Τα εφάπαξ βγαίνουν πλέον με ρυθμό 3.816 αποφάσεων κάθε μήνα και αναμένεται να αυξηθούν όσο θα προχωρά η αυτοματοποιημένη απονομή του βοηθήματος που ξεκίνησε από το Δημόσιο, μια που έχει τους περισσότερους δικαιούχους.
Το μέσο εφάπαξ για όλα τα ταμεία πρόνοιας (δημόσιου και ιδιωτικού τομέα) με βάση τις πληρωμές που πραγματοποιούνται από τον ΕΦΚΑ ανέρχεται στις 20.421 ευρώ, ενώ σε επιμέρους τομείς τα ποσά είναι διαφορετικά.
Τα ποσά
Για παράδειγμα, σύμφωνα με την εφημερίδα «Ελεύθερος Τύπος» για τις πληρωμές έως και τον Οκτώβριο του 2023:
- Οι συνταξιούχοι του Δημοσίου που προέρχονται από τα ειδικά μισθολόγια παίρνουν κατά μέσο όρο εφάπαξ 40.154 ευρώ.
- Για συνταξιούχους εκπαιδευτικούς το μέσο εφάπαξ ανέρχεται στις 25.837 ευρώ.
- Για συνταξιούχους πολιτικούς υπαλλήλους υπουργείων και άλλων δημοσίων οργανισμών το εφάπαξ είναι στις 23.714 ευρώ.
- Στον ΟΣΕ το μέσο εφάπαξ φτάνει στις 57.755 ευρώ.
- Για συνταξιούχους υπαλλήλους από δημόσια νοσοκομεία το μέσο εφάπαξ ανέρχεται στις 24.352 ευρώ.
- Για τους κληρικούς το μέσο εφάπαξ κυμαίνεται στις 12.484 ευρώ. Σημειώνεται ότι οι κληρικοί μπορούν να παίρνουν το εφάπαξ πριν βγουν στη σύνταξη υποβάλλοντας σχετική αίτηση σε ηλικία 70 ετών, με τον όρο ότι, εφόσον συνεχίσουν το λειτούργημά τους, θα σταματήσουν να πληρώνουν εισφορά για εφάπαξ και δεν θα δικαιούνται κάτι επιπλέον από το βοήθημα όταν αποφασίσουν να πάρουν τη σύνταξή τους.
- Για τους συμβολαιογράφους το μέσο εφάπαξ κατά τη συνταξιοδότησή τους ανέρχεται στις 29.962 ευρώ.
- Για τους υγειονομικούς το μέσο εφάπαξ κυμαίνεται στις 3.200 ευρώ.
Σε… πτώση
Η γενική εικόνα, πάντως, είναι πως το εφάπαξ βαίνει αργά και σταθερά μειούμενο όσο περισσότερα είναι τα χρόνια που προσθέτουν οι ασφαλισμένοι από το 2014 και μετά.
Για τα χρόνια ασφάλισης μετά το 2014, αντί να παίρνουν το εφάπαξ με κάποια σχετική ανταποδοτικότητα (όπως συμβαίνει για το κομμάτι ως το 2013), οι ασφαλισμένοι παίρνουν πίσω τις εισφορές που κατέβαλαν με μηδενική απόδοση.
Το θετικό στοιχείο όμως που αμβλύνει την όποια μείωση του εφάπαξ είναι ότι πλέον πληρώνεται σε χρόνο-ρεκόρ όσον αφορά στο Δημόσιο, που έχει και τους περισσότερους δικαιούχους.
Αυτόματα
Με την αυτοματοποιημένη διαδικασία οι υπάλληλοι -εν προκειμένω του Δημοσίου- που αποχωρούν για σύνταξη, με το που υποβάλουν την αίτηση παραίτησης στην υπηρεσία τους, γίνεται αυτόματα και η ηλεκτρονική υποβολή του δελτίου με τις υπηρεσιακές τους μεταβολές (e-ΔΑΥΚ), στο οποίο αποτυπώνεται όλος ο ασφαλιστικός τους βίος από την ημέρα πρόσληψής τους στο Δημόσιο μέχρι την έξοδό τους από την τελευταία υπηρεσία που βρίσκονται.
