Άρθρο του Βασίλη Γούναρη, Προέδρου Ελληνικών Χημικών Βιομηχανιών
Στην Ελλάδα σήμερα δραστηριοποιούνται περίπου 1.000 επιχειρήσεις στον κλάδο χημικών. Η αξία παραγωγής των χημικών που παράγουν ανήλθε το 2016 στα 2,2 δισ. ευρώ. Μεταξύ 2008 και 2016 απώλεσε περίπου το 25% του προ κρίσης ύψους της. Ο κλάδος χημικών απασχολεί 13.000 θέσεις εργασίας, κυρίως υψηλής εξειδίκευσης, που αντιστοιχούν στο 3,6% της συνολικής απασχόλησης στη μεταποίηση. Κάθε θέση εργασίας στην παραγωγή και διανομή χημικών προϊόντων συνδέεται με 5,7 θέσεις εργασίας στην οικονομία.
Η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία (ΑΠΑ) της χημικής βιομηχανίας στην Ελλάδα διαμορφώθηκε σε 583 εκατ. ευρώ το 2015, αντιπροσωπεύοντας το 5,5% της ΑΠΑ της μεταποίησης και το 0,4% του ΑΕΠ.
Οι συνολικές ετήσιες επενδύσεις της χημικής βιομηχανίας στην Ελλάδα διαμορφώθηκαν τα τελευταία χρόνια, με μικρές διακυμάνσεις, κοντά στα 60 εκατ. ευρώ. Αντί των 130 εκατ. ευρώ προ κρίσης, αυτή η υστέρηση καθιστά επείγουσα την ανάγκη αποκατάστασής τους στα επίπεδα προ κρίσης. Η χημική βιομηχανία στην Ελλάδα συγκαταλέγεται στους κλάδους της μεταποίησης με τις υψηλότερες επιχειρηματικές δαπάνες R&D. Για το 2015 ανήλθαν σε 9,1 εκατ. ευρώ, ποσό που αποτελεί το 6,1% των συνολικών δαπανών R&D της μεταποίησης και το 1,6% του συνόλου των επιχειρήσεων της χώρας.
Οι εξαγωγές χημικών ανήλθαν στα 1,3 δισ. ευρώ το 2016, και αποτελούν μία από τις πιο σημαντικές κατηγορίες των ελληνικών εξαγωγών, καταλαμβάνοντας το 2016 την 4η θέση με 5,1% επί της συνολικής αξίας των ελληνικών εξαγωγών. Οι εισαγωγές χημικών διαμορφώθηκαν το 2016 σε 3,6 δισ. ευρώ, ως αποτέλεσμα το εμπόριο ισοζύγιο χημικών ουσιών και προϊόντων είναι ελλειμματικό, αφού οι βασικές χημικές ύλες (πετροχημικά, βασικά ανόργανα και πολυμερή) αποτελούν το 54% των εισαγωγών.
Η χρηματοοικονομική αποδοτικότητα του κλάδου υποχώρησε στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, αλλά γρήγορα βελτιώθηκε. Συγχρόνως, επιτεύχθηκε α) σημαντική μείωση της δανειακής πίεσης μέσα από μια διαδικασία απομόχλευσης και μεγαλύτερης στήριξης σε ίδια κεφάλαια που υποχρεωτικά ακολούθησαν οι επιχειρήσεις χημικών και β) βελτίωση άλλων δεικτών της επιχειρησιακής λειτουργίας
Η χημική βιομηχανία παράγει και διανέμει ύλες και προϊόντα που χρησιμοποιούνται σε βιομηχανικές και άλλες δραστηριότητες που έχουν κεντρική θέση στην οικονομία. Με το εύρος της παραγωγής της να περιλαμβάνει προϊόντα όπως πετροχημικά, λιπάσματα, συνθετικές ίνες, πλαστικές πρώτες ύλες, δομικά χημικά προϊόντα και χρώματα, η χημική βιομηχανία επηρεάζει καθοριστικά τη δραστηριότητα και την ανάπτυξη ενδιάμεσων και τελικών προϊόντων σε πλήθος παραδοσιακών ή/και τεχνολογικά προηγμένων κλάδων της οικονομίας. Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις αλληλεπιδράσεις, η επίδραση της παραγωγής και διανομής χημικών εκτιμάται σε 4.243 εκατ. ευρώ, που ισοδυναμούν με 2,4% του ΑΕΠ της Ελλάδας. Για κάθε ευρώ δαπάνης για την αγορά χημικών ουσιών και προϊόντων αυξάνει το ΑΕΠ κατά 1,9 ευρώ.
