Με 12 ριζικές ανατροπές ο νόμος που ψηφίστηκε πριν λίγα 24ωρα αλλάζει άρδην τον χάρτη της κοινωνικής ασφάλισης. Εκατομμύρια ασφαλισμένοι και συνταξιούχοι έρχονται αντιμέτωποι με ένα νέο τοπίο σε κύριες και επικουρικές συντάξεις, εφάπαξ, μερίσματα, ΕΚΑΣ, εισφορές.
Το νέο σύστημα έχει μεγάλους χαμένους αλλά και διασωθέντες, ενώ θεσμοθετεί 8 «ψαλίδια» σε νέες και καταβαλλόμενες παροχές, απομειώνοντας την συνταξιοδοτική δαπάνη.
Ο νόμος προβλέπει πολλαπλά «χρονικό ορόσημα» για την κάθε αλλαγή με το κυρίαρχο να είναι η δημοσίευση του ψηθισθέντος νόμου σε ΦΕΚ.
Το «Έθνος – Συντάξεις» παρουσιάζει έναν αναλυτικό οδηγό για τις ανατροπές που βρίσκονται επί θύραις:
1.
Νέες κύριες συντάξεις
«Ψαλίδι»
1ο
Όσοι καταθέσουν στο εξής αίτηση συνταξιοδότησης εντάσσονται στο νέο τρόπο υπολογισμού. Οι απώλειες στις νέες συντάξεις κυμαίνονται στο 10% – 30%. Μεγάλοι χαμένοι οι συνταξιοδοτούμενοι με 35ετίες από όλα τα Ταμεία και το Δημόσιο και κυρίως οι υψηλόμισθοι του ιδιωτικού τομέα και ΔΕΚΟ – Τραπεζών. Φέτος, αν η νέα σύνταξη υπολείπεται κατά 20% και πλέον από τον παλαιό τρόπο οι δικαιούχοι θα λαμβάνουν το μισό της διαφοράς.
Όσοι φύγουν εντός του 2017 θα πάρουν το 1/3 και όσοι φύγουν το 2018 το ¼. Καταργούνται τα κατώτατα όρια. Η νέα σύνταξη είναι το άθροισμα της Εθνικής (384 ευρώ από 20ετία και πάνω και 345 ευρώ στην 15ετία) και της ανταποδοτικής, που υπολογίζεται με τις αποδοχές από το 2002 και τους νέους συντελεστές αναπλήρωσης (40,7% για 40 χρονια).
Ευνοούνται όσοι θα φύγουν με χαμηλές αποδοχές (700 – 1.000 ευρώ) και πολλά έτη, χάνουν οι υψηλόμισθοι, όσοι φεύγουν με μέσες αποδοχές και λιγότερα από 20 χρόνια ή περισσότερα από 30 και οι χαμηλόμισθοι που φεύγουν με 15ετία. Περίοδος χάριτος για τους ενστόλους μέχρι 1/7. Χαμένες και οι χήρες. Θα παίρνουν δια βίου την σύνταξη θανάτου, εφόσον είναι 55. Όσες είναι 52 θα την παίρνουν για τρία χρόνια και μετά δια βίου στα 67. Όσες είναι μικρότερες μόνο για 3 χρόνια.
2.
Νέες επικουρικές
«Ψαλίδι» 2ο
Στο 18% του συντάξιμου μισθού (για 40ετία) πέφτει η επικουρική σύνταξη για όσους έχουν καταθέσει αίτηση συνταξιοδότησης από την 1/1/2015 και μετά.
Οι απώλειες στο καθαρό καταβαλόμενο ποσό σε σύγκριση με το σημερινό καθεστώς εκτιμώνται στο 5% – 12%. Μεγάλοι χαμένοι: τραπεζουπάλληλοι, υπάλληλοι ναυτικών και τουριστικών πρακτορείων, εμπορουπάλληλοι, εργαζόμενοι σε ΔΕΚΟ, μισθωτοί ιδιωτικού τομέα.
Οι ασφαλισμένοι μέχρι 31.12.2013 που καταθέτουν αίτηση από 1.1.2015 και μετά θα πάρουν ένα ποσό για το χρόνο ασφάλισης έως 31/12/2014 (με ποσοστό αναπλήρωσης 0,45% κατ έτος) και ένα δεύτερο ποσό για τον χρόνο από 1/1/2015 και μετά με το σύστημα των ατομικών μερίδων (δημογραφικά δεδομένα και πλασματικό ποσοστό επιστροφής των εισφορών). Εκκρεμείς αιτήσεις κρίνονται με τις παλιές διατάξεις και αναπροσαρμόζονται όπως οι υπόλοιπες.
