Νέα “μυστικά” για την υποβολή της δήλωσης του φόρου κληρονομιάς, τον τρόπο υπολογισμού αλλά και για την επισύναψη δικαιολογητικών θα πρέπει να γνωρίζουν μεταξύ άλλων οι πολίτες.
Υπόχρεος για την υποβολή της δήλωσης φόρου κληρονομιάς είναι ο κληρονόμος ή ο νόμιμος αντιπρόσωπός του, όπως προβλέπει η υφιστάμενη νομοθεσία. Παράλληλα επισημαίνεται πως εντός των 9 μηνών θα πρέπει να γίνεται η υποβολή της δήλωσης του φόρου κληρονομιάς στις παρακάτω περιπτώσεις:
- αν ο κληρονομούμενος πέθανε στην Ελλάδα
- ή μέσα σε 1 χρόνο, αν ο κληρονομούμενος απεβίωσε στην αλλοδαπή
ή οι κληρονόμοι ή οι κληροδόχοι διέμεναν κατά το χρόνο θανάτου στην αλλοδαπή.
Η προθεσμία αρχίζει από το χρόνο θανάτου του κληρονομουμένου, για τους εξ αδιαθέτου κληρονόμους ή από τη δημοσίευση της διαθήκης για τους εκ διαθήκης κληρονόμους ή από τη δημοσίευση στον Τύπο της τελεσίδικης απόφασης που κηρύσσει την αφάνεια ή από το θάνατο του υπόχρεου σε δήλωση, αν αυτός δεν υπέβαλε δήλωση ή από το διορισμό των κηδεμόνων σχολαζουσών κληρονομιών, των εκτελεστών διαθήκης, των συνδίκων πτώχευσης ή την αναγνώρισή τους, σε περίπτωση κληρονόμων σχολαζουσών κληρονομιών.
Οι δηλώσεις φόρου κληρονομιάς
Στις περισσότερες περιπτώσεις των πολιτών ο φόρος κληρονομιάς δηλώνεται στην πλατφόρμα της ΑΑΔΕ https://www1.aade.gr/myaade/myPROPERTY/#!/arxiki.
Αναλυτικά, για θανάτους από την 1η Ιανουαρίου του 2022 και μετά στην πλατφόρμα της ΑΑΔΕ ( myPROPERTY)υποβάλλονται:
- Οι αρχικές και τροποποιητικές δηλώσεις κληρονομιάς του υπόχρεου σε δήλωση κληρονόμου ή νόμιμου εκπροσώπου Νομικού Προσώπου, εφόσον δεν συντάσσεται συμβολαιογραφικό έγγραφο αποδοχής αυτής, για κινητά περιουσιακά στοιχεία με τη χρήση των προσωπικών του κωδικών πρόσβασης myAADE.
- Οι αρχικές και τροποποιητικές δηλώσεις κληρονομιάς με τις οποίες συντάσσεται συμβολαιογραφικό έγγραφο αποδοχής, συμπληρώνονται από τον πιστοποιημένο συμβολαιογράφο που θα καταρτίσει την συμβολαιογραφική πράξη της αποδοχής για κινητά περιουσιακά στοιχεία και ακίνητα εντός αντικειμενικού συστήματος και υποβάλλονται από τον υπόχρεο σε δήλωση ή τον νόμιμο εκπρόσωπο αυτού με τη χρήση των προσωπικών του κωδικών πρόσβασης myAADE. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να μην έχει προηγουμένως υποβληθεί άλλη δήλωση σε έντυπη μορφή στη ΔΟΥ.
Διευκρινίζεται δε πως υποβάλλεται ξεχωριστά η δήλωση για κάθε αιτία κτήσης κληρονομιάς. Δηλαδή χωριστή θα πρέπει να είναι η δήλωση για την εξ αδιαθέτου κληρονομιά και χωριστή η δήλωση για την εκ διαθήκης κληρονομιά.
