Οδοστρωτήρας θα περάσει από 900.000 κύριες συντάξεις το 2019, χωρίς να καθορίζεται ούτε το «πάτωμα» που θα προστατέψει τις πολύ χαμηλές συντάξεις, ούτε το «ταβάνι» που θα συγκρατήσει την ελεύθερη πτώση των υψηλών.
Στον αντίποδα, οι υψηλές συντάξεις (γιατρών, δικηγόρων, συνταξιούχων του ΤΕΒΕ, πανεπιστημιακών) που εμφανίζουν μεγάλες προσωπικές διαφορές (έως και 450 ευρώ) θα υποστούν δραματικές μειώσεις αν δεν τεθεί «κόφτης» που να περιορίζει της απώλειες.
Ανώτατοι αξιωματούχοι του υπουργείου Εργασίας παραδέχονται ότι το πόσο χαμηλά θα φτάσει το μαχαίρι, καθώς και η θέσπιση ανώτατου πλαφόν αποτελεί αντικείμενο της τεχνικής διαπραγμάτευσης με τους θεσμούς που θα επιστρέψουν μετά το Πάσχα. Το ΔΝΤ δεν έχει δώσει το πράσινο φως, σε αντιδιαστολή με τους εκπροσώπους της Ε.Ε. που έχουν συμφωνήσει στη θέσπιση πλαφόν (πιθανόν 22%).
Το υπουργείο Εργασίας υποστηρίζει ότι η περικοπή της προσωπικής διαφοράς στις κύριες συντάξεις επαρκεί για την κάλυψη του στόχου (μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης κατά 1% του ΑΕΠ) χωρίς να απαιτείται (προς το παρόν) να μειωθούν και πάλι οι επικουρικές συντάξεις.
Πάντως, το πρώτο κύμα επανυπολογισμού (40% των κύριων συντάξεων) δείχνει ότι δεν υπάρχει προσωπική διαφορά στις μεσαίες συντάξεις του ΙΚΑ, οι οποίες σήμερα ορίζονται στα 720 ευρώ. Επίσης, μηδενικές διαφορές αναμένονται στις συντάξεις του ΙΚΑ ύψους 530 ευρώ, ενώ μικρές θα είναι οι διαφορές στα κατώτατα όρια των συντάξεων. Δηλαδή η κατώτατη σύνταξη του ΙΚΑ, ύψους 486 ευρώ, με 15 χρόνια ασφάλισης που εμφανίζει προσωπική διαφορά 44 ευρώ αναμένεται να μειωθεί στα 442 ευρώ. Η κατώτατη σύνταξη του ΤΕΒΕ, ύψους 441,2 ευρώ, με 15 χρόνια ασφάλισης εμφανίζει προσωπική διαφορά 12 ευρώ και αναμένεται να μειωθεί στα 429,2 ευρώ.
Αντίθετα, δραματικές περικοπές εξαιτίας των μεγάλων προσωπικών διαφορών πρέπει να περιμένουν οι υψηλόμισθοι με πάνω από 30 έτη ασφάλισης. Ειδικότερα, δημόσιοι υπάλληλοι, ένστολοι, γιατροί του ΕΣΥ, πανεπιστημιακοί, συνταξιούχοι του πρώην ΤΕΒΕ που λαμβάνουν το μπόνους των 220 ευρώ και συνταξιούχοι που έφυγαν με 20ετία και άνω σε καθεστώς βαρέων καθώς η προσαύξηση καταργήθηκε με τον νέο νόμο.
Σε αυτές τις κατηγορίες η προσωπική διαφορά μπορεί να ξεπεράσει τα 400 ευρώ (-40%), ωθώντας τη σύνταξη σε ελεύθερη πτώση αν δεν θεσπιστεί τελικά το πλαφόν του 22%. Χαρακτηριστικά παραδείγματα:
Δημόσιο
■ Δημόσιος υπάλληλος ΠΕ με 35ετία που λαμβάνει σύνταξη 1.182€ εμφανίζει προσωπική διαφορά 240,42€ και η σύνταξή του θα μειωθεί στα 941,58 € (-20,3%). Οι διαφορές είναι μικρότερες ή ίσες του 22% και οι απώλειες δεν επηρεάζονται από τη θέσπιση ή όχι του πλαφόν.
■ Δημόσιος υπάλληλος ΤΕ με 35ετία που λαμβάνει σύνταξη 1.143,58 ευρώ εμφανίζει προσωπική διαφορά 227,27 ευρώ. Η σύνταξή του θα μειωθεί στα 916,31 ευρώ (-20%).
■ Δημόσιος υπάλληλος ΔΕ με 35ετία που λαμβάνει σύνταξη 1.040,59 ευρώ εμφανίζει προσωπική διαφορά 184,44 ευρώ. Η σύνταξή του θα μειωθεί στα 856,15 ευρώ (-17,7%).
