Αφιέρωμα enikos.gr: Το Μετρό έγινε… 18 – Η ιστορία του έργου που άλλαξε τη ζωή των Αθηναίων- ΦΩΤΟ- ΒΙΝΤΕΟ

Ο κόσμος που επισκέφθηκε το Μετρό την πρώτη μέρα λειτουργίας του, έφθασε το 1.000.000. Το επιβατικό κοινό το υποδέχθηκε με ενθουσιασμό, ενώ εντύπωση προκάλεσε η καθαριότητα και η αισθητική των σταθμών, καθώς και η ταχύτητα του μέσου. Η κοσμοσυρροή ήταν τέτοια, που ανάγκασε τους υπεύθυνους της Αττικό Μετρό να ανοιγοκλείνουν τις εισόδους των σταθμών για να αποτραπούν ατυχήματα.

Η έναρξη λειτουργίας του Μετρό, σε μια πόλη που είχε ταλαιπωρηθεί τόσο πολύ από το κυκλοφοριακό, ήταν πλέον γεγονός, έπειτα από 8 χρόνια εργασιών. Αυτό που σήμερα μοιάζει τόσο φυσικό και αυτονόητο, εκείνες τις ημέρες ήταν ένα «μικρό θαύμα».

Μία ημέρα πριν, στις 28 Ιανουαρίου, είχαν γίνει τα εγκαίνια από τον τότε Πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη, παρουσία του Κωστή Στεφανόπουλου, ο οποίος ήταν Πρόεδρος της Δημοκρατίας.

Το υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, επέτρεψε τη δωρεάν μετακίνηση των επιβατών για «να εξοικειωθεί το κοινό με το νέο μέσο». Από τις 30 Ιανουαρίου, ξεκίνησε η κανονική λειτουργία, με την καταβολή αντιτίμου για το εισιτήριο.

Το Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς προστέθηκε στο δίκτυο, το τμήμα της Γραμμής 2 Σύνταγμα-Δάφνη, μήκους 5 χλμ. με 5 νέους σταθμούς, ενώ την ίδια χρονιά ιδρύθηκε η ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ A.E. (θυγατρική εταιρεία της ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ Α.Ε.) με σκοπό να διαχειριστεί τη λειτουργία του συστήματος.

Το τμήμα του βασικού έργου Σύνταγμα – Μοναστηράκι της Γραμμής 3, με 1,4 χλμ. σήραγγας και ένα σταθμό, παραδόθηκε τελικά σε λειτουργία τον Απρίλιο του 2003. Τον Ιούλιο του 2004 παραδόθηκε η επέκταση προς το Αεροδρόμιο, για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες των Ολυμπιακών Αγώνων.

Τον Απρίλιο του 2013 λειτούργησε η επέκταση της γραμμής 2 από τον Άγιο Αντώνιο στην Ανθούπολη που περιελάμβανε και τον σταθμό Περιστέρι. Τον Ιούλιο του 2013 εγκαινιάστηκε η επέκταση της γραμμής 2 από τον Άγιο Δημήτριο στο Ελληνικό κάτω από τη λεωφόρο Βουλιαγμένης. Τον Δεκέμβριο του 2013 δόθηκε σε λειτουργία ο σταθμός Αγία Μαρίνα της γραμμής 3.

Στις 25 Σεπτεμβρίου του 2014 παρουσιάστηκε το πρώτο τμήμα της νέας γραμμής, Άλσος Βεΐκου – Γουδή. Η κατασκευή του αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί το 2026.

