Με πρόστιμο τουλάχιστον 18 εκατ. ευρώ συν 72.864 ευρώ ανά μέρα καθυστέρησης στην εκτέλεση της απόφασης του 2009 απειλείται η Ελλάδα από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο εξαιτίας της μη δημιουργίας δικτύου εγκαταστάσεων επικίνδυνων αποβλήτων. Ανοιχτές παραμένουν και οι υποθέσεις για τις παράνομες χωματερές και τα αστικά λύματα για τα οποία τρέχουν ήδη πρόστιμα εκατομμυρίων ευρώ.
Παρά τα προβλήματα, η ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος, παραμένει αισιόδοξη. Σύμφωνα με τον υπουργό. Γ. Τσιρώνη, έχει ήδη στείλει επιστολές στις τοπικές αρχές των περιοχών όπου συγκεντρώνεται έντονη βιομηχανική δραστηριότητα ρωτώντας τους εάν προτίθενται να χωροθετήσουν Χώρους Υγειονομικής Ταφής Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΧΥΤΕΑ). Μάλιστα, όπως έχει επισημάνει ο Γ. Τσιρώνης εκτός από τη Μεγαλόπολη και την Πτολεμαΐδα, θετική ανταπόκριση υπάρχει και από τον Ασπρόπυργο, ενώ απαντητική επιστολή έστειλε και η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσέφυγε εκ νέου στο Δικαστήριο τον περασμένο Δεκέμβριο, ζητώντας την επιβολή προστίμων. Η διαδικασία ελέγχου για την εφαρμογή, από τις ελληνικές αρχές, της κοινοτικής οδηγίας 1999/31 περί υγειονομικής ταφής των αποβλήτων είχε κινηθεί από την Κομισιόν πριν από 13 χρόνια καθώς δεν υφίσταντο στην Ελλάδα κατάλληλες και επαρκείς εγκαταστάσεις επεξεργασίας ή διάθεσης επικίνδυνων αποβλήτων.
Την προηγούμενη εβδομάδα η υπόθεση εισήχθη στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης προκειμένου να εκδικαστεί προσφυγή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εναντίον της Ελλάδας με πρόταση επιβολής προστίμου μεγαλύτερου των 18 εκατ. ευρώ, συν 72.864 ευρώ ανά ημέρα καθυστέρησης στην εκτέλεση της πρωτόδικης καταδικαστικής απόφασης του 2009, από την ημέρα που θα εκδοθεί η απόφαση στην παρούσα υπόθεση ως τη συμμόρφωση. Η χώρα παραπέμπεται για δεύτερη φορά διότι δεν έχει θεσπίσει ειδικό σχέδιο διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων και δεν έχει κατάλληλες και επαρκείς εγκαταστάσεις επεξεργασίας ή διάθεσης επικίνδυνων αποβλήτων.
Εν αναμονή σχεδίου…
Σύμφωνα με πληροφορίες της Ημερησίας, το Ειδικό Σχέδιο Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων είναι έτοιμο και σε λίγες ημέρες θα τεθεί σε διαβούλευση. Σε αυτό θα προβλέπεται η δημιουργία πέντε, ίσως και έξι, Χώρων Υγειονομικής Ταφής Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΧΥΤΕΑ), συνολικής δυναμικότητας 68.000 τόνων.
Η υφιστάμενη ελληνική παραγωγή επικίνδυνων αποβλήτων (έτος αναφοράς 2011) φτάνει τους 280.000 τόνους τον χρόνο. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό του υπουργείου, οι 68.000 τόνοι θα οδηγούνται σε ΧΥΤΕΑ για διάθεση ενώ οι υπόλοιποι για εναλλακτική διαχείριση.
Από το σύνολο των επικίνδυνων αποβλήτων το 16% είναι απόβλητα εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ), το 82% βιομηχανικά απόβλητα και απόβλητα λοιπών δραστηριοτήτων και το 2% απόβλητα αστικού τύπου.