■ Γιατρός του ΕΣΥ με 35ετία που λαμβάνει σύνταξη 1.461€ εμφανίζει προσωπική διαφορά 474 ευρώ. Η σύνταξή του θα μειωθεί στα 987 ευρώ (32,4%) ή στα 1.139,5 ευρώ αν θεσπιστεί πλαφόν.
ΟΑΕΕ
■ Συνταξιούχος ΤΕΒΕ με 15ετία λαμβάνει σύνταξη 441,2€ και εμφανίζει προσωπική διαφορά 12,5 ευρώ. Η σύνταξή του θα μειωθεί στα 428,7 ευρώ (-2,8%).
■ Συνταξιούχος ΤΕΒΕ με 20ετία λαμβάνει σύνταξη 712,4 ευρώ και εμφανίζει προσωπική διαφορά 261 ευρώ. Η σύνταξή του θα μειωθεί στα 451,4€ (-36,6%) ή αν θεσπιστεί πλαφόν στα 555,7 ευρώ (-22%).
■ Συνταξιούχος ΤΕΒΕ με 37 χρόνια ασφάλισης λαμβάνει σύνταξη 1.441,8€ και εμφανίζει προσωπική διαφορά 419,4 ευρώ. Η σύνταξή του θα μειωθεί στα 1.022,4€ (-29%) ή αν θεσπιστεί πλαφόν στα 1.124,61 ευρώ (-22%).
■ Συνταξιούχος του πρώην ΤΑΕ με 35ετία και ασφάλιση στις υψηλότερες κατηγορίες λαμβάνει σύνταξη 1.021€ και εμφανίζει προσωπική διαφορά 314 ευρώ. Η σύνταξή του θα μειωθεί στα 707 ευρώ (-30,7%) ή αν θεσπιστεί πλαφόν στα 796,3 ευρώ (-22%).
IKA
■ Συνταξιούχος ΙΚΑ που λαμβάνει τα κατώτατα όρια (486 ευρώ) εμφανίζει προσωπική διαφορά 44 ευρώ. Η σύνταξή του αν δε μπει κατώτατο πλαφόν θα μειωθεί στα 442 ευρώ.
■ Συνταξιούχος ΙΚΑ, μητέρα ανηλίκου, με 27 χρόνια, λαμβάνει σύνταξη 741€ και εμφανίζει προσωπική διαφορά 79 ευρώ. Η σύνταξή της θα μειωθεί στα 662 ευρώ (-10,6%).
■ Συνταξιούχος ΙΚΑ με βαρέα που λαμβάνει 1.291€ εμφανίζει προσωπική διαφορά 337 ευρώ. Η σύνταξή του θα κατέβει στα 954 ευρώ (-26,1%) ή με τη θέσπιση πλαφόν στα 1.006.98 ευρώ (-22%).
■ Συνταξιούχος ΙΚΑ με 25ετία λαμβάνει σύνταξη 742,8 ευρώ. Η σύνταξή του δεν θα μειωθεί καθώς δεν εμφανίζει προσωπική διαφορά.
■ Συνταξιούχος ΙΚΑ με 35ετία λαμβάνει σύνταξη 1.383,14 ευρώ και εμφανίζει προσωπική διαφορά 136,2 ευρώ. Η σύνταξή του θα μειωθεί στα 1.246,9 ευρώ (-9,8%).
ΕΤΑΑ
■ Δικηγόρος που συνταξιοδοτήθηκε με 40ετία λαμβάνει σύνταξη 1.180€ και εμφανίζει προσωπική διαφορά 490 ευρώ. Η σύνταξή του θα μειωθεί στα 690 ευρώ (-41%) ή αν θεσπιστεί πλαφόν θα μειωθεί στα 920,4 ευρώ. (-22%).
Από την άλλη, υπάρχουν συνταξιούχοι που ενώ εισπράττουν σήμερα υψηλές συντάξεις θα καταλήξουν με μικρές ή και μηδενικές προσωπικές διαφορές. Αυτοί είναι κυρίως συνταξιούχοι από ΔΕΚΟ – τράπεζες, οι οποίοι πλήρωναν πολύ υψηλές εισφορές και θα λάβουν με το νέο σύστημα προσαύξηση της σύνταξης [0,075% για καθεμία ποσοστιαία μονάδα (1%) επιπλέον εισφοράς].
Από το 2020 μειώνονται και οι συντάξεις κάτω των 600 ευρώ
Το νέο χτύπημα για τις συντάξεις θα είναι διπλό, καθώς το 2020 η μείωση του αφορολόγητου θα πλήξει ακόμα και εκείνες που είναι κάτω από τα 600 ευρώ.
Εκτιμάται ότι η συνολική μνημονιακή απώλεια των συνταξιούχων (από τις μειώσεις, τη φορολογία και τις εισφορές) θα φτάσει μετά τις νέες περικοπές το 65%.
