Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα της ευρωζώνης που υπέγραψε μνημόνιο και έλαβε πακέτο διάσωσης από την τρόικα ή -αν προτιμάτε τη σημερινή ονομασία- από τους τρεις θεσμούς, δηλαδή από την Ε.Ε., το ΔΝΤ και την ΕΚΤ. Δυστυχώς, όμως, όπως όλα δείχνουν, θα είναι και η τελευταία που θα βγει από τα μνημόνια. Ιρλανδία και Πορτογαλία, που μπήκαν αργότερα από τη χώρα μας σε μνημονιακό καθεστώς, έχουν ήδη βγει στις αγορές, ενώ και η Κύπρος θα έχει ολοκληρώσει το δικό της πρόγραμμα προσαρμογής πολύ νωρίτερα από τη λήξη του στα τέλη του 2016, όπως διαβεβαιώνουν κορυφαίοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι. Και βέβαια το ερώτημα που βρίσκεται στα χείλη όλων των σκεπτόμενων Ελλήνων είναι απλό: Τι φταίει για την αδυναμία της χώρας μας να σηκώσει κεφάλι και να απαλλαγεί το ταχύτερο δυνατό από τις μνημονιακές της δεσμεύσεις και από την αυστηρή επιτήρηση των… θεσμών, ανακτώντας τμήμα έστω της εθνικής της κυριαρχίας;
ΣΥΜΦΩΝΑ με τις αναλύσεις διαπρεπών ξένων οικονομολόγων σε μεγάλα ειδησεογραφικά δίκτυα, η ειδοποιός διαφορά μεταξύ της Ελλάδας και των υπολοίπων χωρών με μνημόνιο είναι η εξής: Πορτογαλία και Ιρλανδία κατά κύριο λόγο, αλλά και η Κύπρος σε μικρότερο βαθμό, ακολούθησαν «πιστά» τις εντολές των δανειστών, σε αντίθεση με τη χώρα μας που εμφανίζεται ως το «κακό παιδί» της ευρωζώνης. Προχώρησαν χωρίς πολλές αντιδράσεις και χωρίς μεγάλες καθυστερήσεις στη λήψη επώδυνων μέτρων λιτότητας και στην προώθηση μεγάλων μεταρρυθμίσεων, ακόμη και όταν οι κυβερνήσεις τους γνώριζαν ότι οι απαιτήσεις της τρόικας δεν ήταν στη σωστή κατεύθυνση. Με τον τρόπο αυτό απέφυγαν τις μεγάλες ρήξεις με τους δανειστές, ολοκλήρωσαν πιο γρήγορα τις αξιολογήσεις του προγράμματος και τις εκταμιεύσεις των δανείων και έτσι σταδιακά κέρδισαν ξανά την εμπιστοσύνη των αγορών, με αποτέλεσμα να μπορέσουν να σταθούν στα πόδια τους.
ΘΑ ΜΟΥ ΠΕΙΤΕ δίκαια: Τα προγράμματα λιτότητας που εφάρμοσαν αυτές οι χώρες έχουν αφήσει πίσω τους πολλές και μεγάλες ανοικτές πληγές, που θα περάσουν πολλά χρόνια για να κλείσουν… Συρρικνώθηκε το ακαθάριστο εθνικό τους προϊόν, αυξήθηκε η φτώχεια, γιγαντώθηκε η ανεργία. Και βέβαια τα μνημόνια που τους επιβλήθηκαν ήταν αρκετά πιο ήπια από τα δικά μας. Είναι αλήθεια. Οπως αλήθεια είναι, όμως, και ότι οι χώρες αυτές έχουν «νοικοκυρέψει» τον προϋπολογισμό τους, έχουν ανακτήσει σημαντικό τμήμα της κυριαρχίας που απώλεσαν με τα μνημόνια, δανείζονται φθηνό χρήμα από τις αγορές και τώρα θα ευνοηθούν από το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης του Μάριο Ντράγκι και της ΕΚΤ. Ας δούμε, για παράδειγμα, πώς πέτυχε να βγει στις αγορές η Λισσαβώνα.