Επίσης επισημαίνεται πως:
- Εάν η κληρονομιά περιλαμβάνει κινητά και ακίνητα περιουσιακά στοιχεία, τότε θα πρέπει να υποβληθεί υποβάλλεται κοινή ηλεκτρονική δήλωση. Την δήλωση αυτή την συμπληρώνει ο συμβολαιογράφος, όταν από τον έλεγχο της εφαρμογής διασφαλίζεται η καταβολή του φόρου σε δόσεις. Όταν από τον έλεγχο της εφαρμογής δεν διασφαλίζεται για τα κινητά η καταβολή του φόρου σε δόσεις τότε θα πρέπει να υποβληθεί χωριστή ηλεκτρονική δήλωση και ο φόρος θα πρέπει να πληρωθεί εφάπαξ. Πάντως εάν ο φορολογούμενος θέλει να δώσει εμπράγματη ασφάλεια για την πληρωμή του φόρου των κινητών σε δόσεις, τότε θα πρέπει να υποβάλει στην αρμόδια ΔΟΥ χειρόγραφη δήλωση.
- Εάν η κληρονομιά περιλαμβάνει μόνο κινητά περιουσιακά στοιχεία, τότε θα πρέπει να υποβάλλει την ηλεκτρονική δήλωση ο συμβολαιογράφος όταν συντάσσει την συμβολαιογραφική πράξη ή ο κληρονόμος ή ο νόμιμος εκπρόσωπος Νομικού Προσώπου, όταν δεν συντάσσεται συμβολαιογραφική πράξη. Εάν όμως από τον έλεγχο της εφαρμογής προκύψει πως δεν διασφαλίζεται η καταβολή του φόρου σε δόσεις τότε θα εμφανιστεί μήνυμα πως, αν η δήλωση που υποβληθεί ο φόρος- εφόσον βεβαιωθεί- θα πρέπει να πληρωθεί μέσα σε 3 εργάσιμες ημέρες από την υποβολή της δήλωσης. Εάν ο φορολογούμενος θέλει να παράσχει εμπράγματη ασφάλεια ή εγγυητική επιστολή για την πληρωμή του φόρου σε δόσεις, τότε θα πρέπει να υποβάλει στη ΔΟΥ χειρόγραφη δήλωση.
Μάλιστα σύμφωνα με τον νόμο, ο υπόχρεος που θα υποβάλει δήλωσης φόρου κληρονομιάς θα πρέπει να επισυνάψει τα παρακάτω δικαιολογητικά:
- Ληξιαρχική πράξη θανάτου του κληρονομούμενου
- Κληρονομητήριο ή πιστοποιητικό της αρμόδιας δημοτικής ή κοινοτικής αρχής περί του είδους και του βαθμού συγγενείας προς τον κληρονομούμενο
- Πιστοποιητικό του Γραμματέα του Ειρηνοδικείου περί μη δημοσιεύσεως διαθήκης, εάν δεν υπάρχει, ή περί μη δημοσιεύσεως νεότερης διαθήκης από αυτήν που προσκομίζεται
- Αντίγραφο διαθήκης που έχει δημοσιευθεί και των πρακτικών δημοσίευσής της
- Πιστοποιητικό περί μη αποποίησης του κληρονομικού δικαιώματος
- Πιστοποιητικό περί μη αμφισβήτησης του κληρονομικού δικαιώματος
- Πιστοποιητικό για την ηλικία του επικαρπωτή, όταν για τον προσδιορισμό της αξίας του κληρονομούμενου ακινήτου λαμβάνεται υπόψη η ηλικία αυτού
- Έγγραφο νομιμοποιήσεως, σε περίπτωση πληρεξουσίου
- Τα έγγραφα που αποδεικνύουν τη μετάθεση του χρόνου γένεσης της φορολογικής υποχρέωσης
- Αποδεικτικά χρεών της κληρονομιάς
Ποια εναλλακτική λύση δίνει ο νόμος στον κληρονόμο
Υπενθυμίζεται πως σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία ο κληρονόμος μπορεί:
- είτε να κάνει αποποίηση της κληρονομιάς και ως εκ τούτου να απεμπλακεί από τυχόν χρέη αυτής
- είτε να κάνει αποδοχή κληρονομιάς
- είτε να κάνει αποδοχή κληρονομιάς με το ευεργέτημα της απογραφής.
