Εάν δεν δώσουν απαντήσεις οι παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις, ο λαϊκισμός δεν θα ηττηθεί. Αυτό ήταν το μήνυμα που εξέπεμψαν οι ομιλητές σε ημερίδα που διοργάνωσε χθες το βράδυ το πολιτικό εργαστήριο της ΔΗΜΑΡ στο βιβλιοπωλείο «Επί λέξει» με αφορμή την τεράστια επιτυχία που γνωρίζει τόσο στο εξωτερικό όσο και στη Ελλάδα η επανέκδοση του βιβλίου του Σίνκλερ Λιούις «Γίνονται αυτά εδώ;» (εκδ. Καστανιώτη).
«Πρέπει να μιλήσουμε γενναία για να μπορέσουμε να πείσουμε. Γιατί εάν μείνουμε σε μία αμυντική λογική θα χάσουμε. Το φαινόμενο Τραμπ θα έρθει πολύ γρήγορα και στην Ευρώπη, εάν δεν απαντήσουμε στις αγωνίες των πολιτών» τόνισε σε σύντομη παρέμβασή του ο πρόεδρος της ΔΗΜΑΡ Θανάσης Θεοχαρόπουλος.
Στη δική του παρέμβαση, ο δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης σημείωσε ότι το φαινόμενο του λαϊκισμού έχει βαθιές ρίζες στην Ελλάδα, τις οποίες εντόπισε στη δεκαετία του 1980 και τη δήλωση, μεταξύ άλλων, του τότε πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου ότι «ο λαός είναι πάνω από τους θεσμούς».
Υπενθυμίζοντας ότι στο βιβλίο πολιτικής φαντασίας του Σίνκλερ Λιούις, το οποίο γράφτηκε και τοποθετείται χρονικά τη δεκαετία του 1930, ο φιλοναζί πρόεδρος των ΗΠΑ που εκλέγεται αντί του Ρούσβελτ, κλείνει τις εφημερίδες που δεν του αρέσουν, ο συντονιστής της συζήτησης Γιώργος Σιακαντάρης τόνισε ότι κάθε ολοκληρωτισμός ξεκινά από επιθέσεις στον Τύπο. «Ανάλογες επιθέσεις παρατηρούμε και σήμερα» πρόσθεσε επισημαίνοντας ότι το γεγονός στάθηκε η αφορμή για να προσκληθούν ως κεντρικοί ομιλητές της ημερίδας «Τραμπ στην Ευρώπη; Γίνονται αυτά εδώ;» τρεις δημοσιογράφοι.
«Απειλείται η Ευρώπη από αυτό το κύμα αυταρχισμού; Σαφώς και απειλείται» τόνισε στην τοποθέτησή της η Νόνη Καραγιάννη, διευθύντρια του ραδιοφωνικού σταθμού 9,84.
«Επίδοξοι Μεσσίες, λαϊκιστές έτοιμοι να συνεγείρουν μισαλλοδοξία, φανατισμό, εθνοτικούς, φυλετικούς, θρησκευτικούς διαχωρισμούς. Το μίγμα είναι όντως εκρηκτικό. Γίνεται όμως εκρηκτικότερο όταν οι εκφραστές του ορθού λόγου, όσοι βρίσκονται απέναντι από τους ακροδεξιούς λαϊκιστές, δανείζονται την ρητορική τους» πρόσθεσε η Νόνη Καραγιάννη.
«Τι είναι ο λαϊκισμός;» διερωτήθηκε ο Παύλος Τσίμας. «Είναι μια γλώσσα, ένα ρητορικό σχήμα που χωρίζει τον κόσμο σε δύο κατηγορίες, τον λαό και τους εχθρούς του, τον λαό και το σύστημα, χωρίς να απαντάει ποτέ με σαφήνεια ποιος ανήκει πού» ήταν η απάντησή του. Και στο ερώτημα τι είναι ο Ντόναλντ Τραμπ; «Δεν είναι δεξιός, συντηρητικός ή εθνικιστής. Είναι ένας αντιδραστικός ριζοσπάστης, ο οποίος ονειρεύεται το αδύνατο δια της ρήξης, δηλαδή την επιστροφή σε έναν παράδεισο που δεν υπήρξε ποτέ».