Η ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ μπήκε στο μνημόνιο στις 7 Απριλίου 2011 με έλλειμμα 10% και πήρε δάνειο 78 δισ. €. Εκοψε μισθούς και συντάξεις, αύξησε φόρους και νομοθέτησε μεγαλύτερη ευελιξία στην αγορά εργασίας, δηλαδή κυρίως πιο εύκολες και πιο φθηνές απολύσεις στον ιδιωτικό τομέα. Υλοποίησε ένα εξαιρετικά επιτυχημένο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων, από το οποίο άντλησε 8,1 δισ. €, έναντι 5 δισ. που ήταν ο στόχος. Οσο εμφάνιζε πρόοδο στην υλοποίηση του προγράμματος και στη δημοσιονομική προσαρμογή, τόσο υποχωρούσαν τα επιτόκια δανεισμού της χώρας. Τα επιτόκια των δεκαετών ομολόγων, που είχαν φθάσει το 2012, στην κορύφωση της κρίσης, στο 18%, μειώθηκαν στις αρχές του 2014 στο 3,5%! Αντλώντας κεφάλαια από τις αγορές δημιούργησε ένα «μαξιλάρι ασφαλείας» με ταμειακά διαθέσιμα που μπορούσαν να καλύψουν τις ανάγκες της για 12 μήνες. Στις 17 Μαΐου του 2014 ο πρωθυπουργός Κοέλιο ανακοίνωσε την έξοδο της χώρας από το μνημόνιο, αρνούμενος τόσο να λάβει την τελευταία δόση των δανείων από Ε.Ε. και ΔΝΤ, όσο και τη σύναψη συμφωνίας για προληπτική πιστωτική γραμμή, για την οποία πίεζαν οι δανειστές. Πέτυχε δηλαδή μια «καθαρή» έξοδο από το μνημόνιο. Η εξέλιξη αυτή οδήγησε σε ταχύτερη αποκλιμάκωση του κόστους δανεισμού. Σήμερα τα επιτόκια των δεκαετών ομολόγων βρίσκονται στο 1,8% και η κυβέρνηση της Λισσαβώνας σχεδιάζει να αντλήσει χρήματα από τις αγορές για να αποπληρώσει νωρίτερα το ΔΝΤ, από το οποίο έχει δανειστεί περίπου 28 δισ. €, με επιτόκιο 3,5%.
Η ΕΛΛΑΔΑ, από την άλλη πλευρά, έχει χάσει από το 2010 που μπήκε στα μνημόνια μέχρι σήμερα τουλάχιστον ενάμιση χρόνο εξαιτίας της αδυναμίας του πολιτικού της συστήματος να συνεννοηθεί στοιχειωδώς για τα αυτονόητα. Εξι μήνες έχασε ο Παπανδρέου μετά τις εκλογές του 2009 μέχρι να καταλάβει τι συνέβαινε και να αντιδράσει. Αλλους έξι μήνες έχασε ο Σαμαράς μετά τις ευρωεκλογές του Ιουνίου προσπαθώντας ενόψει εθνικής κάλπης να αποφύγει το πολιτικό κόστος της υλοποίησης των κυβερνητικών δεσμεύσεων απέναντι στους δανειστές. Και όλα δείχνουν ότι άλλους 5-6 μήνες θα χάσει η σημερινή κυβέρνηση Τσίπρα φοβούμενη τις αντιδράσεις στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ, αν πραγματοποιήσει την αναγκαία στροφή προς τον ρεαλισμό. Ο χρόνος της χώρας μας, όμως, τελειώνει. Οι πολιτικοί αρχηγοί και ιδίως ο πρωθυπουργός και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης οφείλουν να το συνειδητοποιήσουν και να συμφωνήσουν σε ένα μορατόριουμ, προτάσσοντας το εθνικό έναντι του κομματικού ή του προσωπικού πολιτικού τους συμφέροντος. Και να συντάξουν από κοινού ένα εθνικό σχέδιο υπέρβασης της κρίσης και ανάπτυξης, που θα αντικαταστήσει με ισοδύναμα αποτελέσματα τα ξενόφερτα μνημόνια, ώστε η χώρα να γυρίσει επιτέλους σελίδα, έστω και τελευταία, έστω και καταϊδρωμένη… Οι ευθύνες τους είναι βαρειές! Τυχόν αποτυχία της χώρας θα τους στιγματίσει πολιτικά και θα συνοδεύει για πάντα την ιστορική τους φήμη…
στο 