Για τα επικίνδυνα βιομηχανικά απόβλητα, που αποτελούν και τον μεγαλύτερο όγκο, το υφιστάμενο δίκτυο συλλογής και μεταφοράς (της τάξεως των 30 επιχειρήσεων) καλύπτει τις ανάγκες της χώρας τόσο για τη μεταφορά σε εγκαταστάσεις του εσωτερικού όσο και για τη διασυνοριακή μεταφορά. Τα στοιχεία διαχείρισης επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων για το 2011 δείχνουν ότι σημαντικό ποσοστό (30%) αποθηκεύτηκε εντός των εγκαταστάσεων παραγωγής εν αναμονή περαιτέρω διαχείρισης, ενώ αντίστοιχη ποσότητα (περίπου 37% του συνόλου) οδηγήθηκε σε εργασίες ανάκτησης. Η υφιστάμενη διαχείριση των βιομηχανικών αποβλήτων χαρακτηρίζεται εν γένει από έλλειψη ή ανεπάρκεια κατάλληλων υποδομών διαχείρισης. Διαδεδομένο είναι το φαινόμενο της παράνομης διάθεσής τους μέσω της ανάμειξης των αστικών αποβλήτων με επικίνδυνα βιομηχανικά απόβλητα.
Στα επικίνδυνα αστικού τύπου απόβλητα περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, τα απόβλητα φορητών ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών, οι λαμπτήρες φθορισμού, τα αποσυρόμενα φάρμακα, τα μελανοδοχεία και διάφορα απορρυπαντικά προϊόντα (μαζί με τη συσκευασία τους) που χρησιμοποιούνται για τον καθαρισμό, την απολύμανση και τη συντήρηση των νοικοκυριών.
Τα λύματα στην Ελευσίνα
Το μέτωπο των προστίμων από το ευρωδικαστήριο παραμένει ανοιχτό εδώ και χρόνια, με τις καμπάνες να αφορούν την ελλιπή διαχείριση αποβλήτων σε διάφορες περιοχές ανά την Ελλάδα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί και η «πλημμελής επεξεργασία λυμάτων» σχεδόν ένδεκα χρόνια μετά την απόφαση του Δικαστηρίου της Ε.Ε. για τον κόλπο της Ελευσίνας, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να τονίζει ότι το πρόβλημα δεν έχει αντιμετωπιστεί παραπέμποντας εκ νέου την Ελλάδα στο Δικαστήριο της Ε.Ε. (ΔΕΕ), προτείνοντας την επιβολή προστίμων.
Η Επιτροπή ζητά από το ΔΕΕ να επιβάλει στην Ελλάδα την καταβολή κατ’ αποκοπή ποσού από την ημερομηνία της πρώτης απόφασης έως ότου το κράτος-μέλος παύσει την παράβαση ή, σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, μέχρι την ημερομηνία της δεύτερης απόφασης, με βάση ημερήσιο ποσό που πολλαπλασιάζεται επί τον αριθμό των ημερών συνέχισης της παράβασης, πράγμα που οδηγεί, μέχρι σήμερα, στο ποσό των 15.943.620 ευρώ. Εξάλλου, η Επιτροπή προτείνει την επιβολή ημερήσιου προστίμου ύψους 34.974 ευρώ, το οποίο θα αρχίσει να καταβάλλεται από την ημερομηνία της απόφασης του Δικαστηρίου και έως ότου η Ελλάδα συμμορφωθεί πλήρως με το δίκαιο της Ε.Ε.
