Συναγερμός στο οικονομικό επιτελείο για την παρατεταμένη ακρίβεια. Εντολή για εξονυχιστικούς ελέγχους σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα τροφίμων, με στόχο τον εντοπισμό φαινομένων αισχροκέρδειας.
Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΧΡΙΣΤΟΥΛΙΑ – ΠΗΓΗ: Realnews
Δίχτυ προστασίας απέναντι στις διεθνείς πληθωριστικές πιέσεις και στους κερδοσκόπους επιχειρεί να βάλει η κυβέρνηση, με στόχο να περιοριστεί η ακρίβεια σε βασικά αγαθά, αλλά και να εντοπιστούν όσοι αισχροκερδούν σε βάρος των καταναλωτών. Η αντιμετώπιση της ακρίβειας και του υψηλού πληθωρισμού στα τρόφιμα αποτελεί το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα που θα κληθεί να αντιμετωπίσει το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης το φθινόπωρο, με δεδομένη τη διατήρηση του υψηλού πληθωρισμού στα τρόφιμα. Και όλα αυτά σε μια χρονική στιγμή κατά την οποία, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες της Realnews, αναμένονται νέες ανατιμήσεις σε περίπου 100 αγαθά μέχρι τις αρχές Οκτωβρίου.
Το υπουργείο Ανάπτυξης αναμένεται να εστιάσει πρωτίστως στον έλεγχο της αγοράς ενώ σε συνάντηση που είχε η πολιτική ηγεσία του υπουργείου με εκπροσώπους των σούπερ μάρκετ συζητήθηκαν διάφορες προτάσεις για τη συγκράτηση των τιμών. Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί του υπουργείου Ανάπτυξης, σύμφωνα με τα όσα έχει δηλώσει ο αρμόδιος υπουργός Κώστας Σκρέκας, αναμένεται να προχωρήσουν σε εξονυχιστικούς ελέγχους σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα τροφίμων, με στόχο τον εντοπισμό φαινομένων κερδοσκοπίας.
Ιδιαίτερη βαρύτητα αναμένεται να δοθεί στον έλεγχο κλάδων στους οποίους καταγράφονται αυξήσεις στις πρώτες ύλες, όπως είναι -για παράδειγμα- το ελαιόλαδο, το σιτάρι και τα φρούτα. Προς αυτή την κατεύθυνση, οι έλεγχοι θα επικεντρωθούν στο μεικτό περιθώριο κέρδους που προκύπτει από την πώληση των προϊόντων, το οποίο δεν θα πρέπει να είναι μεγαλύτερο από αυτό που ίσχυε τον Δεκέμβριο του 2021, οπότε και ξεκίνησε ουσιαστικά η ενεργειακή κρίση, η οποία κλιμακώθηκε μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022.
Οι έλεγχοι, που πλέον γίνονται ηλεκτρονικά, δίνουν τη δυνατότητα στους ελεγκτικούς μηχανισμούς του υπουργείου Ανάπτυξης και της Επιτροπής Ανταγωνισμού να γνωρίζουν τις μεταβολές των τιμών χιλιάδων προϊόντων σε καθημερινή βάση. Με σύμμαχο την τεχνολογία, οι έλεγχοι εστιάζονται στα προϊόντα όπου παρατηρούνται μεγάλες και αδικαιολόγητες ανατιμήσεις. Μάλιστα, όπως έχει ξεκαθαρίσει και ο Κ. Σκρέκας, θα είναι άτεγκτοι απέναντι σε εκείνους που τυχόν προσπαθήσουν να αισχροκερδήσουν. Ηδη το υπουργείο Ανάπτυξης έχει επιβάλει πρόστιμα σε όσους αισχροκερδούν, ενώ τονίζεται προς πάσα κατεύθυνση ότι θα είναι αυστηρά για όσους δεν τηρούν τη νομοθεσία. Παράλληλα, θα δημοσιοποιούνται και τα στοιχεία των εταιρειών, στις περιπτώσεις που προβλέπονται από τον νόμο. Ελεγχοι θα γίνονται τόσο στα φυσικά καταστήματα όσο και στα ηλεκτρονικά, καθώς πλέον χιλιάδες είναι οι καταναλωτές που πραγματοποιούν καθημερινά αγορές από το διαδίκτυο.
Μάλιστα, σε ό ,τι αφορά τους ελέγχους στα ηλεκτρονικά καταστήματα, οι ελεγκτικοί μηχανισμοί αναμένεται, μέσω ειδικού λογισμικού, να «σαρώσουν» τα κοινωνικά δίκτυα και γενικότερα τις ιστοσελίδες που δραστηριοποιούνται στο ηλεκτρονικό εμπόριο. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες της «R», εξετάζεται το ενδεχόμενο να ληφθούν μέτρα έτσι ώστε να πωλούνται προϊόντα μέσα από ηλεκτρονικά καταστήματα με τις ίδιες αυστηρές προϋποθέσεις που ισχύουν και για εκείνα που διατίθενται από τα φυσικά καταστήματα, όπως -για παράδειγμα- να έχουν ηλεκτρονικό barcode. Εκτός όμως από τους ελέγχους, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης ενθαρρύνει τις βιομηχανίες τροφίμων και τα σούπερ μάρκετ να μειώσουν τις τιμές των προϊόντων τους, όπου αυτό είναι εφικτό.
