Γιατί ο Ερντογάν συντηρεί την ένταση

Η ΤΟΥΡΚΙΚΗ ηγεσία αφήνει ηθελημένα να αιωρείται ο κίνδυνος «θερμών» καταστάσεων στο Αιγαίο, οι οποίες -χωρίς να αποκλείονται- δεν αποτελούν προτεραιότητα, ούτε φαίνεται να σχεδιάζονται κεντρικά. Ακόμη και τα δύο πρόσφατα περιστατικά στα Ιμια ήταν απόρροια εκνευρισμού, στιγμιαίων τσαμπουκάδων και μιας γενικότερης διάθεσης των Τούρκων να πιστοποιήσουν τη νομιμοφροσύνη τους προς το καθεστώς. Από εκεί και πέρα, οι κινήσεις της Αγκύρας απέναντι στην Αθήνα εμπεριέχουν πολλαπλά μηνύματα με αρκετούς αποδέκτες. Στο εσωτερικό ακροατήριο δείχνει τη δυνατότητά της να διαχειρίζεται ταυτόχρονα πολλαπλές απειλές, ικανοποιώντας το εθνικιστικό ακροατήριο, στις ψήφους του οποίου προσβλέπει ο Ερντογάν για την επανεκλογή του από τον πρώτο γύρο στις προεδρικές εκλογές και συνάμα αποδυναμώνοντας τις αιτιάσεις της κεμαλικής αντιπολίτευσης ότι είναι ενδοτικός απέναντι στην Ελλάδα. Δεδομένου ότι τα πολιτικά κόμματα (πλην του φιλοκουρδικού/φιλεργατικού κόμματος) στη γειτονική χώρα ομονοούν στα ζητήματα Αιγαίου και Κύπρου και, μάλιστα, πλειοδοτούν σε εθνικιστικές κορώνες, διαμορφώνεται ένα εξόχως αρνητικό σκηνικό στο εσωτερικό της Τουρκίας, αν και η προσοχή της είναι στραμμένη στα τεκταινόμενα στη Μέση Ανατολή.

ΑΠΕΝΑΝΤΙ στη χώρα μας, οι στοχεύσεις της Αγκυρας είναι τακτικές και στρατηγικές. Στο πρώτο επίπεδο βρίσκονται όσα ταλανίζουν τις σχέσεις μας ή αναμένεται να τις περιπλέξουν στο μέλλον. Ενώ στη γειτονική χώρα μαίνονται εκκαθαρίσεις και διώξεις, αρκετοί Τούρκοι αναζητούν ένα ασφαλές καταφύγιο προτού χαρακτηριστούν αντικαθεστωτικοί και βρεθούν αντιμέτωποι με τη δικαιοσύνη (αν δεν έχουν παυθεί από την εργασία τους), με την Ελλάδα να αποτελεί εκ των βασικών προορισμών. Η «έξοδος» ορισμένων εκ των αντικαθεστωτικών δεν είναι απαραίτητα αρνητική εξέλιξη για τον Ερντογάν, ωστόσο, πλήττεται το πρεστίζ του όταν συμπολίτες του καταφεύγουν και ζητούν άσυλο σε χώρες όπως η Ελλάδα. Λόγω γεωγραφικής γειτνίασης το φαινόμενο αυτό κάλλιστα μπορεί να ενταθεί το προσεχές χρονικό διάστημα. Επιπρόσθετα, ακόμη και αν η υπόθεση των οκτώ «πραξικοπηματιών» (κατά την Τουρκία) θεωρείται χαμένη, η συντήρησή της στην επικαιρότητα προσφέρει τη δυνατότητα να ασκείται μόνιμη πίεση στην Αθήνα και κυρίως να μην τους παρασχεθεί άσυλο – έστω και αν δεν επιστραφούν. Σημειωτέον ότι οι οκτώ είναι και υπόθεση τιμής, αφού ο Ερντογάν ισχυρίζεται ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός δεν τήρησε τον λόγο του. Η Τουρκία ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τα εννέα στελέχη του DHKP-C που συνελήφθησαν λίγες μέρες πριν από την έλευση Ερντογάν, κατηγορώντας την Ελλάδα ότι δεν παραδίδει τους τρομοκράτες, άρα προσφέρει έμμεση στήριξη στους «εχθρούς» της Τουρκίας.

ΣΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ πεδίο και μακροπρόθεσμα η κατάσταση είναι πιο ανησυχητική. Ο Ερντογάν αναμετράται πλέον με τον Κεμάλ και την ιστορία. Το έτος-ορόσημο είναι το 2023, όταν συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη Συνθήκη της Λωζάννης, που αποτέλεσε το πιστοποιητικό γέννησης της Τουρκίας. Ο Τούρκος Πρόεδρος δεν διανοείται να είναι ο πρώτος ηγέτης που θα απολέσει εδάφη (αυτή είναι η ανησυχία του), αντιθέτως θα υπερκεράσει τον Κεμάλ αν ο ίδιος έχει κερδίσει κάτι παραπάνω από αυτό που κατάφεραν ο δεύτερος με τον Ινονού το 1923. Προς τούτο, αποπειράται με μεθοδικότητα να δημιουργήσει τετελεσμένα ειδικής βαρύτητας για να ενδυναμωθεί διαπραγματευτικά, χωρίς να χρειαστεί να λάβει το ρίσκο επιβολής των τουρκικών θέσεων μέσα από μία πολεμική σύρραξη, της οποίας, άλλωστε, το αποτέλεσμα δεν προδικάζεται. Πολλές από τις τουρκικές επιχειρήσεις είναι ψυχολογικές με σκοπό να καμφθεί το ηθικό μας, να αναγνωριστεί η υπεροχή της γείτονος και εντέλει, μπροστά στην απειλή χρήσης βίας, να συνηγορήσουμε σε διάφορα αιτήματα, με απώτερο στόχο την εν τοις πράγμασι κατατριβή μας και την ενσωμάτωση των διεκδικήσεων της Αγκυρας στη διμερή ατζέντα.