Στην πιο ανθεκτική κατηγορία ακινήτων κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης, και κυρίως από το 2014 και μετά, εξελίσσονται τα εμπορικά κέντρα, κάτι που πιστοποιείται τόσο λόγω της ζήτησης για ενοικίαση καταστημάτων εντός αυτών όσο και μέσω των γενικότερων επιδόσεων που καταγράφουν σε επίπεδο επισκεψιμότητας και τζίρου.
Μάλιστα, αυτή η θετική εικόνα καταγράφεται σε μια περίοδο κατά την οποία (με εξαίρεση τους τελευταίους ίσως μήνες) στην υπόλοιπη αγορά η εικόνα της κατανάλωσης και της αγοράς εμπορικών καταστημάτων ήταν πτωτική.
Σε σχετική έρευνά της για την περίοδο του φετινού πρώτου εξαμήνου, η εταιρεία παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών ακινήτων Arbitrage Real Estate τονίζει ότι τα εμπορικά κέντρα αλλά και τα πολυκαταστήματα καταγράφουν υψηλό ποσοστό πληρότητας και ανοδική τάση των τιμών ενοικίασης καταστημάτων εντός αυτών. Σύμφωνα με τα στοιχεία της εταιρείας, κατά τη διάρκεια του φετινού πρώτου εξαμήνου, οι τιμές ενοικίασης στα μεγαλύτερα εμπορικά κέντρα της χώρας κυμάνθηκαν από 60 έως 100 ευρώ/τ.μ. μηνιαίως για καταστήματα επιφάνειας μικρότερης των 100 τ.μ. Αντίστοιχα, για καταστήματα επιφάνειας άνω των 100 τ.μ. το κόστος ενοικίασης κυμάνθηκε από 35 έως 65 ευρώ/τ.μ.
Πάντως, αν βελτιωθεί το κλίμα στην οικονομία, είναι προφανές ότι οι επιδόσεις των εμπορικών κέντρων θα ενισχυθούν ακόμα περισσότερο, όπως και η ζήτηση, η οποία είναι αισθητά μεγαλύτερη από την προσφορά.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στο σύνολο της χώρας λειτουργούν περίπου 40 εμπορικά συγκροτήματα, με συνολική δομημένη επιφάνεια άνω των 850.000 τ.μ. Ωστόσο, η Ελλάδα κατατάσσεται στις τελευταίες θέσεις της Ευρώπης αναφορικά με την αναλογία των διαθέσιμων εμπορικών χώρων εντός εμπορικών κέντρων προς τον συνολικό πληθυσμό.
Επί του παρόντος, πάντως, πιο εφικτή και άμεση προβάλλει η επέκταση υφιστάμενων εμπορικών κέντρων, παρά η ανέγερση νέων, όπως προκύπτει από τα πολυετή γραφειοκρατικά και πολεοδομικά προβλήματα σχετικών προσπαθειών, όπως το κέντρο της BlackRock στον Κηφισό και το κέντρο της REDS στην περιοχή της Κάντζας (πρώην Κτήματα Καμπά), όπου, εκτός από χρήσεις εμπορίου, προωθούνται επίσης χρήσεις γραφείων και πολιτισμού. Μεταξύ των επεκτάσεων περιλαμβάνεται η δεύτερη φάση ανάπτυξης του Smart Park, επίσης της REDS, στην περιοχή Γυαλού. Πρόσφατα εκδόθηκε η οικοδομική άδεια για την ανάπτυξη 15.500 νέων εμπορικών χώρων, ενώ έχει ξεκινήσει η ανέγερση επιπλέον 1.000 τ.μ. Αντίστοιχα, τους επόμενους μήνες αναμένεται και η έκδοση άδειας για την επέκταση του Golden Hall στο Μαρούσι από τη Lamda Development, μέσω της ανάπλασης συνολικής επιφάνειας 22.000 τ.μ. (πρόκειται για το πρώην Διεθνές Κέντρο Ραδιοτηλεόρασης). Επίσης, ο όμιλος Χαραγκιώνη προβλέπεται να εγκαινιάσει τον Μάρτιο του 2018 το πρώτο εκπτωτικό κέντρο στην ευρύτερη περιοχή του κέντρου της Αθήνας.
Η εν λόγω ανάπτυξη θα προκύψει από την αναδιαμόρφωση του εσωτερικού του Athens Capitol στη συμβολή των οδών 3ης Σεπτεμβρίου και Ιουλιανού. Επέκταση δρομολογείται και στο River West του ομίλου Βιοχάλκο.