Τι ισχύει για τους ανήλικους κληρονόμους
Αξιοσημείωτο είναι δε πως σε 12 ίσες διμηνιαίες δόσεις καταβάλλονται οι φόροι κληρονομιών. Διευκρινίζεται πως δεν μπορεί να είναι χαμηλότερη των 500 ευρώ η κάθε μία από αυτές τις δόσεις εκτός της τελευταίας. Ωστόσο ο αριθμός αυτών των δόσεων διπλασιάζεται αν ο κληρονόμος είναι ανήλικος και η κάθε δόση δεν είναι μικρότερη των 500 ευρώ εκτός της τελευταίας.
Εάν ο υπόχρεος πληρώσει το σύνολο του φόρου εντός της προθεσμίας της καταβολής της πρώτης διμηνιαίας δόσης, τότε έχει δικαίωμα έκπτωσης κατά ποσοστό 5%.
Εάν ο φόρος που θα προκύψει είναι μικρότερος των 500 ευρώ τότε το πόσο θα πρέπει να εξοφληθεί εφάπαξ χωρίς έκπτωση.
Αν η δήλωση αφορά μόνο κινητά και η καταβολή του φόρου δεν διασφαλίζεται, τότε αυτός βεβαιώνεται και θα πρέπει να πληρωθεί εφάπαξ μέσα σε 3 ημέρες από τη βεβαίωση. Σε περίπτωση εκπρόθεσμης τροποποιητικής δήλωσης, ο φόρος πληρώνεται σε μία δόση εντός 30 ημερών χωρίς έκπτωση.
Σημειώνεται δε πως παραγράφεται μετά την πάροδο 10 ετών το δικαίωμα του Δημοσίου για επιβολή φόρου κληρονομιάς ή δωρεάς, γονικής παροχής αν έχει υποβληθεί δήλωση, ή 15 ετών αν δεν υποβλήθηκε δήλωση.
Τι πρέπει να γνωρίζετε για τους φορολογικούς συντελεστές
Σε φόρο υπόκειται η απόκτηση ακινήτων ή εμπράγματων ή ενοχικών δικαιωμάτων επί ακινήτων, μετοχών καθώς και λοιπών περιουσιακών στοιχείων (δηλ. όλων των περιουσιακών στοιχείων πλην μετρητών) λόγω θανάτου. Αυτός ο φόρος υπολογίζεται ως εξής:
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Α΄
Στην εν λόγω κατηγορία υπάγονται:
- ο σύζυγος του κληρονομουμένου ή του δωρητή,
- το πρόσωπο που είχε συνάψει σύμφωνο συμβίωσης με τον κληρονομούμενο ή τον δωρητή, εφόσον η συμβίωση είχε διάρκεια τουλάχιστον δύο ετών,
- οι κατιόντες πρώτου βαθμού συγγενείς του κληρονομούμενου ή του δωρητή (τέκνα από νόμιμο γάμο, τέκνα χωρίς γάμο έναντι της μητέρας, αναγνωρισθέντα εκούσια ή δικαστικά έναντι του πατέρα, νομιμοποιηθέντα με επιγενόμενο γάμο ή δικαστικά έναντι και των δύο γονέων)
- οι κατιόντες εξ αίματος δεύτερου βαθμού (εγγόνια του κληρονομούμενου ή του δωρητή) και
- ε) οι ανιόντες εξ αίματος πρώτου βαθμού (γονείς του κληρονομούμενου ή του δωρητή).
