Πολυλειτουργικά αγροκτήματα: Εναλλακτική μορφή τουρισμού ή γεωργίας;

Ήταν Ιούνιος του 2012, όταν υποδεχτήκαμε την οικογένεια Strub από την Ελβετία. Με το μικρό Thomas 7 ετών τότε και τη μικρή του αδερφή Pauline 6 ετών, αποφασίσαμε να φυτέψουμε μερικά αρωματικά βότανα. Λίγα φασκόμηλα, λίγα δεντρολίβανα και μερικά δίκταμα. Οι μικροί μας φίλοι δεν είχαν ιδέα τι ακριβώς φυτεύαμε. Βρήκαν, όμως, μια όμορφη απασχόληση και ευκαιρία να παίξουν με τα χώματα. Οι γονείς τους κι εμείς, το βράδυ μετά το πότισμα, τους εξηγήσαμε πόσο πολύτιμα και ευεργετικά για την υγεία μας είναι αυτά που φυτέψαμε.

Την επόμενη μέρα κατέφθασαν με ένα γιασεμί και μια βουκαμβίλια. Τους είπαν πως αυτά είναι παραδοσιακά ελληνικά λουλούδια και μας παρακάλεσαν να τα φυτέψουν. Διαλέξαμε μια ωραία ηλιόλουστη μεριά και τα τοποθετήσαμε, με την υπόσχεση πως θα τα φροντίζαμε εμείς, έως ότου επισκεφτούν πάλι την Ελλάδα. Πράγματι, το καλοκαίρι του 2015, ύστερα από την επιμονή των μικρών, όπως είπαν οι γονείς, μας επισκεφτήκαν για μερικές ημέρες. Μόλις κατέβησαν από το αυτοκίνητο, έτρεξαν μονομιάς στα λουλούδια τους. Η μωβ βουκαμβίλια με το κάτασπρο γιασεμί θαρρείς πως περίμεναν τους δημιουργούς τους, για να φορτωθούν με τα πιο λαμπερά άνθη τους. Τα παιδιά ξέσπασαν σε δάκρυα χαράς, αντικρίζοντας το θέαμα. Τέτοιες, αλλά και άλλες συγκινητικές και ανθρώπινες ιστορίες, θα έχει να πει ο καθένας από τους ιδιοκτήτες των Πολυλειτουργικων Αγροκτημάτων.

Τα Πολυλειτουργικα Αγροκτήματα πρωτοεμφανίστηκαν στην Ελλάδα την περίοδο των μνημονίων. Οι επαγγελματίες του κλάδου έψαχναν εναγωνίως να βρουν τρόπους αντιμετώπισης της κρίσης και συμπλήρωσης του οικογενειακού τους εισοδήματος. Υπάρχουν δύο τρόποι συμπλήρωσης του εισοδήματος. Ο πρώτος, αφορά στην αναζήτηση πρόσθετων πόρων εκτός της εκμετάλλευσης και ο δεύτερος, στην εξεύρεση νέων πόρων εντός της εκμετάλλευσης. Το 2014 ψηφίστηκε ο νόμος 4235 περί Πολυλειτουργικων Αγροκτημάτων και το 2017 το πρώτο μέρος των εφαρμοστικων διατάξεων. Να σημειωθεί ότι μέχρι σήμερα η πολυλειτουργικότητα των αγροκτημάτων πουθενά στον κόσμο δεν έχει αποκτήσει κανόνες και πολιτικές. Η αρχή γίνεται σήμερα από την Ελλάδα, αφού το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, τόλμησε και υιοθέτησε μέρος των προτάσεών μας. Είναι βέβαιο πως στο μέλλον και τα υπόλοιπα κράτη, θα κληθούν να θεσμοθετήσουν μέτρα και παρεμβάσεις, αξιοποιώντας τα πλεονεκτήματα που θα προκύψουν για τις αγροτικές κοινωνίες.

Όπως λέει και η λέξη, Πολυλειτουργικα Αγροκτήματα είναι εκείνα που εστιάζουν στις πολλαπλές λειτουργίες. Με άλλα λόγια, δραστηριοποιούνται απαρέγκλιτα και στους τρεις οικονομικούς παραγωγικούς τομείς. Πρωτογενή τομέα (γεωργική παραγωγή), Δευτερογενή τομέα (μεταποίηση των αγροτικών προϊόντων) και Τριτογενή τομέα (παροχές υπηρεσιών φιλοξενίας, εστίασης, πώλησης). Αποτελούν μια καινοτόμα και νεοφυή δραστηριότητα μέσα στη δραστηριότητα, (activity in activity), εισάγουν νέες αγροτικές και επιχειρηματικές πρακτικές. Εξασφαλίζουν τη μετάβαση από γενιά σε γενιά και αποτελούν το κατώφλι εισόδου νεοεισερχόμενων αγροτών –επιχειρηματιών. Αγροτικές εκμεταλλεύσεις βιώσιμες και παραγωγικές συνεισφέρουν στη διατήρηση των δομών των γεωργικών οικογενειών.

Με βάση το μοντέλο των Πολυλειτουργικών, ενοποιούνται οι τρεις παραγωγικοί τομείς και ειδικά ο Πρωτογενής και ο Τριτογενής, δε, είναι αυτοί, που θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στο δρόμο προς την ανάπτυξη. Αφορούν στη διαρθρωτική διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων και επομένως, στη διαφοροποίηση του τρόπου εκμετάλλευσης και προώθησης, και ακολούθως στη διαφοροποίηση του εισοδήματος. Ξεφεύγουν από το απλό αγροτουριστικό μοντέλο (όπως ισχύει μέχρι σήμερα), δίνουν έμφαση και αναδεικνύουν τις δυνατότητες ανάπτυξης, τόσο της καλλιέργειας της γης , όσο και της μεταποίησης. Τη στιγμή που η γεωργία χάνει το εργατικό δυναμικό της, τα Πολυλειτουργικα έχουν το εύρος να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας και απασχόλησης, σταθεροποιώντας και αναπτύσσοντας τις αγροτικές κοινότητες.

Στο μέλλον η πολυλειτουργικότητα και η πολυδραστηριότητα θα αυξηθούν εξαιτίας της ανάγκης και του τρόπου συμπλήρωσης ή αύξησης του αγροτικού εισοδήματος.

Βρισκόμαστε μπροστά σε μια πρόκληση, όπου ο γεωργικός κλάδος τολμά και αγκαλιάζεται με τον τουριστικό. Θεσπίζουμε, άραγε, μία εναλλακτική μορφή τουρισμού, μία εναλλακτική μορφή γεωργίας, ή μήπως και τα δύο;

* O Γιώργος Μπλουκίδης είναι ιδιοκτήτης της Αγροτουριστικής Μονάδας “ΒΑΤΕΡΗ” στην Λίμνη Ευβοίας