Της Αργυρώς Μαυρούλη
Αντιμέτωπο με το κίνδυνο κατάρρευσης βρίσκεται το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας, καθώς η ρευστότητα των ταμείων μειώνεται συνεχώς, η κρατική επιχορήγηση συρρικνώνεται, οι αιτήσεις συνταξιοδότησης πολλαπλασιάζονται, ενώ παράλληλα εντείνεται το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας.
Όπως αποκαλύπτει η μελέτη της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής, που εκπόνησε η προηγούμενη κυβέρνηση, και έχει κατατεθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή οι δαπάνες για την καταβολή συντάξεων και ΕΚΑΣ κυμαίνονται μεταξύ 15,7% και 15,5% του ΑΕΠ, λίγο πιο κάτω από το 16% που έχει τεθεί ως όριο από την Ε.Ε.
Το σύστημα κινείται σε ισορροπία τρόμου για τα επόμενα 45 χρόνια, τηρώντας τους νόμους 3863 και 3865 του 2010, υιοθετώντας την αύξηση του ελάχιστου χρόνου ασφάλισης για την λήψη κατώτατης σύνταξης στα 20 έτη και εφαρμόζοντας τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος στις επικουρικές συντάξεις.
Ωστόσο, η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης είναι αποφασισμένη να τοποθετήσει στο συρτάρι με τα αζήτητα την μελέτη της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής για την βιωσιμότητα των ταμείων, που εκπόνησε η προηγούμενη κυβέρνηση, και να μην προχωρήσει σε νέες μειώσεις συντάξεων, αλλά και σε αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης στα 72 έτη έως το 2060.
Σύμφωνα με τον αναπληρωτή υπουργό Κοινωνικής Ασφάλισης Δημήτρης Στρατούλης τους προσεχείς μήνες αναμένεται να ξεκινήσει διάλογος για την ανασυγκρότηση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, εκπονώντας παράλληλα νέα αναλογιστική μελέτη έως το τέλος καλοκαιριού.
Την ίδια στιγμή, αναλογιστές επισημαίνουν ότι με βάση τα παραπάνω δεδομένα και την απόφαση της κυβέρνησης να μην εφαρμόσει νέες μειώσεις στις συντάξεις και αυξήσεις στα όρια ηλικίας το σύστημα θα εκτροχιαστεί, καθώς θα επιβαρυνθεί περαιτέρω από το έντονο δημογραφικό πρόβλημα στη χώρα, όπου σύμφωνα με την μελέτη ο αριθμός των συντάξεων (2031-2060) αυξάνεται κατά μέσο όρο 0,4% ετησίως, ενώ ο αριθμός των εργαζομένων μειώνεται κατά μέσο όρο 0,6% ανά έτος.
Εξέλιξη δαπάνης συντάξεων
Στη μελέτη φαίνεται ότι η δαπάνη από 13,5% του ΑΕΠ που ήταν για το 2009 και 16,2% το 2013 θα διαμορφωθεί 15,5% το 2020, στο 14,4% το 2030 και στο 14,3% του ΑΕΠ το 2060. Για την υλοποίηση των ποσοστών αυτών το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης από το 67 έως το 2020, φτάνει το 69 το 2030, το 69,9 το 2040, το 70,8 το 2050 και το 71,9 το 2060.
Σύμφωνα με την 37 σελίδων αναλογιστική μελέτη, λόγω των μέτρων που τίθενται σε εφαρμογή, η συνολική δαπάνη για της κύριες συντάξεις μειώνεται από 13,7% του ΑΕΠ το 2013, στο 13,4% το 2020, στο 12,4% το 2030, στο 12,1% το 2040, στο 12,4% το 2050 και τελικά στο 12,3% το 2060.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι στο ΙΚΑ το ποσοστό από 5,2% του ΑΕΠ το 2013 μειώνεται έως το 2040 στο 4,7%, ωστόσο λόγω της αύξησης του ποσού των καταβαλλόμενων συντάξεων και της ανταποδοτικότητας με βάση τα έτη εργασίας η δαπάνη το 2060 αγγίζει το 5,6% του ΑΕΠ. Στη μελέτη επισημαίνεται ότι σταδιακά ενσωματώνονται στο ΙΚΑ όλα τα «ευγενή» ταμεία, αλλά και ότι οι περικοπές που έχουν ήδη εφαρμοστεί δεν έχουν επηρεάσει τους ασφαλισμένους του Ιδρύματος.
Στα ταμεία των ελεύθερων επαγγελματιών (ΟΑΕΕ) και των ανεξάρτητα απασχολούμενων (ΕΤΑΑ) η συνταξιοδοτική δαπάνη αυξάνεται, σύμφωνα με την μελέτη, λόγω των περιορισμένων παρεμβάσεων, αλλά και των υψηλών ορίων συνταξιοδότησης και των ετών παραμονής στην εργασία. Στον ΟΑΕΕ η δαπάνη από 1,8% το 2020, το 2040 φτάνει στο 2,2% και το 2060 στο 2,5%, ενώ στο ΕΤΑΑ από 0,6% το 2020 φτάνει το 0,7% το 2040 και το 2060 στο 0,9% του ΑΕΠ.
Ο λόγος που η συνταξιοδοτική δαπάνη θα παραμείνει σε σχετικά υψηλά επίπεδα στα επόμενα έτη οφείλεται στο γεγονός ότι η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης θα συμπαρασύρει και την αύξηση των ετών ασφάλισης και ως εκ τούτου όσοι θα βγαίνουν με 40 ή και 45 έτη πληρωμής εισφορών θα παίρνουν σχετικά καλύτερες συντάξεις από όσους θα υποχωρούν με λιγότερα έτη.
Όρια ηλικίας συνταξιοδότησης
Η μελέτη, ακολουθώντας όσα προβλέπει ο Ν. 3863/10 ότι από το 2021 και ανά τρία χρόνια τα νομοθετημένα όρια ηλικίας θα διαμορφώνονται ανάλογα με το προσδόκιμο ζωής των συνταξιούχων μετά το 65ο έτος, προβλέπει ότι τα όρια ηλικίας αρχίζουν να αυξάνονται σταδιακά από τα 67 που είναι σήμερα για πλήρη σύνταξη θα διαμορφωθούν στα 69 ως το 2030 και στα 72 ως το 2060.
Για τη μειωμένη σύνταξη, σύμφωνα πάντα με τις προβλέψεις της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής, τα όρια ηλικίας από τα 62 που είναι σήμερα θα φτάσουν στα 64 ως το 2030 και στα 67 ως το 2060. Ενώ για σύνταξη με 40 χρόνια ασφάλισης το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης δείχνει να αυξάνεται στα 64 ως το 2030 και θα φτάσει στα 67 σε τέσσερις δεκαετίες.
στο 