3.
Καταβαλόμενες κύριες συντάξεις
Οι καταβαλλόμενες κύριες συντάξεις «παγώνουν» στο ύψος που είχαν την 31/12/2014 (αφαιρούμενης της εισφοράς υπέρ υγείας όπως νομοθετήθηκε το καλοκαίρι) μέχρι το τέλος του 2018 και επανυπολογίζονται με το νέο σύστημα (Εθνική και ανταποδοτική σύνταξη).
Από το 2019 αρχίζει η εφαρμογή της «προσωπικής διαφοράς» και η απομείωσή της, όσο θα αναπροσαρμόζονται (αυξάνονται αναφέρει ο νόμος) οι νέες συντάξεις με βάση το ΑΕΠ και τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή. Αν προκύπτουν αυξήσεις θα δοθούν σταδιακά και ισόποσα εντός 5ετίας μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής. Με ειδικό νόμο θα ανακαθορίζονται οι συντάξεις για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του συστήματος. Για τους αγρότες προβλέπεται μακρά μεταβατική περίοδος μέχρι το 2030.
Οι αγροτικές συντάξεις θα υπολογίζονται με μεικτό σύστημα (ένα τμήμα με τον παλιό τρόπο και ένα δεύτερο που προοδευτικά θα αυξάνεται από το άθροισμα εθνικής και ανταποδοτικής). Μειωμένη κατά 60% θα είναι η σύνταξη όσων συνταξιούχων ξεκινήσουν στο εξής να εργάζονται. Όσοι ασκούν ήδη δραστηριότητα διέπονται από τις παλιές ρυθμίσεις.
4.
Καταβαλόμενες επικουρικές
«Ψαλίδι» 3ο
Οι καταβαλόμενες επικουρικές συντάξεις ανακαθορίζονται με τον νέο τρόπο υπολογισμού και περικόπτονται, εφόσον ο συνταξιούχος εισπράττει άθροισμα κύριας και επικουρικής πάνω από 1.300 ευρώ μεικτά (1.170 καθαρά). Θα εφαρμοστεί στους συνταξιούχους το νέο ποσοστό αναλήρωσης 0,45% κατ έτος.
Από τις μειώσεις πλήττονται κυρίως τραπεζουπάλληλοι, ναυτικοί και τουριστικοί πράκτορες, εμπορουπάλληλοι, εργαζόμενοι σε ΔΕΚΟ, μισθωτοί που έφυγαν μετά το 2005, εργαζόμενοι σε ασφαλιστικά Ταμεία. Ειδικοί εκτιμούν πως οι απώλειες θα κυμανθούν στο 20-30% ενώ σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να αγγίξουν ακόμη και το 50%.
Δεν υπάρχει «κόφτης» της μείωσης.
5.
Νέα πλαφόν
«Ψαλίδι» 4ο
Στα 2.000 ευρώ μεικτά (1.820 ευρώ καθαρά) τέθηκε το νέο πλαφόν για την κάθε κύρια σύνταξη. Το υπερβάλλον ποσό κάθε ατομικής μηνιαίας σύνταξης ψαλιδίζεται μέχρι 31/12/2018.
Οι κύριες συντάξεις που υπερβαίνουν τα 2.000 ευρώ μεικτά δεν ξεπερνούν σε πλήθος τις 4.000. Το πλαφόν για το άθροισμα συντάξεων τέθηκε στα 3.000 ευρώ καθαρό ποσό (2.500 συνταξιούχοι έχουν εισόδημα από συντάξεις άνω των 3.000 ευρώ).
Το υπερβάλλον ποσό στο άθροισμα ψαλιδίζεται μέχρι 31/12/2018.
6.
Το νέο εφάπαξ
«Ψαλίδι» 5ο
«Ψαλίδι» 12-15% έρχεται για το εφάπαξ σε δημόσιο και ιδιωτικο τομέα επιπλέον των μνημονιακών περικοπών (38,14% στους παλαιούς).
Σε ορισμένους κλάδους οι μειώσεις είναι μεγαλύτερες, π.χ. στους δημοτικούς υπαλλήλους εκτιμάται πως ξεπερνούν το 50%.
Οι 62.000 εκρεμμείς αιτήσεις στα 37 Ταμεία, Τομείς και Κλάδους Πρόνοιας που είναι στον… αέρα από τον Σεπτέμβρη του 2013 κουρεύονται και απεγκλωβίζονται. Διασώζονται οι ένστολοι, χάνουν δημόσιοι υπαλληλοι, ξενοδοχουπάλληλοι, εργαζόμενοι στα λιπάσματα, λιμενεργάτες κ.α.