Η παραγωγή και διανομή χημικών ουσιών και προϊόντων συνεισφέρει σημαντικά στα φορολογικά έσοδα του κράτους και στις εισφορές στα ταμεία κοινωνικής ασφάλισης. Ειδικότερα, τα έσοδα του κράτους από φόρους και εισφορές που προκύπτουν άμεσα από τις δραστηριότητες παραγωγής και διανομής χημικών ουσιών και προϊόντων εκτιμώνται σε 519 εκατ. ευρώ, ενώ αν περιληφθούν οι έμμεσες και προκαλούμενες επιδράσεις τα έσοδα αυξάνονται σε 1.177 εκατ. ευρώ.
Η δυνητική συνεισφορά της χημικής βιομηχανίας εφόσον επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις για την πορεία της ελληνικής οικονομίας, η αξία παραγωγής της εγχώριας χημικής βιομηχανίας θα μπορούσε να προσεγγίσει τα 2,44 δισ. ευρώ το 2022, που απέχει όμως αρκετά από τη μέγιστη αξία παραγωγής χημικών στην Ελλάδα, η οποία είχε καταγραφεί το 2008 και πλησίαζε τα 3 δισ. ευρώ.
Ενδιαφέρουσα είναι η προοπτική επί ενός εθνικού σεναρίου βιομηχανικής «αναγέννησης», εκτιμάται ότι θα έδινε σημαντική ώθηση στη χημική βιομηχανία και κατ’ επέκταση στην ελληνική οικονομία. Η αξία παραγωγής χημικών, θα ξεπερνούσε τα 3,1 δισ. ευρώ το 2022. Λαμβανομένων υπόψη των πολλαπλασιαστικών της επιδράσεων το ΑΕΠ θα ήταν το 2022 κατά περίπου 1,8 δισ. ευρώ υψηλότερο σε σύγκριση με το ΑΕΠ που προκύπτει από την τρέχουσα τάση της παραγωγής χημικών, ενώ τα έσοδα από φόρους και ασφαλιστικές εισφορές θα ήταν σχεδόν κατά 400 εκατ. ευρώ περισσότερα. Η συνεισφορά της χημικής βιομηχανίας στη δημιουργία πρόσθετων θέσεων εργασίας συνολικά στην ελληνική οικονομία θα ήταν εξίσου σημαντική (+26,5 χιλ. θέσεις εργασίας).
Η επίτευξη των υψηλών στόχων της βιομηχανικής αναγέννησης απαιτεί άμβλυνση των εμποδίων και ενίσχυση των ακόλουθων χαρακτηριστικών:
– Στενή συνεργασία της χημικής βιομηχανίας με τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα στον τομέα των χημικών.
– Επενδύσεις σε R&D και στην ανάπτυξη καινοτομιών.
– Προσέλκυση εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού.
– Βελτίωση του επιπέδου των υποδομών, όπως λιμάνια, και δίκτυο οδικών και σιδηροδρομικών μεταφορών και γενικότερα αποδοτικότητα της εφοδιαστικής αλυσίδας χημικών, η οποία επηρεάζει σημαντικά τις εξαγωγικές επιδόσεις και την πρόσβαση της χημικής βιομηχανίας σε πρώτες ύλες.
– Ανάπτυξη, όπου είναι εφικτό, συστάδων επιχειρήσεων (clusters) και χημικών πάρκων.
– Ενίσχυση αλληλεπίδρασης με άλλες βιομηχανίες και ανάπτυξη στενών σχέσεων με τους πελάτες.
– Αξιοποίηση γεωγραφικής θέσης σε συνδυασμό με την ποιότητα των υποδομών.
– Αποτελεσματική υποστήριξη από το κράτος με την εφαρμογή πολιτικών που λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαιτερότητες της χημικής βιομηχανίας.
– Παροχή φορολογικών κινήτρων για την προσέλκυση επενδύσεων, επιστημόνων και την ενίσχυση της έρευνας.
– Ομαλές βιομηχανικές σχέσεις και ανάπτυξη κουλτούρας συνεργασίας με όλους τους συμμετέχοντες (stakeholders).
– Οικοδόμηση θετικής δημόσιας εικόνας για τη χημική βιομηχανία.
Πηγή Πληροφοριών: ΑΠΕ
στο 