Αρθρο του Παναγιώτη Λιαργκόβα *
Πολλές φορές στο παρελθόν, συζητώντας με τους φοιτητές μου, υπήρχε η απορία εάν η ελληνική οικονομία μετά από πέντε χρόνια πρωτοφανούς ύφεσης μπορεί να χειροτερέψει.
Ή να το πω διαφορετικά: εάν η συνολική πτώση του ΑΕΠ κατά 25% από το 2010 μέχρι σήμερα και η άνοδος της ανεργίας στο 27% είναι δυνατό να γίνουν στα επόμενα δύο χρόνια 35% και 32% αντίστοιχα (ή και περισσότερο).
Η απάντηση είναι θετική κάτω από τρεις προϋποθέσεις: (1) εάν δεν γίνουν μεταρρυθμίσεις (2) εάν εφαρμοστούν οριζόντιες πολιτικές λιτότητας και (3) εάν χρεοκοπήσουμε και βγούμε από την ευρωζώνη.
Για τις δύο πρώτες προϋποθέσεις έχω αναφερθεί πολλές φορές στο παρελθόν μέσα από αυτήν εδώ τη στήλη. Ειδικότερα, έχω υποστηρίξει ότι η απουσία επαρκών μεταρρυθμίσεων σε συνδυασμό με την εφαρμογή οριζόντιων πολιτικών λιτότητας συνέβαλλαν σε μεγάλο βαθμό στο σημερινό ελληνικό δράμα.
Ενδεχόμενη αύξηση της έμμεσης (δηλαδή του ΦΠΑ) και άμεσης (δηλαδή των φορολογικών συντελεστών στα φυσικά πρόσωπα και τις επιχειρήσεις, της έκτακτης εισφοράς αλληλεγγύης κλπ.) θα οδηγήσουν τη χώρα εκ νέου σε ύφεση.
Η βαθύτερη όμως ύφεση θα προκληθεί εάν η χώρα βγει από την ευρωζώνη και επιστρέψει στο εθνικό νόμισμα. Μια άτακτη απομάκρυνση της χώρας μας από τον πυρήνα της Ευρώπης θα έχει καταστροφικές οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες.
Αυτό συμβαίνει γιατί η ελληνική οικονομία εξακολουθεί να έχει πολλά προβλήματα. Εάν απομονωθεί από τις διεθνείς αγορές και από την ζώνη ευρώ, θα αναγκαστεί να τυπώσει εθνικό νόμισμα.
Όμως με δεδομένα τα προβλήματα της οικονομίας, το νόμισμα αυτό δεν θα είναι ελκυστικό και επειδή κανένας δεν θα θέλει να το διακρατά (όπως συνέβαινε πάντοτε στο παρελθόν), θα υποτιμάται συνεχώς.
Διάφορες εκτιμήσεις υπολογίζουν ότι η υποτίμηση του νομίσματος θα φτάσει το 35-40%. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι όλα τα εισαγόμενα αγαθά θα ακριβύνουν. Δυστυχώς η Ελλάδα εξαρτάται πάρα πολύ από τις εισαγωγές.
Δεν εισάγουμε μόνο πετρέλαιο, φάρμακα, ιατρικά και γεωργικά μηχανήματα, λιπάσματα, αυτοκίνητα αλλά και είδη πρώτης ανάγκης.
Επιπλέον, το δημόσιο χρέος αλλά και τα δάνεια πολλών πολιτών που είναι σε ευρώ θα ανέβουν, δυσκολεύοντας την εξυπηρέτηση τους.
Το απαγορευτικό κόστος και ο αποκλεισμός από τις αγορές, θα οδηγήσει σε μαζικές πτωχεύσεις επιχειρήσεων και εκτόξευση της ανεργίας, κλείσιμο τραπεζών, έλλειψη βασικών καταναλωτικών προϊόντων και πρώτων υλών, μαρασμό του τουρισμού, μαύρη αγορά και υπερπληθωρισμό.
Οι μισθωτοί, οι συνταξιούχοι και τα φτωχότερα λαϊκά στρώματα θα αντιμετωπίσουν το μεγαλύτερο βάρος. Οι ονομαστικοί τους μισθοί και συντάξεις δεν θα μειωθούν, αλλά τι σημασία έχει όταν την ίδια ώρα θα ακριβαίνουν τα πάντα;
Προβλήματα θα υπάρξουν και στη δημόσια υγεία καθώς τα ιατρικά μηχανήματα που τίθενται εκτός λειτουργίας δεν θα μπορούν να αντικατασταθούν. Υψηλή ανεργία με υψηλό πληθωρισμό, απο-επένδυση, σημαντική μείωση του βιοτικού επιπέδου και αποδυνάμωση των βασικών λειτουργιών του κράτους (στην υγεία, την παιδεία, την άμυνα και την ασφάλεια) θα είναι η εικόνα της χώρας σε μια τέτοια περίπτωση. Θα υπάρξουν ωφελημένοι; Ναι, οι πλούσιοι.
Όσοι που έχουν βγάλει τα λεφτά τους στο εξωτερικό (π.χ. όσοι είναι στη λίστα Λαγκάρντ, στη λίστα Λουξεμβούργου κ.α) τα οποία θα έχουν διπλάσια ή πολλαπλάσια αγοραστική δύναμη εάν τα φέρουν στην Ελλάδα. Θα τους δοθεί έτσι η δυνατότητα να αγοράσουν ακίνητα και άλλα περιουσιακά στοιχεία στη χώρα μας σε «τιμή ευκαιρίας»!
* Ο Παναγιώτης Λιαργκόβας είναι Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και Συντονιστής του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή των Ελλήνων
Αναδημοσίευση από την εφημερίδα «Αγορά»
στο 