Αισιοδοξία για το φετινό τρύγο που βρίσκεται σε εξέλιξη σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, όπως η Σαντορίνη, παράλληλα με την κορύφωση του ελληνικού καλοκαιριού, εκφράζουν μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ «άνθρωποι του κρασιού». Την ίδια ώρα, όμως, περιγράφουν με μελανά χρώματα την κατάσταση που έχει προκύψει, λόγω του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης, σε έναν κλάδο, ο οποίος παρά την κρίση γνώρισε σημαντική ανάπτυξη και από 500 οινοποιεία το 2008 σήμερα ο αριθμός τους έχει φθάσει τα 1.000. Εγείρουν προβλήματα αθέμιτου ανταγωνισμού που αντιμετωπίζουν οι σύννομοι οινοπαραγωγοί και τονίζουν την ανάγκη της καλύτερης συνεργασίας με την πολιτεία και του εκσυγχρονισμού της νομοθεσίας.
Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης
«Ο κλάδος αντιμετωπίζει ένα μεγάλο ζήτημα από την επιβολή του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης: την παραοικονομία. Σε όλη την Ελλάδα, αλλά κυρίως στην επαρχία και στον τουρισμό, διακινείται πολύ κρασί – χύμα σε ασκό αλλά και εμφιαλωμένο- χωρίς παραστατικά. Δεν πληρώνουν ούτε ειδικό φόρο ούτε ΦΠΑ. Αυτό είναι ένα από τα νέα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε και ενόψει του τρύγου. Είναι μια στρέβλώση που όσο περνάει ο καιρός παγιώνεται και τώρα, φοβόμαστε ότι θα τροφοδοτηθεί και από νέα σταφύλια, τα οποία δεν θα δηλωθούν ότι πάνε σε οινοποιεία και οινοποιούνται. Ο κύκλος αυτός της παραοικονομίας εξαπλώνεται και αποκτά ρίζες. Δεν κρύβεται πίσω από αυτόν κάποιος μεγάλος απατεώνας, το κάνει και ένας απλός αμπελουργός- παραγωγός, ο οποίος λέει “δεν μπορώ αλλιώς να βγάλω το ψωμί μου , δεν γίνεται”» υπογραμμίζει ο πρόεδρος της Εθνικής Διεπαγγελματικής Αμπέλου Οίνου, Γιάννης Βογιατζής.
«Το μεγαλύτερο πρόβλημα στο ελληνικό κρασί είναι ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης», τονίζει και ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικού Οίνου (ΣΕΟ), Γιώργος Σκούρας. «Έχει δημιουργήσει τεράστιες στρεβλώσεις στην αγορά . Κι επειδή είναι ένας τεράστιος φόρος στα χαμηλής τιμής κρασιά – ποσοστιαία φτάνει και το 70% μερικές φορές- δημιουργεί τεράστιο κίνητρο στους έχοντας την τάση να παρανομήσουν. Αυτή τη στιγμή έχει πλημμυρίσει η Ελλάδα από κρασί σε όλες του τις φάσεις, το οποίο φοροδιαφεύγει , κινείται λαθραία και έχει δημιουργήσει τεράστιο πρόβλημα γιατί έχουν πέσει οι πωλήσεις του κρασιού με χαρτιά σε όλη την Ελλάδα. Είναι τεράστια τα νούμερα. Στο πρώτο εξάμηνο καταγράψαμε πολύ ισχυρές μειώσεις στις πωλήσεις του κρασιού με χαρτιά που έφτασαν στο 40%. Είναι σοβαρή η κατάσταση. Και δεν γίνονται έλεγχοι. Προσπαθούμε να πιέσουμε την κρατική μηχανή να κάνει τη δουλειά της. Αν την έκανε δεν θα υπήρχε πρόβλημα».
Σύμφωνα μάλιστα με τον κ Σκούρα ακόμη ένα ζήτημα, που έχει σχέση με την ανεπάρκεια των ελέγχων και αναμένεται να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στη βιομηχανία κρασιού φέτος (χρονιά ξηρική, με μικρές ποσότητες σταφυλιού), είναι ότι «επειδή οι αγρότες για πρώτη φορά θα πληρώσουν φέτος σημαντικούς φόρους της τάξης του 25%, πάνε διάφοροι επιτήδειοι από αυτούς που διακινούν λαθραία το κρασί και τους λένε “είσαι χαζός που θα κόψεις τιμολόγιο; Μην κόψεις τιμολόγιο. Θα σου δώσουμε εμείς μετρητά τα χρήματα”, οπότε οι αγρότες συμφωνούν να δώσουν το σταφύλι τους, χωρίς χαρτιά , και κινδυνεύει η βιομηχανία του κρασιού να μη βρει σταφύλι. Είναι πολύ σοβαρό πρόβλημα».