Το τρίτο ερώτημα που έθεσε ο γνωστός δημοσιογράφος είναι εάν μπορεί η Ευρώπη να αντισταθεί σε αυτές τις απειλές. «Ναι, εάν αλλάξει είναι η αυτονόητη απάντηση» σημείωσε για να αναφερθεί σε έρευνα του ινστιτούτου «ΔιαΝΕΟσις» που αποτυπώνει, μεταξύ άλλων, τη δραματική υποχώρηση του φιλοευρωπαϊσμού στην ελληνική κοινωνία, αλλά και την πεποίθηση ενός πολύ υψηλού ποσοστού των πολιτών (80%) ότι κάποιες σκοτεινές δυνάμεις κινούν τα νήματα. Το συμπέρασμα για τον Παύλο Τσίμα είναι ότι στην Ελλάδα «υπάρχει ένας ορφανός τραμπισμός, που απλώς περιμένει τον Τραμπ του».
«Το φαινόμενο Τραμπ είναι η χολιγουντιανή υπερπαραγωγή ενός έργου που έχουμε ήδη δει και στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές εκδοχές» σημείωσε από την πλευρά του ο δημοσιογράφος Περικλής Δημητρολόπουλος προσθέτοντας ότι μπορεί να ηττηθούν τελικά η ολλανδική ακροδεξιά στις βουλευτικές εκλογές της ερχόμενης εβδομάδας ή η γαλλική στις προεδρικές εκλογές του προσεχούς Μαΐου, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα ξεφουσκώσει και το κύμα του λαϊκισμού.
«Ίσως την ίδια σημασία με το εάν “γίνονται αυτά εδώ”, έχει το ερώτημα “πώς φτάσαμε ως εδώ”» πρόσθεσε ο ίδιος, αναφέροντας μεταξύ άλλων, ως αιτίες του φαινομένου την οικονομική κρίση, την αίσθηση της απώλειας της εθνικής κυριαρχίας ως αποτέλεσμα της προόδου της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης προς μια κατεύθυνση που δεν αγγίζει τους πολίτες, την αδυναμία της σοσιαλδημοκρατίας να συστηθεί ως δύναμη αλλαγής και όχι ως δύναμη διαχείρισης του στάτους κβο. Την ανασφάλεια που προκαλούν οι μεταναστευτικές ροές, αλλά και την παγκοσμιοποίηση, από την οποία ναι μεν μειώθηκε το χάσμα της ανισότητας ανάμεσα στις φτωχές και τις πλούσιες χώρες, αλλά συγχρόνως αυξήθηκε ανάμεσα στους πλούσιους και τους φτωχούς των ανεπτυγμένων χωρών.
«Ο λαϊκισμός πετυχαίνει γιατί υπόσχεται περισσότερα από αυτά που ζητούν οι πολίτες» σημείωσε τέλος η αναπληρώτρια καθηγήτρια του Πάντειου Πανεπιστημίου Βασιλική Γεωργιάδου επισημαίνοντας ακόμη ότι τα λαϊκιστικά κινήματα της Ευρώπης δεν μπορούν να χαρακτηριστούν συντηρητικά με την παραδοσιακή έννοια του όρου. «Η Μαρίν Λεπέν, ηγέτιδα του Εθνικού Μετώπου, έχει κοινωνικά μια “ασύμβατη” ζωή» ανέφερε χαρακτηριστικά, δίνοντας έμφαση στο γεγονός ότι τα κόμματα αυτά προσελκύουν ένα σημαντικό τμήμα της νέας γενιάς πολιτικών.
Ποια θα πρέπει λοιπόν να είναι η απάντηση στον λαϊκισμό; Ο Γιώργος Καμίνης τη συνόψισε σε μία φράση: «Ο ορθός λόγος χωρίς ιδεοληψίες».