Το ΔΕΕ είχε αποφανθεί το 2004 ότι η Ελλάδα παραβίασε το δίκαιο της Ε.Ε. λόγω της πλημμελούς συλλογής και επεξεργασίας λυμάτων στον κόλπο της Ελευσίνας. Η Επιτροπή επισημαίνει ότι ως σήμερα δεν υπάρχουν κατάλληλα συστήματα επεξεργασίας λυμάτων στην περιοχή του Θριάσιου Πεδίου, κάτι το οποίο συνεπάγεται κινδύνους για την υγεία του ανθρώπου, τα εσωτερικά ύδατα και το θαλάσσιο περιβάλλον. Προσθέτει, επίσης, ότι το ποσοστό συλλογής λυμάτων (μόνο το 28% αποχετεύεται και υποβάλλεται σε επεξεργασία) δεν έχει βελτιωθεί σχεδόν καθόλου από τον Ιούλιο του 2012, όταν τέθηκε σε λειτουργία η μονάδα επεξεργασίας λυμάτων. Λόγω της συνεχιζόμενης παράβασης, και ελλείψει οποιασδήποτε ένδειξης ως προς το πότε θα λήξει, η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει την υπόθεση στο Δικαστήριο της Ε.Ε.
Και η Κέρκυρα…
Στο ευρωπαϊκό δικαστήριο παραπέμπεται η χώρα και για κακή διαχείριση αποβλήτων στην Κέρκυρα. Οι ανησυχίες της Επιτροπής αφορούν τον χώρο υγειονομικής ταφής στο Τεμπλόνι που λειτουργεί κατά παράβαση της νομοθεσίας της Ε.Ε. για τα απόβλητα και την υγειονομική ταφή τουλάχιστον από το 2007 και αποτελεί σοβαρό κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον.
Οι ελλείψεις περιλαμβάνουν την κακή διαχείριση του βιοαερίου, τη μη επεξεργασία του διασταλάζοντος υγρού (στραγγίσματα), από τον χώρο υγειονομικής ταφής και την παρουσία αποβλήτων που δεν επιτρέπεται να επεξεργάζεται ο ΧΥΤΑ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέφρασε τις ανησυχίες της σε προειδοποιητική επιστολή τον Μάρτιο του 2011 και σε αιτιολογημένη γνώμη τον Ιανουάριο 2012. Παρά το γεγονός ότι οι ελληνικές αρχές αναγνωρίζουν το πρόβλημα και προσπαθούν να το αντιμετωπίσουν, δεν έχουν ληφθεί ακόμη τα αναγκαία μέτρα, με αποτέλεσμα ο χώρος υγειονομικής ταφής να εξακολουθεί να λειτουργεί κατά παράβαση της νομοθεσίας της Ε.Ε. για τα απόβλητα και να συνιστά σοβαρή απειλή για το περιβάλλον, τονίζει η Επιτροπή.
Καταδικαστική απόφαση
Η νέα προσφυγή της Κομισιόν τον Δεκέμβριο
Η επιβολή νέων τσουχτερών προστίμων στη χώρα μας για την απουσία σχεδίου διαχείρισης των επικίνδυνων αποβλήτων βρίσκεται καθ’ οδόν, καθώς εισήχθη στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο η προσφυγή της Κομισιόν για μη εκτέλεση της πρώτης καταδικαστικής απόφασης.
Πέρυσι τον Δεκέμβριο η Κομισιόν κατέθεσε νέα προσφυγή για μη συμμόρφωση με την απόφαση C-286/08 «καθ’ όσον η Ελλάδα δεν έχει ακόμη προβεί σε εγκατάσταση του κατάλληλου δικτύου διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων», προτείνοντας:
Χρηματική ποινή ύψους 72.864,00 ευρώ ανά ημέρα καθυστέρησης στην εκτέλεση της απόφασης του 1999, από την ημέρα που θα εκδοθεί η δεύτερη απόφαση έως την πλήρη συμμόρφωση με την πρωτόδικη καταδίκη.
Ημερήσιο κατ’ αποκοπήν ποσό των 8.096,00 ευρώ ανά ημέρα «από την ήμερα έκδοσης της απόφασης του 1999 έως την ημερομηνία που θα εκδοθεί η απόφαση στην παρούσα υπόθεση ή την ημερομηνία εκτέλεσης της απόφασης του 1999 εάν επέλθει νωρίτερα».Κατά κανόνα, το Δικαστήριο μειώνει το ύψος των προστίμων, όπως έγινε με τα πρόστιμα για τη λειτουργία των παράνομων χωματερών, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν είναι δυσβάστακτα.
στο 