Σακίδια πλάτης κατασκευασμένα με υλικά από τις βάρκες και τα σωσίβια που μεταφέρουν τους πρόσφυγες στη Λέσβο προσφέρονται από το Embassy for the Displaced για να τους βοηθούν να διατηρούν τα υπάρχοντά τους στεγνά στο μακρύ ταξίδι τους.
Το Embassy for the Displaced είναι μία δημιουργική κολεκτίβα ανθρώπων που κινούνται μεταξύ Αθήνας, Λέσβου και Λονδίνουκαι ασχολούνται με την προσφυγική κρίση που ξεδιπλώνεται μπροστά τους. Όπως οι ίδιοι εξηγούν στο penna.gr, λειτουργούν ως εργαστήριο σχεδιασμού και κατασκευής εργαλείων επιβίωσης για τους πρόσφυγες και δευτερευόντως ως αρχείο που αποσκοπεί στο να αποτυπώσει τη μεγάλη αυτή ροή που συντελείται, αλλά και ως συμβολικός θεσμός στο πλευρό των προσφύγων. Η επιλογή του ονόματος «Πρεσβεία» δεν είναι τυχαία.
Ο πυρήνας της ομάδας αποτελείται από ανθρώπους που προέρχονται από το χώρο της αρχιτεκτονικής και του κινηματογράφου. Ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε εγχειρήματος συνάπτουν συνεργασίες και δημιουργούν ένα δίκτυο ανθρώπων που αλληλοκαλύπτουν τα skillsπου χρειάζονται για την πραγματοποίησή του. Στη διαδικασία του σχεδιασμού τους ενδιαφέρει ιδιαίτερα ο κόσμος που περνάει από το νησί, αλλά και αυτό που αφήνει πίσω. Το αποτύπωμα, λοιπόν, υλικό και πολιτισμικό, αυτής της ροής.
Οι πρόσφυγες και οι μετανάστες αποτολμούν το πέρασμα από τις τουρκικές ακτές στα παράλια της Λέσβου μέσα σε προχειροκατασκευασμένες φουσκωτές βάρκες, ενώ τα σωσίβια που τους δίνονται είναι συχνά ψεύτικα, ακατάλληλα για ναυσιπλοϊα. Όταν φτάσουν στις παραλίες της Λέσβου, εθελοντές τους βοηθούν να αποβιβαστούν και τους παρέχουν στεγνά ρούχα και τροφή, ενώ οι βάρκες κόβονται και φορτώνονται σε φορτηγάκια του δήμου παίρνοντας το δρόμο για κάποια χωματερή, η απλά εγκαταλείπονται στην ακτή, αν αυτή είναι απόμερη και ο δρόμος δύσβατος.
Οι βάρκες αυτές αποτελούν παγίδες θανάτου στη θάλασσα και περιβαλλοντική καταστροφή στις ακτές, είναι όμως και ένα πειστήριο επιβίωσης για όσους βγήκαν σώοι από αυτές, καθώς και χρήσιμη πρώτη ύλη προς επανάχρηση. «Το σχέδιό μας είναι να συλλέγονται οι βάρκες από την ακτή και να μεταφέρονται σε ένα εργαστήριο μεταποίησης, που υπάρχει ήδη στο χώρο του ΠΙΚΠΑ κοντά στην πόλη της Μυτιλήνης, και τον οποίο ελπίζουμε να εμπλουτίσουμε με τα κατάλληλα μηχανήματα και σχέδια», σημειώνει η ομάδα του Embassy for the Displaced.
«Εκεί, οι βάρκες και τα σωσίβια θα κόβονται σύμφωνα με το πατρόν και θα ράβονται σε σακίδια, τα οποία με τη σειρά τους θα μοιράζονται δωρεάν στους πρόσφυγες που το θέλουν. Σχεδιάσαμε το σάκο με τη βοήθεια του σχεδιαστή Three legs and a model, έτσι ώστε όχι μόνο να είναι ανθεκτικός και αδιάβροχος, αλλά και να συναρμολογείται εύκολα και γρήγορα, με λίγες, απλές ραφές. Είναι έτσι κατασκευασμένος ώστε να χωράει τα υπάρχοντα που κουβαλάνε μαζί τους οι πρόσφυγες στο ταξίδι τους προς τη Δυτική και τη Βόρεια Ευρώπη, μερικά ζευγάρια ρούχα δηλαδή και αρκετές κουβέρτες και sleeping bags. Αρκετοί άνθρωποι, κυρίως εθελοντές στη Λέσβο έχουν προσφερθεί να αγοράσουν τσάντες ώστε να στηρίξουν το εγχείρημα, οπότε και σκεφτόμαστε σε δεύτερο χρόνο να προβλέψουμε ώστε να στηθεί μία πλατφόρμα μέσω της οποίας οι ίδιοι οι πρόσφυγες να μπορούν να πουλάνε τις τσάντες προς όφελός τους, αφού φτάσουν στον προορισμό τους.»
