Άρθρο του Παναγιώτη Λιαργκόβα *
Οι θεσμοί προσανατολίζονται
στο πρότυπο ευελιξίας με ασφάλεια που εφαρμόζεται στην Δανία. Τα κύρια χαρακτηριστικά
του δανικού μοντέλου είναι το απορυθμισμένο θεσμικό πλαίσιο προστασίας της
απασχόλησης, οι ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης, η δια βίου μάθηση και ο κοινωνικός
διάλογος.
Πρόκειται για ένα μοντέλο που
επιτρέπει τη λειτουργική ευελιξία, την ευελιξία των μισθών και την κινητικότητα
της εργασίας με την ταυτόχρονη παροχή κοινωνικών επιδομάτων. Στη Δανία, το 25%
των εργαζόμενων είναι νεοεισερχόμενοι ενώ περίπου τα 2/3 προέρχονται από άλλη
εργασία.
Υπάρχει και ένα ποσοστό εργαζομένων που κάποια στιγμή είτε μένουν
άνεργοι είτε λαμβάνουν κάποια βοήθεια, όμως μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα
επανεντάσσονται στην αγορά εργασίας ή παρακολουθούν κάποιο πρόγραμμα ενεργητικής πολιτικής.
Το κόστος των
ενεργητικών πολιτικών είναι υψηλό αλλά έχει θετικά αποτελέσματα, γεγονός που
αποδεικνύεται από το χαμηλό ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας.
Η επιτυχία της
αύξησης της απασχόλησης και της παράλληλης μείωσης της ανεργίας είναι το
αποτέλεσμα μιας επιτυχημένης ισορροπίας μεταξύ της προωθούμενης μακροοικονομικής
πολιτικής από τη μια και των τάσεων του διεθνούς επιχειρηματικού κλίματος από
την άλλη.
Ο όρος ασφάλεια στο Δανικό
μοντέλο ευελιξίας αναφέρεται σε μια πολιτική που επιδιώκει την αύξηση της
ευελιξίας της αγοράς εργασίας αλλά παράλληλα την διατήρηση της απασχόλησης και
του εισοδήματος κυρίως των ευάλωτων ομάδων
που βρίσκονται εντός αλλά και εκτός της αγοράς εργασίας.
Απαραίτητη προϋπόθεση
της ασφάλειας είναι η ύπαρξη ενός ισχυρού κοινωνικού κράτους. Εν ολίγοις, η
ασφάλεια δεν επιτυγχάνεται μέσω του αυστηρού πλαισίου προστασίας της
απασχόλησης αλλά μέσω του ανταγωνισμού στην αγορά υπηρεσιών και αγαθών.
Ο κοινωνικός
διάλογος μεταξύ των κοινωνικών εταίρων έχει ως στόχο την ρύθμιση των ορών και
των συνθηκών απασχόλησης μέσω συλλογικών συμφωνιών που προκύπτουν από τις
μεταξύ τους εθελοντικές διαπραγματεύσεις.
Στη Δανία ο κοινωνικός διάλογος δεν
ρυθμίζεται από το κράτος αλλά είναι η απόρροια μιας μακροχρόνιας θεσμικής και
ιστορικής εξέλιξης που συνοδεύεται από
μια σειρά κοινωνικών συμβιβασμών σε διάφορα πεδία πολιτικής. Στην Ελλάδα σε
αντίθεση με την Δανία, η σχέση των εταίρων δεν είναι συνεργατική. Υπάρχει χρόνια
έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς.
Οι εργαζόμενοι στην Ελλάδα είναι δύσκολο να
δεχτούν την ευελιξία διότι θεωρούν ότι θα εξαπατηθούν και δεν θα λάβουν την
ασφάλεια που τους υπόσχεται η πολιτεία.
Ένα περιεκτικό σύστημα εκπαίδευσης και κατάρτισης
ενηλίκων όπου θα αναβαθμίζει τις δεξιότητες των ανέργων ή όσων κινδυνεύουν να
μείνουν άνεργοι καθώς και ένα σύστημα στήριξης των παιδιών των εργαζόμενων και
ιδιαίτερα των νέων γυναικών, θα μπορούσαν να καταστήσουν πιο εύκολη την αλλαγή
και την υιοθέτηση πολιτικών ευελιξίας.
* Ο Παναγιώτης Λιαργκόβας είναι Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, συντονιστής του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή
Αναδημοσίευση από την εφημερίδα «Αγορά»