Λίγα εικοσιτετράωρα πριν την λήξη της προθεσμίας υποβολής των
δηλώσεων πόθεν έσχες που είναι το Σάββατο 21 Οκτωβρίου 2017,οι εκατοντάδες
χιλιάδες υπόχρεοι υποβολής δηλώσεων ,δεν ξέρουν τί πρέπει να κάνουν μετά την απόφαση
της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας που έκρινε αντισυνταγματική και
παράνομη την υπουργική απόφαση που καθόριζε το περιεχόμενο και τις
προϋποθέσεις υποβολής δηλώσεων περιουσιακής κατάστασης.
Αν και νομικοί κύκλοι υποστηρίζουν ότι η
απόφαση του ΣτΕ επί της ουσίας «παγώνει» τη σχετική διαδικασία δεν υπάρχει καμία επίσημη ανακοίνωση σχετικά με
το εάν θα συνεχιστεί η υποβολή δηλώσεών ή όχι. Σύμφωνα με τους ίδιους κύκλους πρέπει
να εκδοθεί νέα υπουργική απόφαση προσαρμοσμένη στο περιεχόμενο της απόφαση της
Ολομέλειας του ΣτΕ.
Χιλιάδες πολιτών δεν γνωρίζουν αυτή τη
στιγμή τί πρέπει να κάνουν, από τη
στιγμή που η υπουργική απόφαση είναι μη νόμιμη και πολλές διατάξεις είναι
αντισυνταγματικές. Σύμφωνα με το ισχύον καθεστώς, οι παραβάτες θα κληθούν να
καταβάλουν πρόστιμα ύψους 150 έως 400 ευρώ, ενώ από τις 21 Νοεμβρίου 2017 και
μετά, η παράβαση της μη υποβολής «πόθεν έσχες» θα συνιστά ποινικό αδίκημα.
Υπενθυμίζεται ότι οι δηλώσεις του 2017 αφορούν τα περιουσιακά στοιχεία που
αποκτήθηκαν μέσα στο 2016.
Παράλληλα η
απόφαση του ΣτΕ έχει προκαλέσει ήδη σημαντικές αντιδράσεις τόσο από τον Πρόεδρο
της Βουλής όσο και από τον Αναπληρωτή υπουργό Δικαιοσύνης και έχει φέρει νέους
κλυδωνισμούς στη σχέση κυβέρνησης και δικαστικών.
Ενδεικτικά, ο πρόεδρος της Βουλής Νικόλαος Βούτσης εξέφρασε
την αρνητική του έκπληξη για την απόφαση του ΣτΕ και δήλωσε ότι
αναμένει την κοινοποίησή της για να την μελετήσει.
Από την πλευρά του ο αναπληρωτής υπουργός Δικαιοσύνης Δημήτρης Παπαγγελόπουλος
και συνυπογράφων μαζί με τον υπουργό Οικονομικών την απόφαση για την
ηλεκτρονική υποβολή των δηλώσεων πόθεν έσχες, δήλωσε χθες ότι αναμένει να
ενημερωθεί επίσημα, ωστόσο προσέθεσε: «Φοβάμαι όμως ότι η Δικαιοσύνη θα
εκτεθεί».
Πάντως, πρέπει να επισημανθεί ότι η κυβέρνηση, δια μέσου του υπουργείου
Δικαιοσύνης έχει ενημερωθεί για το «δια ταύτα» της εν λόγω απόφασης από τον
περασμένο Ιούνιο.
Ειδικότερα, η Ολομέλεια του Ανωτάτου Ακυρωτικού Δικαστηρίου αργά θες το
μεσημέρι, δημοσίευσε την υπ’ αριθμ. 2649/2017 απόφαση των 70 σελίδων, με την
οποία έκρινε ότι είναι αντισυνταγματική και παράνομη η από 13.10.2016 υπουργική
απόφαση που καθορίζει τον τύπο και περιεχόμενο της δήλωσης περιουσιακής
κατάστασης (Δ.Π.Κ.) και της δήλωσης οικονομικών συμφερόντων (Δ.Ο.Σ.) και τον
ηλεκτρονικό τρόπο υποβολή τους.
Πέρα από αυτό όμως η Ολομέλεια του ΣτΕ έκανε ένα ακόμη βήμα και σμπαράλιασε όλο
το περιεχόμενο της επίμαχης υπουργικής απόφασης κρίνοντας πολλές διατάξεις της
αντισυνταγματικές και κατά συνέπεια ανυπόστατες.
Συγκεκριμένα, η Ολομέλεια του ΣτΕ με πρόεδρο τον Νικόλαο Σακελλαρίου και εισηγητή
τον σύμβουλο Επικρατείας Δημήτρη Σκαλτσούνη, έκανε δεκτή την αίτηση ακύρωσης
όλων των δικαστικών Ενώσεων.
