Σε “ανοιχτή πληγή” για την Ελλάδα εξελίσσεται η “διαρροή” επιστημονικού – και υψηλής εξειδίκευσης – προσωπικού στο εξωτερικό. Ήδη, την περίοδο 2009-2013 το λεγόμενο brain drain κόστισε στην Ελλάδα 228.000 επιστήμονες και εξειδικευμένα στελέχη, που μετανάστευσαν στο εξωτερικό, με τη σχετική τάση να συνεχίζεται και το 2014.
Σύμφωνα με όσα αναφέρει η Alpha Bank στο Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων, από 21 χώρες, στις οποίες αναφέρεται σχετική μελέτη, μόνο στην Ιρλανδία, τη Ρουμανία και την Πολωνία το ποσοστό των εξερχόμενων μεταναστών ως προς το εργατικό δυναμικό είναι υψηλότερο σε σχέση με την Ελλάδα.
“Το φαινόμενο της εκροής του ανθρωπίνου κεφαλαίου έχει λάβει διαστάσεις στην Ελλάδα την περίοδο της οικονομικής κρίσης, καθώς οι αρτιότερα εκπαιδευμένοι εργαζόμενοι αναζητούν, σε άλλες χώρες, καλύτερες συνθήκες διαβιώσεως, με υψηλότερες αμοιβές και προοπτική κοινωνικής και οικονομικής προόδου”, αναφέρει το σχετικό report.
Οι βασικοί λόγοι της εκροής του επιστημονικού και εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού από τη χώρα, σύμφωνα με τη μελέτη, σχετίζονται με οικονομικούς, αλλά και με άλλους μη-οικονομικούς παράγοντες. Οι οικονομικοί παράγοντες αφορούν στην αλματώδη αύξηση του ποσοστού ανεργίας, πρωτίστως της ανεργίας των νέων, σε συνδυασμό με ταυτόχρονη σημαντική πτώση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών. Επιπλέον, η αδυναμία εύρεσης εργασίας, αλλά και η μείωση των αποδοχών, οδηγούν τους επιστήμονες προς αναζήτηση εργασίας σε πιο ανεπτυγμένες από την Ελλάδα χώρες.
Οι μη οικονομικοί παράγοντες, που ενισχύουν την εκροή ανθρωπίνου κεφαλαίου, αφορούν την έλλειψη ελπίδας και την εμπέδωση της πεποίθησης, ειδικά ανάμεσα στους νέους, ότι δεν πρόκειται να δημιουργηθούν, στο άμεσο μέλλον, θέσεις εργασίας ικανές να τους απορροφήσουν. Επίσης, σχετίζονται με την αντίληψη ότι, ακόμη κι αν δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας, η παρούσα αξία των μελλοντικών εισοδημάτων τους δεν θα είναι ικανοποιητική.
Συνέπειες
Όπως αναφέρει στην έκθεση της, η Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών της Alpha Bank, αυτή η εκροή ανθρώπινου δυναμικού μπορεί να προκαλέσει ελλείψεις σε ειδικευμένο εργατικό δυναμικό (για παράδειγμα μηχανικούς, ιατρούς, νοσηλευτές). Και ακόμα, ενδέχεται να έχει αρνητική επίπτωση στη δημογραφική διάρθρωση του ασφαλιστικού συστήματος, αφού οι νέοι επιστήμονες που μεταναστεύουν, θα μπορούσαν να συνεισφέρουν σημαντικά σε εισφορές στο ασφαλιστικό σύστημα.
Τέλος, η εκροή επιστημόνων ενδέχεται να έχει και αρνητικό δημοσιονομικό αντίκτυπο. Δεδομένου ότι οι εργαζόμενοι μέτριου και υψηλού εκπαιδευτικού επιπέδου είθισται να επιτυγχάνουν υψηλότερες μισθολογικές απολαβές, συμβάλλοντας περισσότερο με τα εισοδήματα τους στα φορολογικά έσοδα.
Τα χρόνια της κρίσης
Όσον αφορά τις προϋποθέσεις, που πυροδοτούν την εκροή του ανθρώπινου κεφαλαίου, ειδικά την περίοδο της οικονομικής κρίσης, το σχετική report της Alpha Bank αναφέρει ότι το επίπεδο εκπαίδευσης των νέων στην Ελλάδα είναι από τα υψηλότερα και πάνω από το μέσο ευρωπαϊκό όρο, γεγονός που τους επιτρέπει να αναζητήσουν δουλειά στο εξωτερικό. Είναι ενδεικτικό ότι το ποσοστό των νέων ηλικίας 20- 24 με δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση ανέρχεται σε 88%, ενώ στις χώρες της Ευρωζώνης το αντίστοιχο ποσοστό διαμορφώνεται σε 80%.
Επιπλέον, στην Ελλάδα, παρατηρείται ότι, σε ορισμένες επαγγελματικές ειδικότητες, υπάρχει πληθώρα επιστημόνων που κατά την περίοδο προ της οικονομικής κρίσης μπορούσε να απορροφηθεί, ενώ στην παρούσα συγκυρία πλεονάζουν. Ειδικότερα, το 2013 η Ελλάδα είχε τον υψηλότερο δείκτη ιατρών ανά 1.000 κατοίκους, ήτοι 6,3, καταλαμβάνοντας, έτσι, την πρώτη θέση ανάμεσα στις ανεπτυγμένες χώρες, ενώ ο μέσος όρος του δείκτη στον ΟΟΣΑ ανερχόταν μόλις σε 3,3.
στο 