Λίγοι είναι αυτοί που γνωρίζουν όμως, ότι η ιστορία του Μετρό είχε ξεκινήσει από τη δεκαετία του ’50. Τότε άρχισε, ο σχεδιασμός για τη δημιουργία του δικτύου. Στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το δίκτυο συγκοινωνιών της Αθήνας, όπως και αυτό των περισσοτέρων ευρωπαϊκών πόλεων, ήταν ολοκληρωτικά κατεστραμμένο. Στο κέντρο της Αθήνας υπήρχαν τα υπολείμματα ενός απαρχαιωμένου συστήματος τραμ, το οποίο χρειαζόταν επιδιόρθωση ή αντικατάσταση. Η μοναδική γραμμή Μετρό ξεκινούσε από το λιμάνι του Πειραιά και συνέχιζε βόρεια, μέσω της Πλατείας Ομονοίας, – την καρδιά του εμπορικού κέντρου της Αθήνας – μέχρι την πλατεία Αττικής.

Πριν από τον πόλεμο, το Μετρό συνδεόταν στην πλατεία Αττικής με έναν ατμοκίνητο σιδηρόδρομο και έφθανε μέχρι τα βόρεια προάστια, την Κηφισιά. Αυτό που απέμεινε από τη γραμμή ήταν ένα εγκαταλελειμμένο μονοπάτι. Τα λεωφορεία και τα ταξί που κυκλοφορούσαν την περίοδο πριν τον πόλεμο ήταν σχεδόν ανύπαρκτα, καθώς τα περισσότερα οχήματα ή είχαν επιταχθεί από τις δυνάμεις κατοχής ή είχαν καταστραφεί. Έτσι το περπάτημα ήταν ο πιο διαδεδομένος τρόπος μετακίνησης.

Οι προσπάθειες για την επέκταση του μετρό έγιναν πιο εντατικές τη δεκαετία του ’60. Το 1963, ο μηχανικός Βασίλειος Κονοφάος δημοσίευσε πρόταση για την κατασκευή ολοκληρωμένου συστήματος Μητροπολιτικού σιδηρόδρομου Αθηνών που προέβλεπε, πέραν της επέκτασης της Γραμμής 1, την ανάπτυξη 13 νέων γραμμών μετρό στην Αττική έως το 2000 με τη μέθοδο της Σύμβασης Παραχώρησης. Η κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου παρήγγειλε στον Αμερικανό μελετητή Γουίλμπουρ Σμιθ το 1963 μια μελέτη για τον ολοκληρωμένο συγκοινωνιακό σχεδιασμό της πρωτεύουσας. Η πρώτη αυτή μελέτη Σμιθ δεν οδήγησε σε κάποια υλοποίηση και τα σχέδια για την επέκταση του δικτύου Μετρό της Αθήνας «πάγωσαν» με τον ερχομό της Δικτατορίας. Το 1971 η δικτατορική κυβέρνηση παρήγγειλε μια δεύτερη μελέτη στον Σμιθ, η οποία δημοσιεύτηκε σε δύο τόμους, το 1973 και το 1974.

Μετά την πτώση της Δικτατορίας, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας το 1977, ύστερα από διεθνή διαγωνισμό παρήγγειλε μια προκαταρκτική μελέτη για τον σχεδιασμό ενός δικτύου μετρό από τη γαλλοελληνική κοινοπραξία SOFRETU-SGTE-SOGELERG-ADK. Η μελέτη αυτή αποτέλεσε και τη βάση για τη δημιουργία του δικτύου τη δεκαετία του 2000. Το 1981, το ΠΑΣΟΚ «πάγωσε» τα έργα υποδομής στην πρωτεύουσα, προτιμώντας να δώσει τα κονδύλια για έργα κοινωνικής πολιτικής και να ενισχύσει την επαρχία. Το 1985, επανέφερε τα σχέδια για μετρό και το ενέταξε στο νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας που παρουσιάστηκε την ίδια χρονιά. Το 1985 το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων (ΥΠΕΧΩΔΕ) πήρε τη διεύθυνση του έργου από τον ΗΣΑΠ και την ανέθεσε σε μία νέα διεύθυνση του, την Ειδική Υπηρεσία Δημόσιων Έργων (ΕΥΔΕ) Μετρό.