7.
Το νέο μέρισμα
«Ψαλίδι» 6ο
Περικοπές, μεσοσταθμικά στο 32% που θα αγγίξουν ακόμη και το 50% για τους «παλιούς», έρχονται με τον επανυπολογισμό του μερίσματος για 280.000 συνταξιούχους δημοσίους υπαλλήλους.
Μεγάλοι χαμένοι όσοι έφυγαν πριν τις 19/4/2005. Λιγότερα χάνουν όσοι συνταξιοδοτήθηκαν από 20/4/2005 μέχρι και 31/10/2011 κι ακόμη λιγότερα οι μετά το 2011. Το «μαχαίρι» υπολογίζεται αναδρομικά από τον Γενάρη και οι πρώτες μειώσεις ερχονται τον Ιούνιο. Στους χαμένους και οι ένστολοι, αφού για τις παροχές των Μετοχικών Ταμείων Στρατού, Αεροπορίας και Ναυτικού «αποκλείεται οποιαδήποτε μεταφορά πόρων από τον κρατικό προϋπολογισμό».
8.
ΕΚΑΣ
«Ψαλίδι» 7ο
Σε. βασικό κλειδί για την δημοσιονομική προσαρμογή εξελίσσεται το ΕΚΑΣ, που καταργείται σταδιακά από φέτος μέχρι και το 2019.
Φέτος χάνουν το επίδομα περί τους 120.000 συνταξιούχους και ειδικότερα όσοι εισπράττουν τα 30 ευρώ και αρκετοί από όσους παίρνουν τα 230 ευρώ, αρκεί να έχουν πάνω από (εισοδήματα προηγούμενου έτους) :
7.972 καθαρό ετήσιο εισόδημα από συντάξεις, μισθούς, ημερομίσθια και λοιπά επιδόματα (εξαιρούνται σύνταξη αναπήρων, θυμάτων πολεμικής περιόδου, τρομοκρατίας και προνοιακά βοηθήματα).
8.884 ετήσιο ατομικό φορολογητέο.
11.000 ετήσιο οικογενειακό φορολογητέο
664 ακαθάριστο ποσό κύριας και επικουρικής σύνταξης.
Για συνολικό εισόδημα από συντάξεις μισθούς, ημερομίσθια κλπ μέχρι 7.216 το επίδομα είναι 230.
Από 7.216 και μέχρι 7.518 – ΕΚΑΣ 172,50.
Από 7.518 και μέχρι 7.720 – ΕΚΑΣ 115
Από 7.720 και μέχρι 7.972 – ΕΚΑΣ 57,50.
9.
Επίδομα υπερηλίκων
Στους ανασφάλιστους υπερήλικες (άνω των 67) και σε όσους δεν μπορούν να θεμελιώσουν δικαίωμα για σύνταξη χορηγείται Επίδομα Κοινωνικής Αλληλεγγύης Ανασφάλιστων Υπερήλικων 360 ευρώ το μήνα με τα εξής κριτήρια :
4.320 ετήσιο ατομικό φορολογητέο εισόδημα
8.640 ετήσιο οικογενειακό φορολογητέο εισόδημα για έγγαμους
90.000 φορολογητέα αξία ακίνητης περιουσίας
6.000 τεκμήριο αντικειμενικής δαπάνης κινητής περιουσίας (αυτοκίνητα, μηχανές κλπ).
Οι δικαιούχοι δεν πρέπει να λαμβάνουν σύνταξη από το εξωτερικό ή προνοιακή – ασφαλιστική παροχή από Ελλάδα μεγαλύτερη από 360 ευρώ, ενώ η/ο σύζυγος δεν πρέπει να εισπράττει σύνταξη μεγαλύτερη από 360 ευρώ.
10.
Προσυνταξιοδοτικό καθεστώς Τραπεζουπαλλήλων
«Ψαλίδι» 8ο
Μειώσεις 20%-30% έρχονται για τους 10.000 συνταξιούχους τραπεζουπάλληλους από την Εμπορική, την πρώην Πίστεως (νυν Alpha) και την Αττική Τράπεζα, που βρίσκονται στο προσυνταξιοδοτικό καθεστώς του ΕΤΑΤ.
Οι 10.000 καταβαλόμενες συντάξεις του προσυνταξιοδοτικού καθεστώτος που χορηγούν το ΕΤΑΤ και το ΕΤΕΑ επανυπολογίζονται με νέο ποσοστό αναπλήρωσης (1,75% από 3,3% που είναι σήμερα) και καταβάλλονται χωρίς «προσωπική διαφορά».
