Η σκοτεινή πλευρά της δημοσιονομικής προσαρμογής
του Παναγιώτη Λιαργκόβα, Καθηγητή του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, συντονιστή του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή
Η πιο σκοτεινή πλευρά της δημοσιονομικής προσαρμογής είναι η ανεργία. Οι αριθμοί είναι απογοητευτικοί: το ποσοστό εκτοξεύτηκε από το ιστορικό χαμηλό του 7,7% το 2008 στο 27,3% το 2013.
Έκτοτε διαμορφώνεται βέβαια μια ελαφρά μειωτική τάση, αλλά δεν είναι σημαντική ούτε προφανώς αρκετή.
Μια πρόσφατη μελέτη για την Ελλάδα της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας είναι ενδεικτική του μεγέθους του προβλήματος: ακόμη και αν ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης είναι 2% τα επόμενα χρόνια, θα απαιτηθούν 13 χρόνια για να επανέλθει η ελληνική οικονομία στα επίπεδα που βρισκόταν πριν από την κρίση.
Σε αντίθετη περίπτωση, θα απαιτηθούν ίσως και περισσότερα από τα διπλάσια έτη.
Η πιο ανησυχητική πτυχή όμως του προβλήματος είναι η μακροχρόνια ανεργία.
Το μέγεθος αυτό παρουσίασε ραγδαία αυξητικές τάσεις και πλέον σχεδόν τρεις στους τέσσερις ανέργους είναι μακροχρόνια άνεργοι.
Αυτό δεν θα έπρεπε να αποτελεί έκπληξη, καθώς η οικονομική θεωρία το ερμηνεύει πλήρως: αν σε περίοδο μεγάλης ύφεσης μειωθεί η ζήτηση και αυξηθεί η ανεργία, τότε ένα μέρος της ανεργίας μετατρέπεται σε μακροχρόνια ανεργία.
Μετατρέπεται δηλαδή η κυκλική σε δομική ανεργία.
Προσφέρουν λύση στο πρόβλημα οι ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης; Δυστυχώς όχι.
Τα μέτρα και οι ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης αποτελούν μια προσωρινή λύση, που προσφέρει ως ένα βαθμό στους ανέργους την ευκαιρία να βρίσκονται εντός της αγοράς εργασίας, να αποκτούν επιπλέον εργασιακή εμπειρία με κάποια μικρή αμοιβή και να αυξήσουν τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους.
Θα επαρκούσαν ίσως στην περίπτωση μιας χώρας που υπέστη μια μικρή και διαχειρίσιμη αύξηση του ποσοστού ανεργίας.
Στην περίπτωση της Ελλάδας όμως δεν αναμένεται να έχουν ιδιαίτερη επίπτωση στο ποσοστό ανεργίας.
Επίσης, ορισμένες φορές διάφορα τέτοια προγράμματα δυστυχώς χρησιμοποιούνται με μη ενδεδειγμένο τρόπο από ορισμένους εργοδότες, εις βάρος των υπολοίπων υπαλλήλων της επιχείρησής τους που δεν είναι ενταγμένοι σε κάποιο τέτοιο πρόγραμμα.
Με βάση την ιστορική εμπειρία, αξίζει επίσης να παρατηρήσουμε το εξής: κατά την προηγούμενη εικοσαετία η ελληνική οικονομία δημιουργούσε κατά μέσο όρο περίπου 45.000 θέσεις εργασίας ετησίως.
Αν μελλοντικά επαναληφθεί αυτή η εμπειρία, η αποτελεσματική αντιμετώπιση της ανεργίας θα πάρει πάνω από δύο δεκαετίας, με τρομακτικές συνέπειες για την κοινωνική συνοχή. Άρα, οι προσωρινές ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης δεν αρκούν.
Ο μόνος δρόμος για να δημιουργούνται θέσεις εργασίας είναι το πέρασμα σε υψηλούς θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης διαρκείας.
Η πολυπόθητη αυτή ανάπτυξη όμως δεν αναμένεται να έρθει αν δε διευθετηθούν πρώτα ορισμένα σημαντικά ζητήματα γύρω από την ελληνική οικονομία.
Τα σημαντικότερα είναι: (α) το δημόσιο χρέος (β) η πολιτική σταθερότητα (γ) οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που σχετίζονται με τη λειτουργία του κράτους και (δ) η κατάρτιση ενός σαφούς και συνεκτικού αναπτυξιακού σχεδίου.
Τέλος, η ανάπτυξη στην Ελλάδα προϋποθέτει ανάπτυξη και στην υπόλοιπη Ευρώπη, η οποία όμως ακολουθεί πολιτικές που τροφοδοτούν την ύφεση και όχι την ανάπτυξη και πλέον οι μεγαλύτερες οικονομίες της βρίσκονται στα πρόθυρα ύφεσης.
Aναδημοσίευση από την εφημερίδα «Αγορά»