Περίπου 1.500 από τα εφάπαξ που βγαίνουν κάθε μήνα εκδίδονται, σύμφωνα με τον «Ελεύθερο Τύπο» μέσω του e-ΔΑΥΚ, που σημαίνει ότι το βοήθημα πληρώνεται μέσα σε πολύ σύντομο διάστημα μετά την απονομή της οριστικής σύνταξης και χωρίς λάθη. Αυτή τη στιγμή, η αυτόματη έκδοση του εφάπαξ καλύπτει περίπου το 60% των νέων αποφάσεων και κάθε μήνα το ποσοστό αυτό αυξάνεται, καθώς βελτιώνεται η εφαρμογή του ηλεκτρονικού ΔΑΥΚ.
Δύσκολες περιπτώσεις
Υπάρχουν όμως και δύσκολα πεδία, που θα πάρουν χρόνο για να μπουν στη γρήγορη ταχύτητα απονομής, και αυτά αφορούν υπαλλήλους με διαδοχική ασφάλιση, υπαλλήλους που άλλαξαν δύο ή και τρία ταμεία πρόνοιας λόγω μετακίνησής τους σε άλλη υπηρεσία, καθώς και περιπτώσεις που τα στοιχεία του ΔΑΥΚ έχουν λάθη και θα πρέπει να διορθωθούν εκ των υστέρων.
Το συνολικό ποσό που θα διαθέσει ο ΕΦΚΑ για τα εφάπαξ του 2023 αγγίζει το 1 δισ. ευρώ, καθώς μέσα στη χρονιά πληρώθηκαν πολλά εκκρεμή εφάπαξ. Για το 2024, ο προϋπολογισμός του κλάδου εφάπαξ παροχών εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί χαμηλότερα, περίπου στα 700 εκατ. ευρώ, καθώς οι εκκρεμότητες μειώνονται και δεν θα ξεπεράσουν σε ποσό τα 250 εκατ. ευρώ.
Τι ισχύει για όσους αποχωρούν μετά το 2014
Ο κανόνας που εισήγαγε ο νόμος 4387/2016 είναι ότι το εφάπαξ για τα ίδια έτη ασφάλισης βαίνει μειούμενο κάθε χρόνο για όσους συνταξιοδοτούνται από 1ης/1/2014 και μετά.
Για να ισοφαρίσουν οι ασφαλισμένοι τις απώλειες, θα πρέπει να παραμείνουν περισσότερα χρόνια. Για να πάρουν δηλαδή ένα εφάπαξ των 35.000 ευρώ από το Δημόσιο, θα πρέπει να συμπληρώσουν 40ετία, ενώ τα προηγούμενα χρόνια έπαιρναν το ίδιο ποσό με 35ετία.
Για παράδειγμα:
- Υπάλληλος που συνταξιοδοτήθηκε από το Δημόσιο το 2013 με 37 έτη και μισθό 1.600 ευρώ πήρε εφάπαξ 35.520 ευρώ, ενώ ένας υπάλληλος που αποχώρησε το 2022 με 37ετία και τον ίδιο περίπου μισθό πήρε εφάπαξ 27.372 ευρώ.
- Υπάλληλος που θα συνταξιοδοτηθεί το 2023 από το Δημόσιο με 37 έτη και μέσο μισθό 1.600 ευρώ θα πάρει εφάπαξ 26.544 ευρώ, ενώ ένας υπάλληλος που θα βγει στη σύνταξη το 2029, έχοντας τότε 37ετία και τον ίδιο περίπου μισθό, θα πάρει εφάπαξ 21.740 ευρώ.
- Η μείωση που προκαλεί ο νόμος Κατρούγκαλου με την άτοκη επιστροφή εισφορών στο εφάπαξ είναι σχεδόν 10.000 ευρώ σε μία 10ετία (2023 έναντι 2013) και όσο αυξάνονται τα έτη με τις άτοκες επιστροφές από το 2014 και μετά οι απώλειες θα μεγαλώνουν.