Σύμφωνα με το Ενιαίο Δίκτυο Συνταξιούχων, κατά την περίοδο των μνημονίων (2010-2016) οι συνταξιούχοι έχασαν 50 δισ. ευρώ λόγω μείωσης των κύριων και επικουρικών συντάξεών τους από 35% έως 50%.
Θετικές εξελίξεις στα Εργασιακά
Στο μέτωπο των εργασιακών καταγράφονται θετικές εξελίξεις, καθώς δεν πέρασε η εμμονή του ΔΝΤ για αύξηση του ποσοστού των απολύσεων από 5% σε 10% μηνιαίως. Ωστόσο καταργείται το υπουργικό βέτο για την έγκριση ή μη των ομαδικών απολύσεων και η αρμοδιότητα περνάει σε επιτροπή με ισομερή τριμερή εκπροσώπηση υπουργείου – εργοδοτών – εργαζομένων. Δεν έχει διευκρινιστεί ωστόσο αν η επιτροπή που θα λειτουργεί βάσει κριτηρίων αξιολόγησης θα προεγκρίνει τις απολύσεις ή απλώς θα κρίνει κατόπιν εορτής αν είναι νομότυπη η διαδικασία.
Πάντως το υπουργείο Εργασίας έλαβε «υποσχετική» από τους δανειστές ότι τον Σεπτέμβριο του 2018 θα επανέλθουν με νόμο (είχαν ανασταλεί το 2011) η αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης (θα λαμβάνεται υπόψη η καλύτερη σύμβαση, π.χ. η κλαδική) και η αρχή της επεκτασιμότητας των συμβάσεων. Δηλαδή οι όροι των συλλογικών συμβάσεων θα εφαρμόζονται υποχρεωτικά και από τους εργοδότες που δεν υπέγραψαν τη σύμβαση. Η επαναφορά των δύο αρχών θα συγκρατήσει την ελεύθερη πτώση των μισθών στον ιδιωτικό τομέα και τη δραματική επέκταση των ατομικών συμβάσεων με μισθούς πείνας. Εξάλλου, δεν προβλέπονται αλλαγές στον τρόπο λήψης αποφάσεων για απεργία, ενώ οι παρεμβάσεις στον συνδικαλιστικό νόμο θα προβλέπουν περιορισμούς στις άδειες των συνδικαλιστών, καθώς και προσθήκη επιπλέον αιτιών για την απόλυση συνδικαλιστή (π.χ. ποινικά αδικήματα, κλοπή, υπεξαίρεση κ.ά.).
Τα αντίμετρα
Τα αντίμετρα που θα εφαρμοστούν το 2019 -εφόσον επιτευχθούν οι στόχοι- θα τεθούν επίσης στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης. Προς το παρόν ο σχεδιασμός του υπουργείου Εργασίας περιλαμβάνει τα εξής θετικά μέτρα.
■ Μηδενική συμμετοχή στα φάρμακα για συνταξιούχους με εισόδημα από συντάξεις (κύρια και επικουρική) έως 700 ευρώ.
■ Μείωση συμμετοχής κατά 50% για συντάξεις από 700 έως 1.200 ευρώ.
■ Μείωση συμμετοχής κατά 25% για συντάξεις από 1.200 ευρώ και άνω.
■ Αύξηση των οικογενειακών επιδομάτων για το πρώτο και το δεύτερο παιδί: 60 ευρώ για το πρώτο και 90 ευρώ για το δεύτερο (σήμερα 40 ευρώ).
■Επιδότηση ενοικίου με το ποσό των 80 ευρώ με εισοδηματικά κριτήρια για το ήμισυ των πολιτών που πληρώνουν ενοίκιο ή δόση δανείου πρώτης κατοικίας.
■ Χρηματοδότηση βρεφονηπιακών σταθμών ώστε να καλυφθεί το 1/3 των βρεφών μεταξύ 0 και 4 ετών. Το κονδύλι που προτείνεται ανέρχεται σε 150 εκατ. ευρώ για 1.800 νέες δομές.
■ Δημιουργία 30.000 νέων θέσεων εργασίας 12μηνης διάρκειας στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα κόστους περίπου 300 εκατ. ευρώ. Στον δημόσιο τομέα οι θέσεις θα αφορούν κυρίως κοινωνικές δομές (π.χ. νοσοκομεία), ενώ στον ιδιωτικό έμφαση θα δοθεί στην πρόσληψη νέων με υψηλά προσόντα με στόχο την ανάσχεση του brain drain.
■ Επέκταση των σχολικών γευμάτων στον μισό παιδικό πληθυσμό Δημοτικού – Γυμνασίου. Ο στόχος περιλαμβάνει την παροχή σχολικών γευμάτων σε 300.000 παιδιά του Δημοτικού και 150.000 παιδιά του Γυμνασίου.