Προς αυτή την κατεύθυνση, μάλιστα, η ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης προτίθεται να «επικοινωνεί», τόσο μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας e-katanalotis όσο και με άλλους τρόπους, τα προϊόντα για τα οποία οι προμηθευτές θα ανακοινώσουν μόνιμη μείωση -μεγαλύτερη από 5%- στους επίσημους τιμοκαταλόγους τους μέχρι το τέλος του 2023. Το υπουργείο Ανάπτυξης, σε πρόσφατη συνάντηση με το διοικητικό συμβούλιο της Ενωσης Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας, ζήτησε να περιληφθεί στο «καλάθι του νοικοκυριού» τουλάχιστον ένα επώνυμο προϊόν ανά κατηγορία. Επίσης, να καθιερωθεί δεύτερο σημείο πώλησης ιδιαίτερης προβολής για τα προϊόντα του «καλαθιού του νοικοκυριού» σε σούπερ μάρκετ, όπου είναι χωροταξικά εφικτό, αλλά και να διασφαλιστούν προσιτές τιμές σχολικών ειδών ενόψει της έναρξης της νέας σχολικής περιόδου. Παράλληλα, το υπουργείο Ανάπτυξης αποφάσισε να συμπεριλάβει εννέα βασικά σχολικά είδη, αλλά και τους θερμοσίφωνες, στα προϊόντα στα οποία επιβάλλεται πλαφόν στο μεικτό περιθώριο κέρδους. Σημειώνεται ότι το πλαφόν στο μεικτό περιθώριο κέρδους επιβάλλεται εδώ και αρκετούς μήνες στα τρόφιμα και στα καύσιμα.
Στήριξη ευάλωτων
Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση έχει προχωρήσει στη λήψη μέτρων προκειμένου να στηρίξει τα ευάλωτα νοικοκυριά, ενώ εξετάζει να λάβει και κάποια νέα σε περίπτωση κλιμάκωσης της ενεργειακής κρίσης και εφόσον υπάρξει το απαιτούμενο δημοσιονομικό περιθώριο. Σημειώνεται ότι ήδη το πετρέλαιο μπρεντ κινείται σε επίπεδα πάνω από τα 80 δολάρια το βαρέλι, με την αμόλυβδη βενζίνη στα μεγάλα αστικά κέντρα να πλησιάζει τα 2 ευρώ το λίτρο. Το φυσικό αέριο πλησιάζει τα 40 ευρώ ανά μεγαβατώρα, ενώ το ηλεκτρικό ρεύμα στο Χρηματιστήριο Ενέργειας βρέθηκε μέσα στην εβδομάδα που μας πέρασε πάνω από τα 100 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Συνεπώς, η λήψη νέων μέτρων το φθινόπωρο θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες. Σε κάθε περίπτωση, από τον Σεπτέμβριο αναμένεται να ξεκινήσουν οι αιτήσεις για το market pass 2, το οποίο θα ισχύσει μέχρι το τέλος Οκτωβρίου, ενώ δεν αποκλείεται -εφόσον χρειαστεί- να επεκταθεί για ακόμη δύο μήνες η ενίσχυση για την αγορά τροφίμων από ευάλωτα νοικοκυριά, δηλαδή μέχρι το τέλος του έτους. Επίσης, σύμφωνα με πληροφορίες, στο μικροσκόπιο του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης έχουν τεθεί το επίδομα θέρμανσης και οι ενεργειακές επιδοτήσεις κυρίως για τα αδύναμα νοικοκυριά, μέσω ενός νέου σχήματος επιδοτήσεων.
Σε ό,τι αφορά το επίδομα θέρμανσης, σημειώνεται ότι πέρυσι χορηγήθηκε σε 1,3 εκατ. νοικοκυριά, με το συνολικό ύψος του να φτάνει τα 300 εκατ. ευρώ, έναντι 174 εκατ. ευρώ το 2021. Το οικονομικό επιτελείο εξετάζει τα εισοδηματικά κριτήρια, αλλά και το ύψος του επιδόματος θέρμανσης, ώστε να ενισχυθούν αποτελεσματικότερα τα ευάλωτα νοικοκυριά, στην περίπτωση που δεν υποχωρήσουν οι τιμές του πετρελαίου. Επίσης, αν συνεχιστεί το ράλι ανόδου του πετρελαίου και οι τιμές στα καύσιμα διατηρηθούν σε υψηλά επίπεδα, στο τραπέζι θα τεθεί το ενδεχόμενο ενός νέου fuel pass.
