Η ανασυγκρότηση και εξυγίανση του συνεταιριστικού κινήματος, αλλά και η ενίσχυση κάθε πρωτοβουλίας που στηρίζεται στη βάση της κοινωνικής οικονομίας και της συλλογικότητας, επιχειρείται με το νομοσχέδιο του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς, το οποίο εισήλθε σήμερα για επεξεργασία στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής.
Στόχος του υπουργείου είναι από τη μια να ξεκαθαριστεί το τοπίο όσον αφορά στη σημερινή κατάσταση των συνεταιρισμών και από την άλλη να δημιουργηθεί μια σοβαρή βάση εκκίνησης για δημιουργία υγιών συλλογικών επιχειρηματικών μονάδων. Χαρακτηριστικό της σημερινής κατάστασης που επικρατεί στο συνεταιριστικό κίνημα είναι ότι από τους 6.500 καταγεγραμμένους συνεταιρισμούς μόνον οι 1.042 λειτουργούν και οι υπόλοιποι 5.458 είναι στην πραγματικότητα συνεταιρισμοί-“σφραγίδες” που έπαψαν να λειτουργούν από καιρό. Από τους 1.042, δε, μόνον 15-20 εμφανίζουν υγιή οικονομικά στοιχεία.
Με το νομοσχέδιο- το οποίο επηρεάζει άμεσα 230.000 συνεταιρισμένους αγρότες και έμμεσα 500.000 αγρότες που επιλέγουν να συνεργάζονται με συνεταιρισμούς- προβλέπεται ότι για τη σύσταση αγροτικού συνεταιρισμού απαιτείται η σύνταξη καταστατικού και η υπογραφή του από τουλάχιστον 30 άτομα, καθώς και η καταχώρισή του στο βιβλίο μητρώου αγροτικών συνεταιρισμών που τηρείται στο οικείο Ειρηνοδικείο.
Για τη σύσταση αλιευτικού συνεταιρισμού απαιτείται σύμφωνα με το Αθηναϊκό Πρακτορείο, ελάχιστος αριθμός 15 ατόμων και για σύσταση συνεταιρισμών στους οποίους συμμετέχουν αποκλειστικά καλλιεργητές βιολογικών προϊόντων απαιτείται ελάχιστος αριθμός 10 ατόμων. Επίσης, καταργείται το ελάχιστο ποσό του συνολικού συνεταιριστικού κεφαλαίου των 10.000 ευρώ, το ύψος του οποίου πλέον θα αποφασίζουν ελεύθερα τα μέλη του, καθώς και η χρηματοδότηση συνεταιριστικών και συνδικαλιστικών οργανώσεων από τις ασφαλιστικές εισφορές των αγροτών στον ΕΛΓΑ.
Εντός μηνός από την καταχώριση στο Ειρηνοδικείο όλοι οι συνεταιρισμοί οφείλουν να υποβάλουν αίτηση καταχώρισης στο Εθνικό Μητρώο Αγροτικών Συνεταιρισμών και άλλων Συλλογικών Φορέων. Η εποπτεία και ο έλεγχος επί των αγροτικών συνεταιρισμών ασκείται από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων μέσω της Διεύθυνσης Οικονομικών Ελέγχων και Επιθεώρησης. Με το νομοσχέδιο δημιουργείται θεσμικό πλαίσιο για την αποφυγή φαινομένων κατάχρησης εξουσίας από μέλη του συνεταιρισμού ή του διοικητικού του συμβουλίου, ενώ θεσπίζονται ποινικές διατάξεις για μια σειρά παραπτώματα.
Το ανώτατο όργανο κάθε αγροτικού συνεταιρισμού είναι η γενική συνέλευση, η οποία εκλέγει με άμεση, καθολική και μυστική ψηφοφορία το διοικητικό και εποπτικό συμβούλιο, τα μέλη των οποίων μπορούν να εκλεγούν μόνο για δύο συνεχόμενες θητείες. Τα μέλη των δύο συμβουλίων δεν αμείβονται. Όμως με απόφαση γενικής συνέλευσης μπορεί να προβλέπεται αμοιβή του προέδρου εφόσον ο κύκλος εργασιών του αγροτικού συνεταιρισμού υπερβαίνει τα 10 εκατ. ευρώ. Υποχρεωτικός, δε, είναι ο διορισμός γενικού διευθυντή σε όσους αγροτικούς συνεταιρισμούς έχουν κύκλο εργασιών άνω του ενός εκατ. ευρώ.
Το σχέδιο νόμου δίνει τη δυνατότητα συγχώνευσης δύο ή περισσοτέρων αγροτικών συνεταιρισμών, εφόσον ο αγροτικός συνεταιρισμός που θα προέλθει έχει θετική οικονομική θέση. Με απόφαση των υπουργών Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού, Οικονομικών και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων μπορεί να καθορίζονται πρόσθετα κίνητρα για τη συγχώνευση και ανάπτυξη των αγροτικών συνεταιρισμών. Κίνητρα που αναφέρονται στις επενδύσεις, στην πρόσληψη και κατάρτιση στελεχών κ.α.
Αν ένας συνεταιρισμός παύσει τις πληρωμές των χρεών του κηρύσσεται σε κατάσταση πτώχευσης μετά από α) αίτηση οποιουδήποτε πιστωτή που έχει έννομο συμφέρον, β) του διοικητικού του συμβουλίου και γ) των εκκαθαριστών. Η πτώχευση δεν συνεπάγεται την πτώχευση των μελών του.
Με το σχέδιο νόμου δίνεται η δυνατότητα επτά ή περισσότεροι αγροτικοί συνεταιρισμοί με αντικείμενο δραστηριότητας που αφορά ένα προϊόν ή μια ομάδα προϊόντων να μπορούν να συνιστούν μεταξύ τους Κλαδικούς Αγροτικούς Συνεταιρισμούς. Επίσης, με πρωτοβουλία των Περιφερειών της χώρας μπορεί να συνιστώνται αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρείες με σκοπό την ανάδειξη και προβολή διατροφικών προϊόντων που παράγονται στα όρια τους και την παροχή υπηρεσιών τεκμηρίωσης και υποστήριξης. Επιπλέον, παρέχεται η δυνατότητα συγκρότησης ομάδας προστασίας και διαχείρισης προϊόντων Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης, Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης ή για κάθε Εγγυημένο Παραδοσιακό Ιδιότυπο Προϊόν.
Επίσης, συνίσταται νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα με την επωνυμία “Ταμείο Αγροτικής Συνεταιριστικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης”, καθώς και ενιαία ψηφιακή βάση δεδομένων για την ιχνηλασιμότητα των συνεταιριστικών αγροτικών προϊόντων. Παράλληλα, ιδρύεται νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου με τη μορφή Ανώνυμης Εταιρείας και επωνυμία “Οργανισμός Διαχείρισης Ακινήτων, Γαιών και Εξοπλισμών ΑΕ”, για την αξιοποίηση μεταξύ άλλων της δημόσιας γης που είναι κατάλληλη για αγροτική εκμετάλλευση.
στο 