Ωρολογιακή βόμβα για την συνέχιση της υλοποίησης του νέου μνημονίου θα αποτελέσει η μεταρρυθμιστική κόπωση (reform fatigue) η όποια έχει αρχίσει να εμφανίζεται σε όλα τα επίπεδα απειλώντας να τινάξει στο αέρα τα νέα δημοσιονομικά μέτρα ύψους 4,2 δισ. ευρώ που έχουν δρομολογηθεί για το 2016.
Του Τάσου Δασόπουλου
Η εξάντληση που έχει επέλθει από τα διαδοχικά πακέτα μέτρων από το πρώτο και το δεύτερο μνημόνιο έχει ως αποτέλεσμα από τα μέτρα ύψους 66 δισ. ευρώ που έχουν υιοθετήσει οι ελληνικές κυβερνήσεις από το 2010 να έχει ως αποτέλεσμα μια δημοσιονομική προσαρμογή 35 δισ. ευρώ και παράλληλα μια μείωση του ΑΕΠ κατά 25% και την αύξηση της επίσημα καταγεγραμμένης ανεργίας στο 27%.
Πιο φανερή γίνεται η δυσανεξία σε νέα φορολογικά μέτρα και περικοπές μισθών και συντάξεων που αναμένεται να υιοθετηθούν μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2016 χωρίς κανείς να υπολογίζει το ενδεχόμενο να επιτείνουν τα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα που έχουν ήδη προκαλέσει.
Το πρώτο δείγμα της μεταρρυθμιστικής κόπωσης είναι η εξάντληση του διαθέσιμους εισοδήματος στα ελληνικά νοικοκυριά το οποίο εμφανίζεται τόσο στις υποχρεώσεις τους προς τον ιδιωτικό όσο και προς το δημόσιο τομέα.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα δημόσια έσοδα : Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές έφτασαν στο τέλος Δεκεμβρίου τα 85,5 δισ. ευρώ παρουσιάζοντας αύξηση κατά 1,4 δισ. ευρώ σε σύγκριση με τον Νοέμβριο . Όλη την διάρκεια του χρόνου τα ληξιπρόθεσμα από μήνα σε μήνα είχαν σταθερή αύξηση αφού η φοροδοτική ικανότητα έχει εξαντληθεί. Το χειρότερο είναι ότι από το υπόλοιπο των ληξιπρόθεσμων οφειλών περίπου 70-75 δισ. ευρώ αφορούν οφειλές πτωχευμένων επιχειρήσεων οι οποίες θεωρούνται χαμένες οριστικά και μαζί περίπου 1.000.000 θέσεις εργασίας που διατηρούσαν.
Άλλο ένα τρανό δείγμα είναι η εικόνα με τα κόκκινα δάνεια τα οποία από τα 88 δισ. ευρώ που υπολογίζονταν στο τέλος του 2014 έφτασαν τα 107 δισ. ευρώ το φθινόπωρο του 2015 και δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι δεν θα συνεχίζουν να αυξάνονται παρά την προσπάθεια για εκκαθάριση των κόκκινων δανείων.
Ενδεικτικό είναι ότι με βάση τα στοιχεία της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών ένα από τρία κόκκινα δάνεια που ρυθμίζονται τον τελευταίο καιρό καταλήγουν και πάλι σε καθυστέρηση πάνω από 90 ημέρες .
Την ίδια ώρα τα χρέη επιχειρήσεων και νοικοκυριών προς την μεγαλύτερη επιχείρηση δημόσιας ωφέλειας , την ΔΕΗ , έχουν φτάσει πλέον τα 2 δισ. ευρώ με βάση τα δεδομένα του Δεκεμβρίου δημιουργώντας πλέον σοβαρό πρόβλημα στην μεγαλύτερη επιχείρηση της χώρας .
Στο επίπεδο των επιχειρήσεων και παρά την ρύθμιση των 100 δόσεων του περασμένου Μαΐου οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τα ασφαλιστικά ταμεία αυξήθηκαν από τα 21 δισ. ευρώ που υπολογίζονταν τον περασμένο Μάρτιο στα 25 δισ. ευρώ στα μέσα Δεκεμβρίου με πιθανότητα να αυξηθούν τους επόμενους μήνες λόγω της συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης.
Αύξηση της φτώχειας
Σε επίπεδο εισοδημάτων το 22,1% των ελληνικών νοικοκυριών, περίπου 888452 νοικοκυριά με 2,3 εκ μέλη καταγράφεται να ζει σήμερα με εισόδημα κάτω από το όριο της φτώχειας ( 4608 ευρώ το χρόνο για το 2014) με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ.
Μάλιστα αν δεν υπήρχαν τα κοινωνικά επιδόματα που βρίσκονται υπό αναθεώρηση με βάση τα μέτρα του τρίτου μνημονίου και οι λοιπές κοινωνικές ενισχύσεις, κάτω από το όριο της φτώχειας θα βρίσκονταν το 52,2% του πληθυσμού.
Εκτός από την γενική εικόνα η έρευνα της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής αναδεικνύει και ανησυχητικά ποιοτικά χαρακτηριστικά ακόμη και για τα νοικοκυριά με εισόδημα πάνω από τον όριο της φτώχιας .
Το 41,5% των φτωχών στερείται διατροφής και το 79,1% δηλώνει οικονομική δυσκολία να αντιμετωπίσει έκτακτες ανάγκες. Τις ίδιες οικονομικές δυσκολίες να καλύψει έκτακτα αντιμετωπίζει όμως πλέον και το 39,1% των μη φτωχών και το 47,5% του συνόλου .
στο 