέσης εμπορίου και επενδύσεων (TTIP) δημοσίέυσεε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή την Τρίτη 13 Ιανουαρίου.
Η Επιτροπή ζήτησε από τους πολίτες να διατυπώσουν τις απόψεις τους σχετικά με μια πιθανή προσέγγιση για την προστασία των επενδύσεων και την επίλυση διαφορών μεταξύ ιδιωτών επενδυτών και κυβερνήσεων. Βασικό ζήτημα της διαβούλευσης ήταν το κατά πόσον η προτεινόμενη προσέγγιση της ΕΕ για την TTIP θα μπορούσε να επιτύχει τη σωστή ισορροπία μεταξύ της προστασίας των επενδυτών και της διασφάλισης του δικαιώματος και της δυνατότητας της ΕΕ να θεσπίζει ρυθμίσεις με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον.
Η έκθεση της Επιτροπής περιλαμβάνει λεπτομερή ανάλυση όλων των απαντήσεων. Η Επιτροπή θα συζητήσει τώρα τα επόμενα βήματα με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τα κράτη μέλη της ΕΕ και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, όπως ΜΚΟ, επιχειρήσεις, συνδικαλιστικές οργανώσεις, οργανώσεις καταναλωτών και πανεπιστημιακοί φορείς.
«Η διαβούλευση δείχνει σαφώς ότι υπάρχει τεράστια δυσπιστία για τον μηχανισμό ΕΔΕΚ», δήλωσε σε σχετικό σχόλιο η κ. CeciliaMalmström, επίτροπος αρμόδια για το εμπόριο.
«Πρέπει να πραγματοποιήσουμε ανοιχτή και ειλικρινή συζήτηση σχετικά με την προστασία των επενδύσεων και την ΕΔΕΚ στο πλαίσιο της TTIP με τις κυβερνήσεις των χωρών της ΕΕ, με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την κοινωνία των πολιτών πριν από τη διατύπωση συστάσεων πολιτικής στον τομέα αυτό. Αυτό θα είναι το πρώτο άμεσο βήμα μετά τη δημοσίευση της παρούσας έκθεσης. Σημειώνω επίσης ότι υπήρξαν εποικοδομητικές προτάσεις στη διαβούλευση σχετικά με τομείς που μπορούν να αναθεωρηθούν. Αυτές οι προτάσεις θα πρέπει να εξεταστούν επισταμένως κατά τη διάρκεια του διαλόγου. Επιπλέον, πρέπει να σκεφτούμε πώς θα αντιμετωπίσουμε το γεγονός ότι οι χώρες της ΕΕ έχουν ήδη 1.400 διμερείς συμφωνίες αυτού του είδους, ορισμένες εκ των οποίων χρονολογούνται από τη δεκαετία του ’50», πρόσθεσε η κ. Malmström.
«Η συντριπτική πλειονότητα των συμφωνιών αυτών δεν περιλαμβάνει το είδος των εγγυήσεων που ζητά η ΕΕ. Αυτή η πτυχή θα πρέπει επίσης να αποτελέσει σημαντικό στοιχείο του προβληματισμού μας όταν εξετάσουμε τον καλύτερο τρόπο αντιμετώπισης του ζητήματος της προστασίας των επενδύσεων στις συμφωνίες της ΕΕ, διότι αν αυτές οι συμφωνίες δεν αντικατασταθούν από πιο προηγμένες διατάξεις θα παραμείνουν σε ισχύ —με όλες τις θεμιτές ανησυχίες που έχουν προκαλέσει κατά τους τελευταίους μήνες», επισήμανε η Επίτροπος.
«Και θέλω να καταστήσω σαφές το εξής: Η TTIP την οποία θα διαπραγματευθεί και θα υποβάλει προς κύρωση η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα είναι μια συμφωνία η οποία θα είναι επωφελής για τους πολίτες —επωφελής για την ανάπτυξη και την απασχόληση στην Ευρώπη. Θα είναι μια συμφωνία που θα ενισχύσει την επιρροή της Ευρώπης στον κόσμο και η οποία θα μας βοηθήσει να προστατέψουμε τα αυστηρά μας πρότυπα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν θα μπορούσε ούτε καν να σκεφτεί το ενδεχόμενο να διαπραγματευθεί μια συμφωνία η οποία θα υποβάθμιζε τα δικά μας πρότυπα ή θα περιόριζε το δικαίωμα των κυβερνήσεων να νομοθετούν. Ούτε τα κράτη μέλη ούτε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα το έκαναν αυτό», δήλωσε η κ. CeciliaMalmström.