Οι τσάντες δίνονται μόνο δωρεάν, αποκλειστικά σε πρόσφυγες και μετανάστες. Η ομάδα του Embassy for the Displaced έχει επαφή με το χώρο των κινημάτων αλληλεγγύης, στη Λέσβο και στην Αθήνα. Σημαντική βοήθεια έχει δεχτεί από την ομάδα NoBorders στην Αθήνα -η προσπάθεια της οποίας ενέπνευσε και το όνομα του σακιδίου- την αυτοοργανωμένη δομή του Πλατάνου στη Σκάλα Συκαμνιάς, που τους προμήθευσε με τα πρώτα υλικά και τους φιλοξένησε κατά τη διάρκεια των επισκέψεων τους στη Λέσβο, καθώς και τη δομή του ΠΙΚΠΑ-‘Χωριό του όλοι μαζί’ στη Μυτιλήνη, που αγκάλιασε την ιδέα και θα τη στεγάσει στις εγκαταστάσεις του.
«Το νησί το είχαμε γνωρίσει πρώτα ως παραθεριστές, κάποιο καλοκαίρι. Όταν επιστρέψαμε, αντιμετωπίσαμε μία εντελώς διαφορετική πραγματικότητα. Ζώντας στην Αθήνα ή στο εξωτερικό, κάποιος μπορεί να στρέψει το βλέμμα. Όταν πατήσει το πόδι του όμως στη Λέσβο, η σε κάποιο άλλο από τη νησιά που υποδέχονται πρόσφυγες, η πραγματικότητα τον αναγκάζει να κοιτάξει. Κατά έναν τρόπο, η Λέσβος, αλλά και ολόκληρος ο χώρος που συντελείται αυτή η ροή, είναι μια προέκταση του μετώπου του πολέμου στη Μέση Ανατολή. Άνθρωποι που από διαφορετικούς πολιτισμούς συναντιούνται στη Λέσβο.
Πρόσφυγες και εθελοντές συνθέτουν ένα μοναδικό ανθρώπινο τοπίο, και κάνουν το χρόνο στο νησί να διαστέλλεται περίεργα. Η εμπειρία μας από τη νησί είναι γενικά θετική, δεδομένων των συνθηκών. Εκτός -συχνών και καθόλου αναπόφευκτων- εξαιρέσεων, και ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες, οι πρόσφυγες φτάνουν ανακουφισμένοι. Στην ακτή τους υποδέχονται άνθρωποι που τους σέβονται και τους βοηθούν.
Οι κάτοικοι του νησιού έχουν επιδείξει μάλλον καλά αντανακλαστικά, με την ανθρωπιά να έχει επικρατήσει πάνω από τις -λίγες- φασίζουσες φωνές. Τα προβλήματα αρχίζουν όταν έρχονται σε επαφή με τους επίσημους θεσμούς. Θεσμούς που πρώτα επιτηρούν και μετά βοηθούν», λέει ο Σ.
«Είχαμε την τύχη να γνωρίσουμε ορισμένους, άνθρωποι όμορφοι από τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Ιράκ, το Μαρόκο, την Ερυθραία. Πολλοί βρίσκονται αυτή τη στιγμή στη Γερμανία. Ένας φίλος μας επιλέχθηκε από την τοπική ομάδα ποδοσφαίρου, που θα τον βοηθήσει και με τη διαδικασία ασύλου του. Μας έστειλε βίντεο από την πρώτη του προπόνηση. Άλλοι, λιγότερο τυχεροί, βρίσκονται υπό κράτηση -και προς απέλαση- στο κέντρο ‘φιλοξενίας’ στην Κόρινθο, χωρίς να γνωρίζουν πόσο καιρό θα παραμείνουν εκεί.»
Εδώ και λίγες ημέρες το Embassy for the Displaced έχει ξεκινήσει μια καμπάνια crowdfunding (https://www.indiegogo.com/projects/noborders-backpack–2/x/13379125#/), προκειμένου να χρηματοδοτήσει την κατασκευή των σακιδίων. Ως τώρα χρηματοδοτούσε με δικά της μέσα τις επισκέψεις της στο νησί, καθώς και τα διάφορα σχέδιά της.
