Αρθρο του Παναγιώτη Λιαργκόβα *
Το θέμα της μεταρρύθμισης του τομέα της δικαιοσύνης συγκεντρώνει τη συναίνεση ολόκληρου σχεδόν του πολιτικού φάσματος, ταυτόχρονα και των θεσμών.
Όμως, η ταχύτητα της μεταρρύθμισης ήταν και είναι απογοητευτικά αργή. Κάποια βασικά μέτρα που ξεκίνησαν στον τομέα αυτό από 2010 περιλαμβάνουν την βελτίωση στη συλλογή στατιστικών στοιχείων για τη δικαστική δραστηριότητα και την πιλοτική εφαρμογή (στην περιοχή της Αθήνας) ενός σχεδίου για την ηλεκτρονική δικαιοσύνη, η οποία θα επεκτείνει σταδιακά την ηλεκτρονική συμπλήρωση και άλλα εργαλεία ηλεκτρονικής δικαιοσύνης σε όλα τα δικαστήρια και θα καλύπτει το σύνολο της εθνικής επικράτειας μέχρι το 2016.Όμως πολλά ακόμη χρειάζεται να γίνουν.
Η δικαιοσύνη, όντας ένας ζωτικός μηχανισμός για τη λειτουργία του κράτους, συνδέεται άμεσα τόσο με την διαφθορά και την διακυβέρνηση, όσο και με την οικονομική ανάπτυξη.
Πιο συγκεκριμένα, παράγοντες όπως η εφαρμογή του νόμου, η ανεξαρτησία και η ταχεία απόδοση δικαιοσύνης δημιουργούν τα κατάλληλο κλίμα για την πραγματοποίηση επενδύσεων.
Επιπρόσθετα, η εύρυθμη λειτουργία ενός ανεξάρτητου και αποτελεσματικού δικαστικού συστήματος μπορεί να προωθήσει την αποτελεσματική παραγωγή και διανομή των αγαθών και υπηρεσιών, εξασφαλίζοντας δύο βασικές προϋποθέσεις για την οικονομία της αγοράς: την ασφάλεια των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας και την εκτέλεση των συμβάσεων.
Η ασφάλεια των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας δίνει την ευκαιρία στους δρώντες να αποταμιεύσουν και να επενδύσουν.
Η εύρυθμη εκτέλεση των συμβάσεων – που λειτουργεί αποτρεπτικά έναντι καιροσκοπικών συμπεριφορών – προωθεί τις οικονομικές συναλλαγές και μειώνει το κόστος τους. Δικαστικά συστήματα που υποφέρουν από ελλείψεις, μπορεί να έχουν σημαντικό αρνητικό αντίκτυπο στις οικονομικές επιδόσεις.
Αναφορικά με τις άμεσες ξένες επενδύσεις, το νομικό πλαίσιο και η εφαρμογή του έχει μεγαλύτερη σημασία σε σχέση με παράγοντες όπως οι υποδομές και το μέγεθος της αγοράς.
Όπως αναφέρει και ο ΟΟΣΑ, η προστασία των συναλλαγών και η εκτέλεση των συμβάσεων μειώνει τις τυχοδιωκτικές συμπεριφορές και κατ’ επέκταση ενθαρρύνει τις συναλλαγές και μειώνει το κόστος τους.
Επίσης, η εύρυθμη λειτουργία του δικαστικού συστήματος προωθεί τον ανταγωνισμό μεταξύ των επιχειρήσεων, την ανάπτυξη καινοτόμων δραστηριοτήτων και την αύξηση της παραγωγικότητας και συμβάλλει στην ανάπτυξη της χρηματοπιστωτικής αγοράς.
Η Ελλάδα δεν χρειάζεται να «εφεύρει τον τροχό» για να μεταρρυθμίσει τον τομέα της δικαιοσύνης. Ας μιμηθεί την Ιταλία! Η Ιταλία ξεκίνησε το 2012 μια σημαντική μεταρρύθμιση που περιελάμβανε μεταξύ άλλων) τη συγχώνευση δικαστηρίων και το κλείσιμο μικρότερων και λιγότερο αποτελεσματικών με στόχο την αύξηση του μέσου μεγέθους τους, την επίτευξη οικονομιών κλίμακας και την προώθηση της επαγγελματικής εξειδίκευσης.
Η μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος προέβλεπε επίσης τη σύσταση ειδικών δικαστηρίων για τις επιχειρήσεις, καθώς επίσης τη λήψη μέτρων για τον περιορισμό της υπερβολικής προσφυγής σε αυτά.
Συνολικά, ο αριθμός των πρωτοβάθμιων δικαστηρίων μειώθηκε κατά 48% και ο δείκτης καθυστερήσεων κατά 25,6%, ως αποτέλεσμα της μεταρρύθμισης στην Ιταλία.
Ταυτόχρονα αυξήθηκε το ποσοστού εισόδου των επιχειρήσεων στην οικονομία κατά 0,17 ποσοστιαίες μονάδες και οι καθαρές εισροές των άμεσων ξένων επενδύσεων ως ποσοστό του ΑΕΠ κατά 0,04 ποσοστιαίες μονάδες.
* Ο Παναγιώτης Λαργκιόβας είναι Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και Συντονιστής του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή των Ελλήνων
Αναδημοσίευση από την εφημερίδα «Αγορά»
στο 