Λεπτομέρειες της έκθεσης
Το ερωτηματολόγιο της διαβούλευσης εξήγησε λεπτομερώς την προσέγγιση της ΕΕ σε 12 θέματα σχετικά με την προστασία των επενδύσεων και την ΕΔΕΚ στο πλαίσιο της TTIP. Η προσέγγιση στηρίζεται στις βελτιώσεις που επιδιώκει να επιφέρει η ΕΕ στο υφιστάμενο σύστημα. Το 12 θέματα για τα οποία τέθηκαν ερωτήματα περιλαμβάνουν την πρόβλεψη εγγυήσεων για το δικαίωμα των κρατών να θεσπίζουν ρυθμίσεις με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον, την καθιέρωση πλήρους διαφάνειας στο πλαίσιο των διαδικασιών ΕΔΕΚ, την πρόβλεψη απαιτήσεων δεοντολογίας για τους διαιτητές και τη θέσπιση ενός πιθανού φορέα προσφυγών.
Η συντριπτική πλειονότητα των απαντήσεων, περίπου 145.000 (ή 97 %), υποβλήθηκαν μέσω διαφόρων ηλεκτρονικών πλατφορμών ομάδων συμφερόντων, που περιέχουν προκαθορισμένες, αρνητικές απαντήσεις. Επιπλέον, η Επιτροπή έλαβε πάνω από 3.000 ατομικές απαντήσεις από ιδιώτες, καθώς και από περίπου 450 οργανώσεις που εκπροσωπούν ευρύ φάσμα της κοινωνίας των πολιτών και στις οποίες περιλαμβάνονται ΜΚΟ, επιχειρηματικές οργανώσεις, συνδικαλιστικές οργανώσεις, ενώσεις καταναλωτών, δικηγορικά γραφεία και πανεπιστημιακοί παράγοντες. Γενικά, οι απαντήσεις αυτές υπεισέρχονται σε περισσότερες λεπτομέρειες όσον αφορά την προτεινόμενη προσέγγιση (βλ.MEMO/15/3202).
Σε γενικές γραμμές, οι απαντήσεις μπορούν να χωριστούν σε τρεις κατηγορίες:
- Απαντήσεις που εκφράζουν αντίθεση ή ανησυχίες για την TTIP γενικά·
- Απαντήσεις που εκφράζουν αντίθεση ή γενικές ανησυχίες σχετικά με την προστασία των επενδύσεων και την ΕΔΕΚ στο πλαίσιο της TTIP·
- Απαντήσεις που παρέχουν λεπτομερείς παρατηρήσεις σχετικά με την προτεινόμενη προσέγγιση της ΕΕ για την TTIP και στις οποίες εκφράζονται ευρείες και αποκλίνουσες απόψεις.
Οι πολλές απαντήσεις που εντάσσονται στις πρώτες δύο κατηγορίες αποτελούν σαφή ένδειξη των ανησυχιών που έχουν πολλοί πολίτες σε ολόκληρη την Ευρώπη σχετικά με την ΤΤΙΡ γενικά και σχετικά με την ίδια την αρχή της προστασίας των επενδύσεων και την ΕΔΕΚ.
Οι απαντήσεις της τρίτης κατηγορίας περιλαμβάνουν ειδικές παρατηρήσεις σχετικά με τις διάφορες πτυχές της προσέγγισης της ΕΕ και, σε ορισμένες περιπτώσεις, διατυπώνουν συγκεκριμένες προτάσεις για περαιτέρω αλλαγές. Οι απόψεις διίστανται όσον αφορά όλα σχεδόν τα 12 υπό εξέταση θέματα. Με βάση τα σχόλια που ελήφθησαν, υπάρχουν ορισμένοι τομείς που φαίνεται να είναι ιδιαίτερα σημαντικοί για τους ερωτηθέντες, μεταξύ άλλων:
– Η προστασία του δικαιώματος για θέσπιση ρυθμίσεων·
– Η σύσταση και λειτουργία διαιτητικών δικαστηρίων·
– Η σχέση μεταξύ των εθνικών δικαιοδοτικών συστημάτων και του μηχανισμού ΕΔΕΚ·
– Η επανεξέταση των αποφάσεων του μηχανισμού ΕΔΕΚ από την άποψη της νομικής τους ορθότητας μέσω ενός δευτεροβάθμιου μηχανισμού.
Πρόκειται για τέσσερις τομείς εργασίας που πρέπει να διερευνηθούν περαιτέρω.