Όσο το εγχείρημα μεγαλώνει ωστόσο, χρειάζεται και διαφορετικού τύπου οικονομική υποστήριξη. Μέσα στην εβδομάδα αυτή ξεκινούν να παράγουν σακίδια, με μηδενικό εισόδημα και λιγοστά εργαλεία. Αναζητούν για το λόγο αυτό χρηματοδότηση προκειμένου να αγοράσουν ορισμένες ραπτομηχανές που θα μπορούν να επεξεργαστούν το δύσκολο υλικό που αφαιρούν από τις βάρκες, καθώς και δευτερεύοντα έξοδα που προκύπτουν στη διαδικασία, όπως η συλλογή και η μεταφορά του υλικού, αγορά επιπλέον υλικών που δε μπορούν να συλλέξουν από βάρκες και σωσίβια (κλωστές, ρέλια κ.α.).
Εάν καλύψουν το στόχο τους, όπως εξηγούν, οποιαδήποτε επιπλέον έσοδα θα χρηματοδοτήσουν τη δράση ως εργαστήριο σχεδιασμού. Θα διατεθούν δηλαδή για την κατασκευή πρωτότυπων σχεδίων, την αγορά εισιτηρίων, πληρωμή τυχόν συνεργατών κ.α.
Βασικός στόχος των μελών του Embassy for the Displaced είναι να οργανώσουν τη δομή παραγωγής, ώστε από εργαστήριο πειραματισμού, να μετατραπούν σε εργαστήριο παραγωγής, χωρίς αυτό να σημαίνει φυσικά ότι σκοπεύουν να σταματήσουν να πειραματίζονται με καινούργια σχέδια και τεχνικές.
Πρόσφατα επισκέφθηκαν τη Λέσβο το στούντιο Scan Lab Projects (λινκ), μια ομάδα αρχιτεκτόνων από το Λονδίνο που ειδικεύονται στην τεχνική του 3D Scanning, της τρισδιάστατης σάρωσης δηλαδή.
Πρόκειται για ένα σχετικά άγνωστο εργαλείο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη συλλογή τοπογραφικών δεδομένων και την παραγωγή χαρτών και σύνθετων αντικειμένων, αλλά και ως κάμερα που αποτυπώνει τοπία και ανθρώπους σε τρεις διαστάσεις. Το χρησιμοποίησαν και για τις δυο αυτές ιδιότητές του, ενώ αυτή τη στιγμή επεξεργάζονται το υλικό και σύντομα θα έχουν καινούργια σχέδια.
«Εκτός από το προφανές της βίας που εξαναγκάζει εκατομμύρια κόσμου να αφήσουν τον τόπο τους και να ψάξουν αλλού καταφύγιο, η ροή των προσφύγων καταδεικνύει κάτι ακόμα, που μας αφορά εξίσου άμεσα. Τη μεγάλη νύχτα της Ευρώπης. Της Ευρώπης που κλείνει και περιφρουρεί τα σύνορά της και οδηγεί χιλιάδες ανθρώπους στο θάνατο από πνιγμό και υποθερμία.
Η Λέσβος έχει δεχτεί αρκετό κόσμο που ήρθε για να εκφράσει έμπρακτα την αλληλεγγύη του. Εδώ και λίγο καιρό, δε, που τα πλοία της Frontex σταματούν τις βάρκες στα ανοιχτά και πηγαίνουν τους πρόσφυγες απευθείας για καταγραφή, υπάρχουν πολλοί εθελοντές που θέλουν, αλλά δεν τους επιτρέπεται να βοηθήσουν.
Δράσεις όπωςη εθελοντική συνεισφορά στα νησιά και σε Πειραιά/Ιδωμένη, ή η συλλογή προμηθειών και ρούχων είναι πολύ σημαντικές, αλλά εξίσου σημαντικό θεωρούμε είναι να πάρει ο κόσμος ανοιχτή θέση. Χρειάζεται μια δυνατή και ξεκάθαρη φωνή για την υπεράσπιση της ασφάλειας και της αξιοπρέπειας των προσφύγων και των μεταναστών που περνούν μέσα από τον ελλαδικό χώρο».
«Είναι σημαντικό να μη στρέφουμε το βλέμμα αλλού, ακόμη κι αν ορισμένες φορές είναι η πιο εύκολη επιλογή. Είμαστε μάρτυρες στη μεγαλύτερη μετακίνηση πληθυσμών μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Ας μη μείνουμε απλώς μάρτυρες», μας λέει ο Σ. κλείνοντας.