Τον Ιανουάριο του 1991 η Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας ξεκίνησε τη διαγωνιστική διαδικασία για την ανάδειξη του αναδόχου για την κατασκευή των νέων τμημάτων του Μετρό. Η διεύθυνση του έργου μεταφέρθηκε από την ΕΥΔΕ Μετρό στη νεοσύστατη δημοσίου συμφέροντος ανώνυμη εταιρεία Αττικό Μετρό. Ως ανάδοχος αναδείχθηκε τον Ιούνιο του 1991 η κοινοπραξία Ολυμπιακό Μετρό. Το αρχικό έργο του μετρό της Αθήνας άρχισε να υλοποιείται τον Νοέμβριο του 1992.

Βέβαια, δεν έλειψαν και τα απρόοπτα, καθώς στις 4 Οκτωβρίου του 1997, κατά τη διάρκεια των εργασιών, ο μετροπόντικας «κατάπιε» ένα περίπτερο στην οδό Πανεπιστημίου, το οποίο εξαφανίστηκε μέσα σε δευτερόλεπτα.

Το βασικό έργο τελικά δεν παραδόθηκε ενιαία, αλλά τμηματικά. Ήδη από το 1998, είχε ανακοινωθεί ότι τα εγκαίνια θα γίνονταν στα τέλη Δεκεμβρίου 1999, έτσι ώστε να συμπέσουν με τους εορτασμούς της εισόδου της νέας χιλιετίας. Τον Νοέμβριο του 1999, ωστόσο, ένα ξαφνικό και απρόβλεπτο τεχνικό ζήτημα στο σύστημα ηλεκτροδότησης, εξανάγκασε την Αττικό Μετρό να μεταθέσει τα εγκαίνια για έναν μήνα μετά.

Σήμερα, οι δύο Γραμμές του Μετρό Αθήνας έχουν συνολικό μήκος 59,7 χλμ. (συμπεριλαμβανομένων των 20,7 χλμ. γραμμής του προαστιακού από τον Σταθμό Δουκίσσης Πλακεντίας προς το Αεροδρόμιο) και διαθέτουν 40 σύγχρονους Σταθμούς (περιλαμβάνοντας 4 σταθμούς σε κοινή χρήση με τον Προαστιακό).

Καθημερινά περίπου 938.000 επιβάτες εξυπηρετούνται από τις Γραμμές 2 και 3 του Μετρό, ενώ η Γραμμή 1 του ΗΣΑΠ (μήκους 25,6 χλμ. με 24 Σταθμούς) εξυπηρετεί αντίστοιχα 460.000 επιβάτες. Οι Αθηναίοι έχουν πλέον τη δυνατότητα να πραγματοποιούν “συνδυασμένες διαδρομές” εξοικονομώντας πολύτιμο χρόνο στις καθημερινές τους μετακινήσεις. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι με το Μετρό χρειάζονται μόλις 14 λεπτά για να καλυφθεί η απόσταση Σύνταγμα-Χαλάνδρι, ενώ με το αυτοκίνητο η ίδια απόσταση καλύπτεται σε 45 λεπτά σε ώρες αιχμής.

Έχει υπολογιστεί, ότι η λειτουργία του Μετρό μείωσε κατά 71.000 τα Ι.Χ. αυτοκίνητα, που εισέρχονται στο κέντρο της πόλης ή ισοδύναμα μείωσε την κίνηση με Ι.Χ. κατά 335.000 οχηματοχιλιόμετρα ημερησίως. Λόγω του Μετρό, οι ρύποι από τα οχήματα μειώθηκαν κατά 8% μέσο όρο.

Το Μετρό της Αθήνας συνεχίζει να επεκτείνεται με γοργούς ρυθμούς. Το πρώτο εξάμηνο του 2019 θα παραδοθούν σε λειτουργία οι 3 πρώτοι σταθμοί της επέκτασης Αγία Βαρβάρα, Κορυδαλλός και Νίκαια, ενώ για το δεύτερο εξάμηνο του 2020, προγραμματίζεται η συνολική παράδοση της επέκτασης με τη λειτουργία των άλλων 3 σταθμών, Μανιάτικα, Πειραιάς, Δημοτικό Θέατρο.