Tα στοιχεία για τις αποποιήσεις κληρονομιάς που σόκαραν –ειδικούς και μη– «μιλούν» πλέον για μια νέα κατάσταση πραγμάτων στην ελληνική κοινωνία της κρίσης και της ύφεσης.
Στην πραγματικότητα, έχουμε να κάνουμε με ένα συνεχώς αυξανόμενο κύμα πολιτών, που σπεύδει να «πετάξει» από πάνω του ακίνητα και περιουσίες, αφού δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις τους.
Αυτή η νέα κατάσταση αποτυπώνεται κυρίως μέσα στα δικαστήρια, όπου κατά εκατοντάδες συμπολίτες μας δηλώνουν αμετάκλητα ότι δεν θέλουν να φθάσει σε αυτούς κανένα ακίνητο από καμία κληρονομιά. Ο,τι περί του αντιθέτου γνωρίζαμε έως σήμερα ανήκει οριστικά στο παρελθόν. Αυτή τη στιγμή χάνονται ολόκληρες περιουσίες, που είναι, αντικειμενικά, κάτι παραπάνω από αξιόλογες οικονομικά.
Οι σχετικές αιτήσεις για αποποίηση έχουν αγγίξει το 2016 τις 54.000 (επίσημα στοιχεία του υπουργείου Δικαιοσύνης). Ωστόσο, οι αρμόδιες δικαστικές αρχές, που είναι τα ειρηνοδικεία, εκτιμούν ότι για φέτος ο αριθμός τους θα είναι έως και τριπλάσιος, από ό,τι φαίνεται με βάση τις αιτήσεις που έχουν ήδη υποβληθεί πριν καλά καλά κλείσει το πρώτο τρίμηνο του έτους.
Ποιοι είναι όμως αυτοί που αποποιούνται τις περιουσίες τους και γιατί το κάνουν; Φταίει μόνον ο ΕΝΦΙΑ και γενικότερα η βαριά φορολογία των ακινήτων ή μήπως υπάρχουν –ή υποκρύπτονται– και άλλοι λόγοι που περιγράφουν πειστικότερα τη σημερινή εικόνα, ως προς το συγκεκριμένο, πολύ σύνθετο θέμα της μη αποδοχής κληρονομιάς; Οπως προκύπτει από τις χιλιάδες αιτήσεις που γίνονται δεκτές καθημερινά από τα ειρηνοδικεία σε όλη τη χώρα και από τις χιλιάδες σχετικές δικαστικές αποφάσεις, τα ποσοστά εκείνων που δεν θέλουν να κληρονομήσουν περιουσίες συγγενών τους είναι μοιρασμένα.
Ποιοι και γιατί
Οπως εκτιμούν δικαστικοί με πείρα, που καθημερινά χειρίζονται τέτοιες υποθέσεις, ένα ποσοστό, περί το 30%, από εκείνους που αποποιούνται το κάνουν διότι είτε δεν έχουν τις οικονομικές δυνατότητες –οι περισσότεροι– είτε διότι κρίνουν ότι δεν τους συμφέρει, υπό τις παρούσες οικονομικές συνθήκες, να «φορτωθούν» τα βάρη ακινήτων που κληρονομούν. Οντως, λοιπόν, η βαριά φορολογία στο ακίνητο, που επιβλήθηκε τα τελευταία χρόνια, και κυρίως ο ΕΝΦΙΑ, αποτελεί τη βασική αιτία για την αποποίηση περιουσιών, ακόμη και εκείνων που έχουν αντικείμενο και οικονομική αξία. Ετσι, εκατοντάδες ακίνητα σε αστικά κέντρα, πολλά από τα οποία σε καλές περιοχές, απορρίπτονται από τους κληρονόμους των ιδιοκτητών τους, προκαλώντας έντονους προβληματισμούς για τις συνέπειες μελλοντικά αυτής της μαζικής εγκατάλειψης ακινήτων, πολλά από τα οποία –όχι όλα– περιέρχονται στο Δημόσιο.
Εγκαταλελειμμένα
Ηδη στα δικαστήρια της Αθήνας έχουν κάνει την εμφάνισή τους ερωτήματα από συνιδιοκτήτες σε πολυκατοικίες όπου υπάρχουν ακίνητα εγκαταλελειμμένα λόγω αποποίησης για το τι πρέπει να γίνει, καθώς, όπως είναι φυσικό, τα ακίνητα αυτά, χωρίς ουσιαστικά ιδιοκτήτη, ρημάζουν και υποβαθμίζουν τις άλλες ιδιοκτησίες, αλλά και ευρύτερα την περιοχή.