Οι συγκεκριμένοι συνταξιούχοι έχουν ανοίξει την πόρτα της εξόδου με τις ευνοικές διατάξεις του ΕΤΑΤ και περιμένουν να θεμελιώσουν με βάση τις διατάξεις του ΙΚΑ. Τις μεγαλύτερες απώλειες ποσοστιαία θα υποστούν όσοι έφυγαν με μικρότερες συντάξεις, καθώς οι υψηλοσυνταξιούχοι έχουν ήδη υποστεί βαριές περικοπές από τις προηγούμενες μνημονιακές ρυθμίσεις….
Μικρότερες απώλειες θα δουν όσοι συνταξιούχοι της Εμπορικής έχουν ήδη λάβει κύρια σύνταξη από το ΙΚΑ και εισπράττουν «προσωπική διαφορά» από το ΕΤΑΤ.
Όσοι απο τους 1.500 ασφαλισμένους του ΕΤΑΤ δεν έχουν θεμελιώσει δικαίωμα για την προσυνταξιοδοτική παροχή, την χάνουν και οδηγούνται σε απλή προσαύξηση της επικουρικής τους.
11.
Νέες εισφορές
Επιβαρύνσεις μετρούν απο 1/1/2017 δικηγόροι, γιατροί, μηχανικοί με εισοδήματα άνω των 24.000 ευρώ, έμποροι ασφαλισμένοι στον ΟΑΕΕ με εισόδημα άνω των 19.000 ευρώ και δημόσιοι υπάλληλοι.
Οι απώλειες αυξάνονται από 1/1/2021 όταν ολοκληρώνεται η μεταβατική περίοδος των εκπτώσεων (5% για εισοδήματα 57.000 – 58.000 μέχρι και 50% για εισοδήματα 7.033 – 13.000).
Τα βάρη αυξάνονται προοδευτικά όσο αυξάνεται το φορολογητέο εισόδημα. Η ανώτατη καταβλητέα εισφορά για σύνταξη θα είναι 1.172 ευρώ το μήνα και η κατώτατη 117.
Για τους αγρότες η επιβάρυνση ειναι αναδρομική από 1/7/2015 και κλιμακούμενη μέχρι το 2022. Μειώσεις στις καθαρές αποδοχές τους που θα φτάνουν μέχρι τα 80 ευρώ θα δουν από 1/1/2017 οι δημόσιοι υπάλληλοι καθώς αλλάζει ο τρόπος υπολογισμού των εισφορών τους.
Μεγάλες ανατροπές έρχονται για τα «μπλοκάκια», αφού για παράλληλη απασχόληση (μισθωτή και αυτοαπασχολούμενη) ο εργαζόμενος θα πληρώνει διπλές εισφορές.
Για τους ήδη συνταξιούχους, η εισφορά 6% υπέρ ΕΟΠΥΥ θα επιβάλλεται στο άθροισμα των συντάξεων, ενώ μέχρι σήμερα υπολογίζεται στη μια σύνταξη.
Οι μισθωτοί του ιδιωτικού τομέα επιβαρύνονται άμεσα εφόσον έχουν επικουρική ασφάλιση. Ειδικό ευνοικό καθεστώς ισχύει για τους νέους επιστήμονες (0-5 έτη ασφάλισης).
12.
Ένα Ταμείο για όλους
Σαρωτικές ενοποιήσεις Ταμείων προβλέπει ο ασφαλιστικός νόμος.
Όλα τα Ταμεία κύριας ασφάλισης (ΙΚΑ, ΟΑΕΕ, ΕΤΑΑ, ΟΓΑ, ΝΑΤ, ΕΤΑΠ – ΜΜΕ) συγχωνεύονται στον Ενιαίο Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ). ΟΓΑ και ΝΑΤ διατηρούνται μόνο ως προς τις μη συνταξιοδοτικές (τις προνοιακές δηλαδή) παροχές τους. Τα 37 Ταμεία, Κλάδοι και Λογαριασμοί Πρόνοιας που χορηγούν εφάπαξ ενοποιούνται στο ΕΤΕΑ (Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης) που μετονομάζεται σε ΕΤΕΑΕΠ (Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ Παροχών). Το ΤΣΜΕΔΕ μετονομάζεται σε ΤΜΕΔΕ και μετατρέπεται σε ΝΠΙΔ με αντικείμενο την εγγυοδοσία και πιστοδοσία των μηχανικών. Η λειτουργία του ξεκινά από 1/1/2017.
στο 