Επόμενα βήματα
Κατά το πρώτο τρίμηνο του 2015 η Επιτροπή θα διοργανώσει σειρά διαβουλεύσεων με τις κυβερνήσεις της ΕΕ, με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και με διάφορους ενδιαφερόμενους παράγοντες, όπως ΜΚΟ, επιχειρηματικές οργανώσεις, συνδικαλιστικές οργανώσεις, οργανώσεις των καταναλωτών και περιβαλλοντικές οργανώσεις, για να συζητήσουν σχετικά με την προστασία των επενδύσεων και την ΕΔΕΚ στο πλαίσιο της TTIP με βάση την παρούσα έκθεση. Ως πρώτο βήμα, τα αποτελέσματα των διαβουλεύσεων θα υποβληθούν στην επιτροπή INTA του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 22Ιανουάριος. Μετά τις εν λόγω διαβουλεύσεις κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου, η Επιτροπή θα διατυπώσει συγκεκριμένες προτάσεις για τις διαπραγματεύσεις σχετικά με την TTIP.
Ιστορικό
Τα κράτη μέλη της ΕΕ ζήτησαν από την Επιτροπήνα συμπεριλάβει την προστασία των επενδύσεων και την ΕΔΕΚ στις διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία TTIP.
Αυτές οι διαπραγματευτικές οδηγίες (γνωστές ως «εντολή», που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να δημοσιοποιήσει) για τις διαπραγματεύσεις σχετικά με την TTIP προβλέπουν τη συμπερίληψη της προστασίας των επενδύσεων και της επίλυσης των διαφορών μεταξύ επενδυτών και κρατών (ΕΔΕΚ),εφόσον πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις. Καθιστούν, έτσι, σαφές ότι η απόφαση σχετικά με το αν οι διατάξεις για την ΕΔΕΚ θα συμπεριληφθούν ή όχι θα ληφθεί κατά την τελική φάση των διαπραγματεύσεων.
Οι διαπραγματεύσεις σχετικά με τις επενδύσεις στο πλαίσιο της TTIP έχουν ανασταλεί και θα επαναληφθούν μόνο αν η Επιτροπή καταλήξει στην εκτίμηση ότι οι νέες προτάσεις της εγγυώνται, μεταξύ άλλων, ότι η δικαιοδοσία των δικαστηρίων στα κράτη μέλη της ΕΕ δεν θα περιορίζεται από ειδικά καθεστώτα για τις διαφορές μεταξύ επενδυτών και κρατών.
Λαμβάνοντας υπόψη το έντονο ενδιαφέρον του κοινού για την προστασία των επενδύσεων και την ΕΔΕΚ στο πλαίσιο της TTIP, η Επιτροπή διοργάνωσε δημόσια διαβούλευση από τις 27 Μαρτίου έως τις 13 Ιουλίου 2014. Η διαβούλευση αναζήτησε πληροφορίες σχετικά με το κατά πόσον η προτεινόμενη προσέγγιση της ΕΕ θα επιτύχει τη σωστή ισορροπία μεταξύ της προστασίας των επενδυτών και της διασφάλισης του δικαιώματος και της δυνατότητας της ΕΕ και των κρατών μελών να θεσπίζουν ρυθμίσεις με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον. Η επίλυση διαφορών μεταξύ επενδυτών και κρατών μέσω διεθνούς διαιτησίας δεν είναι κάτι νέο. Περιλαμβάνεται σε περισσότερες από 1.400 επενδυτικές συμφωνίες που έχουν συναφθεί από κράτη μέλη της ΕΕ και 3.000 παγκοσμίως.
Το 2009 η Συνθήκη της Λισαβόνας μεταβίβασε στην ΕΕ την αρμοδιότητα για την προστασία των επενδύσεων. Έκτοτε, η Επιτροπή έχει καταβάλει σημαντικές προσπάθειες για τη μεταρρύθμιση του υφιστάμενου συστήματος προστασίας των επενδύσεων και ΕΔΕΚ. Η προτεινόμενη προσέγγιση της ΕΕ είναι πολύ διαφορετική από εκείνη των 3.000 υφιστάμενων συμφωνιών που περιέχουν παραδοσιακές ρήτρες προστασίας των επενδύσεων και ΕΔΕΚ, πολλές από τις οποίες χρονολογούνται από τις δεκαετίες του 1960, του ’70 και του ’80. Η ΕΕ έχει εισαγάγει εκσυγχρονισμένες διατάξεις για την προστασία των επενδύσεων και την ΕΔΕΚ στις εμπορικές συμφωνίες της με τον Καναδά (CETA) και τηΣινγκαπούρη. Οι διατάξεις για την προστασία των επενδύσεων και την ΕΔΕΚ στο πλαίσιο της CETA και της συμφωνίας με τη Σινγκαπούρη περιλαμβάνουν τα υψηλότερα πρότυπα διαφάνειας, δικαιοσύνης και λογοδοσίας. Η προσέγγιση της ΕΕ στηρίζεται επίσης στις επιτυχείς προσπάθειες που κατέβαλε η ΕΕ στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για τη θέσπιση του πρώτου συστήματος παγκόσμιων κανόνων σχετικά με τη διαφάνεια για την ΕΔΕΚ στο πλαίσιο της UNCITRAL.