Ενισχύεται η ζήτηση για μικρούς χώρους
Σε τροχιά ανάκαμψης φαίνεται ότι έχουν εισέλθει τους τελευταίους μήνες και ορισμένα από τα εμπορικά καταστήματα που βρίσκονται στα πιο εμπορικά σημεία της πρωτεύουσας. Σύμφωνα με την Arbitrage, το ενδιαφέρον για μισθώσεις καταστημάτων ναι μεν έχει ενισχυθεί τους τελευταίους μήνες, ωστόσο επί του παρόντος παραμένει περιορισμένο μόνο στις περιοχές υψηλής εμπορικής δραστηριότητας, δηλαδή σε άξονες όπως η Ερμού στο Σύνταγμα, η Τσακάλωφ και η Σκουφά στο Κολωνάκι, η Αγγέλου Μεταξά στη Γλυφάδα και η Κολοκοτρώνη στην Κηφισιά. Μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις, στις παραπάνω περιοχές καταγράφονται ακόμα και οι πρώτες ανοδικές τάσεις στις τιμές ενοικίασης.
Αυτό τεκμηριώνεται και από το γεγονός ότι το ποσοστό κενών καταστημάτων παραμένει σε υψηλό επίπεδο στα δευτερεύοντα σημεία. Ειδικότερα, ενώ στις προαναφερθείσες περιοχές τα κενά καταστήματα κυμαίνονται από 7% έως 15% του συνόλου, στις δευτερεύουσες και πιο τοπικές εμπορικές αγορές, όπως, για παράδειγμα, το Μαρούσι, η Νέα Ιωνία, η Καλλιθέα, το Χαλάνδρι και το Περιστέρι, το αντίστοιχο ποσοστό κινείται μεταξύ 15% και 20%. Αν μάλιστα στα παραπάνω σημεία συμπεριληφθούν, εκτός από τις κεντρικές οδούς τους, και οι περιφερειακές και λιγότερες εμπορικές, τα κενά καταστήματα μπορεί να αγγίξουν ακόμα και το 30%.
Τη χειρότερη εικόνα καταγράφει η περιοχή της Καλλιθέας, όπου διαπιστώθηκε σημαντική υποβάθμιση της εμπορικότητας στις μικρότερες οδούς, με αποτέλεσμα τα κενά καταστήματα να προσεγγίζουν το 40% του συνόλου. Σε ό,τι αφορά τις τιμές ενοικίασης, στα καταστήματα των εμπορικότερων οδών (πλην Ερμού) το μέσο μίσθωμα διαμορφώνεται πλέον πέριξ των 70 ευρώ/τ.μ. σε μηνιαία βάση. Στην Ερμού έχουν καταγραφεί ακόμα και περιπτώσεις ενοικιάσεων της τάξεως των 150 ευρώ/τ.μ. μηνιαίως, κυρίως για μικρές επιφάνειες καταστημάτων.
Σύμφωνα με την Arbitrage, μεταξύ των δευτερευουσών αγορών παρατηρείται διαχωρισμός ανάμεσα στις βόρειες περιοχές, όπως το Χαλάνδρι, το Μαρούσι και η Νέα Ερυθραία, όπου η ζήτηση για ενοικίαση χώρων είναι υψηλότερη, και στις περιοχές της Νοτιοδυτικής Αττικής, όπως η Νέα Ιωνία, το Περιστέρι και η Καλλιθέα, όπου η ζήτηση είναι περιορισμένη. Ανάλογη είναι και η εικόνα των τιμών ενοικίασης, καθώς στην πρώτη περίπτωση ξεπερνούν τα 50 ευρώ/τ.μ., ενώ στη δεύτερη το ύψος των ενοικίων κινείται μεταξύ 20 και 50 ευρώ/τ.μ. σε μηνιαία βάση.
Πάντως, εκτιμάται ότι, εφόσον ενισχυθεί η καταναλωτική εμπιστοσύνη τους επόμενους μήνες και κυρίως αν αυξηθεί η ιδιωτική κατανάλωση, είναι πιθανή μία ακόμα εντονότερη ανάκαμψη της ενοικίασης εμπορικών καταστημάτων, που θα επεκταθεί και στα δευτερεύοντα εμπορικά σημεία της Αττικής.
Πηγή Πληροφοριών: Καθημερινή
στο 