Επιβάρυνση
Την ίδια στιγμή, οι ανατιμήσεις που έχουν ξεκινήσει από τις αρχές του χρόνου αναμένεται να συνεχιστούν και το επόμενο διάστημα, χωρίς όμως την ίδια ένταση. Σε κάθε περίπτωση, αναμένεται περαιτέρω επιβάρυνση στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς, κάτι που προκαλεί τη δυσαρέσκεια των καταναλωτών, οι οποίοι δαπανούν πλέον ένα σημαντικό ποσοστό του μηνιαίου εισοδήματός τους για την αγορά τροφίμων και άλλων βασικών αγαθών. Πλέον οι περισσότεροι καταναλωτές έχουν περιορίσει τις αγορές τους στα απολύτως αναγκαία, γεγονός που αποτυπώνεται και στις πωλήσεις των σούπερ μάρκετ. Είναι χαρακτηριστικό, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της NielsenIQ, ότι το πρώτο εξάμηνο του 2023 η αξία των πωλήσεων στα σούπερ μάρκετ αυξήθηκε κατά 8,7%, ενώ το ίδιο χρονικό διάστημα ο όγκος πωλήσεων υποχώρησε κατά 2,5%. Δηλαδή, η αύξηση των πωλήσεων οφείλεται στις ανατιμήσεις και στον υψηλό πληθωρισμό σε βασικά αγαθά. Μάλιστα, σύμφωνα με τα στοιχεία της NielsenIQ, οι συνολικές δαπάνες των καταναλωτών στα σούπερ μάρκετ το πρώτο εξάμηνο του έτους ανήλθαν σε 6,28 δισ. ευρώ, αυξημένες κατά περίπου μισό δισεκατομμύριο ευρώ σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό εξάμηνο. Δηλαδή, ουσιαστικά οι Ελληνες καταναλωτές έχουν πληρώσει ήδη για τις ανατιμήσεις στα σούπερ μάρκετ περίπου 500 εκατ. ευρώ.
Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, οι ανατιμήσεις θα συνεχιστούν και το προσεχές διάστημα. Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία που φέρνει σήμερα στη δημοσιότητα η «R», τα προϊόντα στα οποία αναμένεται να αυξηθούν οι τιμές μέχρι τις αρχές Οκτωβρίου είναι τα εξής: Παρθένο ελαιόλαδο έως 45%, ξηροί καρποί από 13% έως 39%, κατεψυγμένες ζύμες από 3% έως 12%, σοκολατοειδή έως 10%, μαργαρίνη 10%, αλεύρι χωρίς γλουτένη έως 10%, ξυραφάκια ξυρίσματος έως 10%, φακές και φασόλια από 2,5% έως 9,5%, απορρυπαντικό πλυντηρίου πιάτων 4%-9%, οδοντόβουρτσες 4,5% έως 8%, φρυγανιές 6,5%, κάψουλες καφέ 5%, λουκάνικα και σαλάμια 4%, ρεβίθια, ρύζι, καφές έως 4%. Οι αυξήσεις θα γίνουν σταδιακά αντιληπτές από τους καταναλωτές μέχρι τις αρχές Οκτωβρίου και ανάλογα με τα αποθέματα που έχουν στις αποθήκες τους οι μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Σημειώνεται, ωστόσο, ότι πρόκειται για ανατιμήσεις που γίνονται από μεμονωμένες βιομηχανίες τροφίμων και εμπορικές επιχειρήσεις και όχι από το σύνολο των εταιρειών κάθε κατηγορίας. Η ακρίβεια αποτυπώνεται και στα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, σύμφωνα με τα οποία μέσα σε έναν χρόνο πωλούνται ακριβότερα τα φρούτα κατά 19,4%, τα λαχανικά κατά 15,5%, τα γαλακτοκομικά και τα αυγά κατά 14,4%, το μεταλλικό νερό, τα αναψυκτικά και οι χυμοί φρούτων κατά 13,3%, η ζάχαρη, οι σοκολάτες, τα γλυκά και τα παγωτά κατά 11,6%, τα κρέατα κατά 10,9%, τα έλαια και τα λίπη κατά 10,6%, ο καφές, το κακάο και το τσάι κατά 9,2%, το ψωμί και τα δημητριακά κατά 8,6% και τα φρέσκα ψάρια κατά 8,3%.
Το ελαιόλαδο
Σαρωτικές είναι οι ανατιμήσεις που έχουν γίνει στο ελαιόλαδο εξαιτίας της μειωμένης παραγωγής στην Ισπανία. Σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή της η «R», σε μία μόνο αλυσίδα σούπερ μάρκετ οκτώ βιομηχανίες παραγωγής, τυποποίησης και εμπορίας ελαιολάδου έχουν αποστείλει ανατιμημένα τιμολόγια που φτάνουν το 45%. Σημειώνεται ότι οι νέες ανατιμήσεις έρχονται να προστεθούν στη λίστα της ακρίβειας, η οποία από τις αρχές του χρόνου, σύμφωνα με στοιχεία της «R», περιλαμβάνει αυξήσεις σε τουλάχιστον 1.800 προϊόντα, σε ποσοστό που ξεπερνά σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και το 30%.