Η μη νομιμότητα της επίμαχης απόφασης των υπουργών Δικαιοσύνης και Οικονομικών
(1846οικ./13.10.2016) ανάγεται στο γεγονός δεν δημοσιεύθηκαν στην Εφημερίδα της
Κυβερνήσεως (δηλαδή δεν απέκτησαν νόμιμη υπόσταση) οι παραμετρικές τιμές και οι
οδηγίες συμπλήρωσης πεδίων των Δ.Π.Κ. και Δ.Ο.Σ. που περιλαμβάνονται στην
ηλεκτρονική εφαρμογή «πόθεν έσχες», με αποτέλεσμα να καθίσταται ανέφικτος ο
έλεγχος νομιμότητας των ουσιωδών αυτών στοιχείων της.
Οι σύμβουλοι της Επικρατείας, λόγω της σπουδαιότητας των ζητημάτων που τέθηκαν,
δεν αρκέστηκαν σε αυτό και προχώρησαν στην εξέταση των λόγων ακυρώσεως
που προέβαλαν οι δικαστικές ενώσεις, επί της επίμαχης υπουργικής απόφασης.
Έτσι, κρίθηκε αντισυνταγματική η διάταξη εκείνη της υπουργικής απόφασης που
υποχρεώνει να δηλώνονται τα χρηματικά ποσά που είναι κάτω από το μαξιλάρι και
τα περιουσιακά στοιχεία, που η αξία τους υπερβαίνει τα 30.000 ευρώ.
Αναλυτικότερα, κρίθηκε αντισυνταγματική η διάταξη της επίμαχης υπουργικής
απόφασης (αντίθετη στα άρθρα 5 παρ. 1, 9 παρ. 1 και 9Α του Συντάγματος, καθώς
και στην αρχή της αναλογικότητας, άρθρο 25 παρ. 1 εδ. δ΄ του
Συντάγματος), η διάταξη εκείνη που προβλέπει για όλους τους υπόχρεους υποβολής
δηλώσεων πόθεν έσχες υποχρέωση να συμπεριληφθούν στη Δ.Π.Κ., ποσά σε
μετρητά που υπερβαίνουν τα 15.000 ευρώ και φυλάσσονται εκτός πιστωτικών
ιδρυμάτων (Τραπεζών) ή εντός θυρίδων, καθώς και κινητά περιουσιακά στοιχεία,
των οποίων η αξία υπερβαίνει τα 30.000 ευρώ.
Επίσης, η Ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε ότι η παράλειψη της υπουργικής απόφασης να
προβλέψει εύλογο χρονικό περιορισμό (που δεν μπορεί να υπερβεί την πενταετία)
για τη διενέργεια και ολοκλήρωση του ελέγχου, καθώς και για τη διατήρηση των
προσωπικών δεδομένων των υπόχρεων αντίκεινται στην κατοχυρωμένη συνταγματικώς
αρχή της ασφάλειας του δικαίου και στη δυνατότητα διατήρησης των προσωπικών
δεδομένων μόνο για όσο χρονικό διάστημα είναι απαραίτητο για τις ανάγκες της
επεξεργασίας.
Δηλαδή, με άλλα λόγια είναι πενταετής η παραγραφή ελέγχου των δηλώσεων πόθεν
έσχες.
Εξάλλου, υπογραμμίζεται στην δικαστική απόφαση ότι ναι μεν οι προβλεπόμενες
ποινικές κυρώσεις δεν παραβιάζουν την συνταγματική αρχή της αναλογικότητας,
ενόψει και του σκοπού δημόσιου συμφέροντος για τον οποίο θεσπίστηκε ο έλεγχος
της περιουσιακής κατάστασης, αλλά το όργανο ελέγχου οφείλει (σύμφωνα και
με την συνταγματική αρχή της προηγούμενης ακρόασης), να καλεί προηγουμένως τον
ελεγχόμενο προς παροχή διευκρινίσεων.
Παράλληλα, ενόψει της σοβαρότητας των απειλουμένων κυρώσεων, οι δημόσιες
υπηρεσίες οφείλουν να διαμορφώσουν τη διαδικτυακή εφαρμογή, κατά τρόπο
ώστε να μην καθίσταται αδύνατη ή ιδιαιτέρως δυσχερής η υποβολή δήλωσης μέσω της
χρήσης του ηλεκτρονικού συστήματος από τον μέσο χρήστη. Δηλαδή να απλοποιηθεί ο
τρόπος ηλεκτρονικής κατάθεσης των δηλώσεων πόθεν έσχες.