Τρύγος – Φετινή χρονιά
Ο τρύγος ξεκίνησε νωρίτερα φέτος λόγω των καιρικών συνθηκών που προηγήθηκαν και, αν και δεν προβλέπονται μεγάλες αποδόσεις, εκφράζεται αισιοδοξία για την ποιότητα.
«Ο τρύγος είναι πρώιμος λόγω της ζέστης. Σε πολλές περιοχές είμαστε πολύ πιο μπροστά σε σχέση με περασμένες χρονιές. Δεν αντιμετωπίζουμε όμως, αυτή τη στιγμή, προβλήματα με την ποιότητα. Φαίνεται πως θα είναι ένας τρύγος με σχετική ποιότητα. Είμαστε σ’ ένα ξεκίνημα αισιόδοξο. Μπορεί να είχε ζέστη αλλά τα αμπέλια τα οποία καλλιεργούνται πια με σωστό τρόπο και με τους αμπελουργούς να είναι από πάνω τους, φτάνουν σε καλά αποτελέσματα. Υπάρχουν και κάποιες περιοχές βέβαια, που υπέστησαν ζημιές, για παράδειγμα η Μαντινεία», εξηγεί ο κ Βογιατζής.
«Είναι ξηρική η φετινή χρονιά. Έχουμε σημαντική πρωιμότητα δέκα ημερών, αποτέλεσμα της μεγάλης ανομβρίας, που υπέστη τουλάχιστον ένα τμήμα της χώρας. Αλλά δεν φαίνεται να έχουμε ιδιαίτερο πρόβλημα υγείας των σταφυλιών. Θα είναι μια χρονιά με χαμηλότερες αποδόσεις, μικρότερες ποσότητες, αλλά καλή ποιότητα», παρατηρεί ο κ Σκούρας.
Προβλήματα – Συνεργασία με την Πολιτεία
«Είμαστε ένας κλάδος, οποίος έχει στρατηγικό σχεδιασμό, ξέρει τι θέλει να κάνει. Εμείς δεν ζητούμε χρήματα. Ζητούμε μια πιο συντεταγμένη λειτουργία με τους δημόσιους φορείς και με το κράτος. Και στους ελέγχους, να προχωρήσουν τα πράγματα πιο γρήγορα», υπογραμμίζει ο κ Βογιατζής και συμπληρώνει: «Και στον αμπελουργικό τομέα έχουμε ζητήματα προς επίλυση. Υπάρχει το νέο πρωτόκολλο της κλωνικής επιλογής, θα θέλαμε λοιπόν να προχωρήσει πιο γρήγορα η νομοθεσία για την κατοχύρωση των κλώνων. Η Ελλάδα χρειάζεται νέους αμπελώνες, οι οποίοι να βασίζονται στις ελληνικές ποικιλίες. Πρέπει στις ελληνικές ποικιλίες να επιλεγούν οι καλύτεροι κλώνοι για να έχουμε τα καλύτερα φυτά. Σε αυτό τον τομέα ήμασταν πίσω σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Επιτέλους, έγινε ένα πρωτόκολλο! Θα μπορούσε να είναι πιο γρήγορη η διαδικασία εφαρμογής του, ώστε να μπορέσουμε να αντιδράσουμε στις ανάγκες που έχουν οι αγορές».
«Ο ΣΕΟ μάχεται για την εξασφάλιση της διαφορετικότητας των γηγενών ποικιλιών και των κλώνων. Να έχουμε πολλές διαφορετικές ελληνικές ποικιλίες, γιατί αυτός είναι ένας πλούτος για το μέλλον», σημειώνει ο κ Σκούρας και μιλάει για την ανάγκη να υπάρξει ένα νομικό πλαίσιο «για να κατοχυρώσουμε τους κλώνους των ποικιλιών και να μπορούμε στη συνέχεια να τους χρησιμοποιούμε ως γενετικό υλικό».
Για τον ελληνικό αμπελώνα, που με την πάροδο των χρόνων μειώνεται, ο κ Βογιατζής εκφράζει την αισιοδοξία ότι «καθώς διανεμήθηκαν τα δικαιώματα φύτευσης θα μπορέσουν οι οινοποιοί πάνω σε αυτό να δημιουργήσουν επιχειρηματικά». Την εκτίμηση ότι οι καινούριες άδειες φυτεύσεων θα βοηθήσουν να υπάρξει ανάπτυξη όσον αφορά στους αμπελώνες της Ελλάδας εκφράζει ο κ Σκούρας, επισημαίνοντας ότι «ο αμπελώνας της Ελλάδας μειώνεται και αυξάνονται οι ανάγκες του κρασιού. Είμαστε μια χώρα τουριστική. Έχουμε ανάγκες. Το ισοζύγιό μας είναι ένα ισοζύγιο που υποφέρει. Υπάρχει κίνδυνος και για την εσωτερική και την εξωτερική κατανάλωση».
Και οι δύο επιβεβαιώνουν την καλή εικόνα στις εξαγωγές του ελληνικού κρασιού τονίζοντας, όμως, την ετοιμότητα που πρέπει να υπάρχει ώστε τα βήματα που γίνονται να έχουν ουσιαστικό αποτέλεσμα.
