Η Βαρκελώνη προτίθεται
να προχωρήσει στην ανακήρυξη ανεξαρτησίας της Καταλονίας. «Δεν μπορεί ωστόσο να
επικαλεστεί ούτε το Διεθνές, ούτε το Ευρωπαϊκό Δίκαιο», εκτιμά στη DW ο
καθηγητής Διεθνούς Δικαίου, Στέφαν Τάλμον.
Το δικαίωμα
αυτοδιάθεσης των λαών αποτελεί θεμελιώδη αρχή του Διεθνούς Δικαίου. Το ίδιο
ισχύει ωστόσο και για την προστασία της εδαφικής κυριαρχίας ενός κράτους. Οι
αυτονομιστές στην Καταλονία επικαλούνται το δικαίωμα αυτοδιάθεσης, η Μαδρίτη,
από την πλευρά της την προστασία της εδαφικής κυριαρχίας. Το Διεθνές Δίκαιο
πάντως δεν προβλέπει δικαίωμα απόσχισης, με μόνη εξαίρεση ένα «συναινετικό
διαζύγιο», όπως έγινε το 1992 μεταξύ Τσεχίας και Σλοβακίας. Όταν οι λαοί της
Αφρικής ανακήρυτταν την ανεξαρτησία τους στις δεκαετίες του ΄50 και του ΄60 οι
αποικιοκρατικές δυνάμεις προέβαλλαν αντίσταση, ωστόσο το δικαίωμα αυτοδιάθεσης
των λαών υπερίσχυσε στον ΟΗΕ.
Ο καθηγητής Διεθνούς
Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Βόννης Στέφαν Τάλμον εκτιμά μιλώντας στην Deutsche
Welle ότι οι Καταλανοί δεν μπορούν να επικαλεστούν το δικαίωμα αυτοδιάθεσης:
«Προϋπόθεση είναι ότι υπάρχει ένα λαός, ο οποίος μπορεί να επικαλεστεί το
δικαίωμα της αυτοδιάθεσης. Ένα τμήμα του πληθυσμού εντός ενός εθνικού κράτους
δεν αποτελεί λαό, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, ακόμα και αν διαθέτει ένα είδος
ταυτότητας».
«Ούτε
οι Κοσοβάροι, ούτε οι Βαυαροί αποτελούν ξεχωριστό λαό»
«Ούτε στο ισπανικό
Συνταγματικό Δίκαιο, ούτε στο Διεθνές Δίκαιο προβλέπεται η έννομη αξίωση για
μια ανεξάρτητη Καταλονία», εκτιμά ο Τάλμον.
Το ίδιο ισχύει για την
Βαυαρία, σε περίπτωση προσπάθειας απόσχισης από την Ομοσπονδιακή Γερμανία, αλλά
και για το Κοσσυφοπέδιο. Οι Κοσοβάροι δεν αποτελούν λαό, τουλάχιστον σύμφωνα με
το Διεθνές Δίκαιο. Το Κοσσυφοπέδιο ανακήρυξε μεν την ανεξαρτησία του το 2008,
ωστόσο το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, αν και απεφάνθη ότι η ανεξαρτητοποίηση
δεν προσκρούει στο Διεθνές Δίκαιο, επιβεβαίωσε το ψήφισμα 1244 του ΟΗΕ, με το
οποίο εγγυάται η κυριαρχία και η εδαφική ακεραιότητα της Σερβίας ως διαδόχου
κράτους της Γιουγκοσλαβίας.
Στην περίπτωση της
Καταλονίας δεν μπορεί να γίνεται λόγος σήμερα για καταπίεση των Καταλανών και
του πολιτισμού τους, όπως συνέβαινε την εποχή της δικτατορίας του Φράνκο. Η
Καταλονία απολαμβάνει μεγαλύτερη αυτονομία από πολλές άλλες ισπανικές
περιφέρειες. Κατά την εκτίμηση του καθηγητή, δεν υπάρχει νομική βάση για το
κίνημα απόσχισης στην Καταλονία: «Ούτε στο ισπανικό Συνταγματικό Δίκαιο, ούτε
στο Διεθνές Δίκαιο προβλέπεται η έννομη αξίωση για μια ανεξάρτητη Καταλονία».
Και το Ευρωπαϊκό
Δίκαιο προστατεύει το ισχύον καθεστώς. Το άρθρο 4 της Συνθήκης για την ΕΕ προβλέπει
ότι οι χώρες-μέλη σέβονται την εθνική τους ταυτότητα, αλλά και την εδαφική τους
ακεραιότητα. Με άλλα λόγια: κανείς δεν επιθυμεί μια απόσχιση. Ας μην ξεχνάμε
επίσης ότι το λέγειν στην ΕΕ το έχουν τα κράτη-μέλη. Ο Τάλμον παραπέμπει, τέλος,
στο Διεθνές Δίκαιο, το οποίο «ορίζεται από τα υπάρχοντα κράτη, τα οποία είναι
φυσικό να μην επιθυμούν παρεμβάσεις στην κρατική ακεραιότητα. Κανείς δεν σκάβει
μόνος του το λάκκο του».
Πηγή: Deutsche Welle