Ενα μεγάλο επίσης ποσοστό, υπολογίζεται στο 28%, όσων αποποιούνται κληρονομιών το κάνει διότι τα ακίνητα που κληρονομεί δεν έχουν κανένα ενδιαφέρον. Σε αυτό το ποσοστό αποποιήσεων εντάσσονται και οι Ελληνες του εξωτερικού και βεβαίως εκείνοι που για χρόνια ζουν στα αστικά κέντρα αλλά έχουν καταγωγή από επαρχία.
Το μεγαλύτερο όμως ποσοστό των υποθέσεων που φθάνουν στα ειρηνοδικεία για αποποίηση κληρονομιών εκτιμάται ότι ανήκει σε εκείνους που μέσω αυτού του τρόπου επιλέγουν να γλιτώσουν φόρους για γονικές παροχές από τη μεταβίβαση περιουσιών προς τα παιδιά τους, τις οποίες οι ίδιοι κληρονομούν από τους δικούς τους γονείς. Το φαινόμενο είναι εξαιρετικά συνηθισμένο, καθώς πατέρας και μητέρα, κυρίως ανήλικων παιδιών, αποποιούνται την κληρονομία των δικών τους γονιών, ώστε η περιουσία –όποια κι αν είναι– να περάσει κατευθείαν στα εγγόνια και να μη χρειαστεί να πληρώσουν φόρους και άλλα έξοδα δύο φορές. Μία για να κληρονομήσουν και άλλη μία για να μεταβιβάσουν στη συνέχεια στα παιδιά τους. Πρόκειται ουσιαστικά για μη πραγματικές αποποιήσεις κληρονομιάς.
Ο καπετάνιος του εμπορικού ναυτικού και το… πληρεξούσιο
Ποια είναι η δικαστική οδός που ακολουθείται, όταν ένας παππούς κληροδοτεί απευθείας την ακίνητη περιουσία του στα εγγόνια του και όχι στα παιδιά του; Στις περιπτώσεις αυτές δεν αρκεί μια αίτηση για αποποίηση που γίνεται δεκτή σε μία ημέρα από το δικαστήριο, αλλά χρειάζεται απόφαση, ειδικά όταν τα παιδιά είναι ανήλικα. Η απόφαση αυτή εκδίδεται όμως σχετικά σύντομα και πάντως έπειτα από δίκη.
Βεβαίως, ο νόμος προβλέπει πως όταν αποποιείται κάποιος μια κληρονομιά, την αποποιείται ολόκληρη, δεν μπορεί να διαλέξει ποια θέλει και ποια όχι, ενώ η προθεσμία από τον νόμο είναι εξαιρετικά ασφυκτική. Δηλαδή δεν παρατείνεται με τίποτα, κι αν παρέλθει, όπως τονίζει στην «Κ» η προϊσταμένη του Ειρηνοδικείου Πειραιά, Χριστοφίλη Ασημάκου, «αποποίηση δεν μπορεί να γίνει με τίποτα, και γι’ αυτό πολλοί σπεύδουν να αποποιηθούν μέσα στο τετράμηνο που προβλέπει ο νόμος, γιατί μετά δεν μπορούν να το κάνουν».
Η κυρία Ασημάκου, μάλιστα, περιγράφει περιπτώσεις που για να προλάβουν οι ενδιαφερόμενοι, εξουσιοδοτούν άλλους, όταν μένουν στο εξωτερικό.
Μάλιστα σημειώνει και περίπτωση καπετάνιου εν πλω σε εμπορικό πλοίο, που κάνοντας χρήση ευχερειών που του δίδει ο νόμος, παρείχε εξουσιοδότηση σε άλλον για να προλάβει να αποποιηθεί κληρονομιά συγγενικού του προσώπου.
Ομως, όπως διευκρινίζει, τα ακίνητα που αποποιείται κάποιος δεν πηγαίνουν κατευθείαν στο Δημόσιο, όπως πιστεύουν οι περισσότεροι, καθώς το Δημόσιο κληρονομεί, έκτο κατά σειρά, όταν δεν υπάρχει κανένας συγγενής για να αποδεχθεί την κληρονομιά. Βεβαίως, δικαστικοί λειτουργοί εκφράζουν προβληματισμούς για την τύχη των ακινήτων τα οποία αποποιούνται χιλιάδες πλέον συμπολίτες μας, καθώς δεν υπάρχει μηχανισμός για άμεση ενημέρωση κάποιας δημόσιας υπηρεσίας, ενώ προαιρετικά οι κληρονόμοι που αποποιούνται μπορούν, αν θέλουν, να ενημερώσουν τις τράπεζες στις περιπτώσεις –είναι παρά πολλές– που ο συγγενής που πέθανε άφησε και χρέη. Κι αυτό, για να μην τους ενοχλούν οι τράπεζες και είναι αντιμέτωποι με πρόσθετους πονοκεφάλους για χρέη που δεν είναι δικά τους και για κληρονομιές που ήδη τις έχουν αρνηθεί…
Πηγή: Καθημερινή