«Το ελληνικό κρασί γίνεται γνωστό. Όταν το δοκιμάζουν υπάρχει αποδοχή. Σε αυτή την πορεία έχουμε πολύ θετικά αποτελέσματα. Και αυτά σιγά – σιγά αρχίζουν να γίνονται νούμερα. Μπορεί μάλιστα να γεννηθεί θέμα ποσοτικής ικανοποίησης μιας αγοράς που ανοίγει. Πρέπει να είμαστε λοιπόν έτοιμοι. Εμφανίζουμε ένα δυναμισμό στις εξαγωγές. Ένα δυναμισμό έχει και η ελληνική οινοπαραγωγή. Αλλά πρέπει να γίνουν ακόμη πιο γρήγορα καινούργια αμπέλια, με σωστούς κλώνους, και ποικιλίες. Αυτό είναι τώρα το στοίχημα».
«Στο εξωτερικό υλοποιούμε τεράστια προγράμματα που έχουν βοηθήσει τον κλάδο. Οι εξαγωγές μας βαίνουν καλώς, παρ’ όλες τις δυσκολίες. Αλλά είναι κάτι που πρέπει να χτίζεις αργά, δεν βλέπεις αποτέλεσμα σε μια μέρα», λέει ο κ Σκούρας.
Η ανάγκη δημιουργίας συλλογικής συνείδησης για τον ελληνικό οίνο
Για την εκπαίδευση σχετικά με το κρασί ο κ Σκούρας παρατηρεί ότι υπάρχουν πια στην Ελλάδα «επαγγελματικά εργαλεία εκπαίδευσης, σχολεία κρασιού», αλλά τονίζει την ανάγκη της ενασχόλησης περισσότερων πανεπιστημιακών με το θέμα, «να γράψουν για παράδειγμα την ιστορία του ελληνικού οίνου».
Από την πλευρά του, ο κ Βογιατζής επισημαίνει ότι το επίπεδο είναι αρκετά υψηλό, αλλά πρέπει να υπάρξει περισσότερη συλλογική συνείδηση γύρω από τους φορείς που εκπροσωπούν τους ανθρώπους που εργάζονται στον κλάδο.
Ειδικά για τον οινοτουρισμό, ως παράμετρο του τουρισμού, της βαριάς βιομηχανίας της ελληνικής οικονομίας, ο κ Βογιατζής υποστηρίζει ότι είμαστε σε μια πορεία που είναι καλή, αλλά θα μπορούσε να είναι καλύτερη, ενώ ο κ Σκούρας τονίζει τη σημασία που έχει ο οινοτουρισμός για την προβολή του ελληνικού κρασιού, για τα οικονομικά των εταιρειών αλλά και για τις τοπικές κοινωνίες.
Το μέλλον του ελληνικού οίνου
Βασικός στόχος της Διεπαγγελματικής είναι, σύμφωνα με τον κ Βογιατζή, ο ανασχεδιασμός της αμπελουργίας, «για να μπορέσουμε να σχεδιάσουμε ουσιαστικά τα κρασιά που χρειάζεται η αγορά, και να γίνουν βιώσιμες οι αμπελουργικές εκμεταλλεύσεις».
«Για την εικόνα του ελληνικού οίνου υλοποιούνται προγράμματα εκατομμυρίων ευρώ κάτω από την ομπρέλα της Διεπαγγελματικής, με σχεδιασμούς του ΣΕΟ, που αφορούν το αύριο του κρασιού. Αυτά τα προγράμματα, δηλαδή η εξωτερίκευση του κρασιού είναι», σύμφωνα με τον κ Σκούρα «ένας απόλυτος στόχος».
Ο ίδιος στις κινήσεις που πρέπει να γίνουν άμεσα, συμπεριλαμβάνει τον «εκσυγχρονισμό της οινικής νομοθεσίας». Όπως λέει: «Για παράδειγμα οι οίνοι Ονομασίας Προέλευσης, οι ΠΟΠ, έχουν ακόμη μια απαρχαιωμένη ταινία για διακριτικό, η οποία τοποθετείται στο κεφάλι ενός μπουκαλιού κατά την εμφιάλωση. Είναι απαρχαιωμένο σύστημα. Είναι ντροπή. Πρέπει να το κάνουμε όπως το κάνει όλος ο κόσμος, μοντέρνο, ή με ένα ολόγραμμα ή με μια σφραγίδα». Στο ίδιο μήκος κύματος και ο κ Βογιατζής: «Μπορούμε να έχουμε βιδωτά πώματα σε κάποιες ονομασίες προέλευσης. Παγκόσμια ποιοτικά κρασιά μπαίνουν σε τέτοιες συσκευασίες, κι εμείς δεν έχουμε ακόμη αναμορφώσει τη νομοθεσία μας», λέει χαρακτηριστικά.