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Β΄
Στην εν λόγω κατηγορία υπάγονται:
- οι κατιόντες εξ αίματος τρίτου και επόμενων βαθμών (δισέγγονα),
- οι ανιόντες εξ αίματος δεύτερου και επόμενων βαθμών (παππούδες, γιαγιάδες),
- οι αδελφοί (αμφιθαλείς ή ετεροθαλείς),
- οι συγγενείς εξ αίματος τρίτου βαθμού εκ πλαγίου
- οι πατριοί και οι μητριές
- τα τέκνα από προηγούμενο γάμο του συζύγου,
- τα τέκνα εξ αγχιστείας (γαμπροί – νύφες) και η) οι ανιόντες εξ αγχιστείας (πεθεροί – πεθερές).
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ Γ΄
Στην εν λόγω κατηγορία υπάγεται οποιοσδήποτε άλλος εξ αίματος ή εξ αγχιστείας συγγενής του κληρονομουμένου ή εξωτικός (μη συγγενής).
Σημειώνεται δε πως μετά τις 26 Οκτωβρίου του 2010, όταν κληρονόμος είναι σύζυγος ή ανήλικο τέκνο του κληρονομουμένου απαλλάσσεται από τον φόρο κληρονομιάς αξία κληρονομιαίας περιουσίας μέχρι 400.000 ευρώ. Αυτό ισχύει για κάθε κληρονόμο και εφαρμόζεται ο αντίστοιχος περιορισμός των κλιμακίων του υπολογισμού του φόρου της Α’ κατηγορίας.
Τα αφορολόγητα όρια
Από τον υποχρέωση καταβολής του φόρου κληρονομιάς απαλλάσσονται ορισμένοι πολίτες.
Ενδεικτικά αναφέρεται πως αυτό ισχύει σε περίπτωση απόκτησης πρώτης κατοικίας με κληρονομιά εάν : Ο κληρονόμος (σύζυγος ή τέκνο του κληρονομουμένου) ή ο σύζυγος αυτού ή τα ανήλικα τέκνα τους δεν έχουν δικαίωμα πλήρους κυριότητας ή επικαρπίας ή οίκησης σε άλλη κατοικία ή ιδανικό μερίδιο κατοικίας που πληροί τις στεγαστικές ανάγκες της οικογένειας ή δικαίωμα πλήρους κυριότητας επί οικοπέδου οικοδομήσιμου ή επί ιδανικού μεριδίου οικοπέδου, στα οποία αντιστοιχεί εμβαδόν κτίσματος που πληροί τις στεγαστικές τους ανάγκες και βρίσκονται σε δήμο ή κοινότητα με πληθυσμό άνω των 3.000 κατοίκων.
Μάλιστα αν το συνολικό εμβαδόν των ακινήτων αυτών (και των λοιπών αντίστοιχων κληρονομιαίων ακινήτων) είναι 70 τ.μ. τότε οι στεγαστικές ανάγκες καλύπτονται. Αυτά τετραγωνικά προσαυξάνονται κατά 20 τ.μ. για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 25 τ.μ. για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα του δικαιούχου.
Παράλληλα επισημαίνεται πως αφορολόγητα είναι τα όρια για κάθε ανήλικο ή άγαμο κληρονόμο που έχει κατοικία αξίας μέχρι 200.000 ευρώ και μέχρι 250.000 ευρώ είναι για έγγαμο ή για συνάψαντα σύμφωνο συμβίωσης.
Η απαλλασσόμενη αξία για τον έγγαμο ή τον συνάψαντα σύμφωνο συμβίωσης προσαυξάνεται κατά 25.000 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα του και κατά 30.000 ευρώ για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα του.
Στο ποσό της απαλλαγής συμπεριλαμβάνεται και η αξία μιας θέσης στάθμευσης αυτοκινήτου και ενός αποθηκευτικού χώρου, για επιφάνεια εκάστου έως 20 τ.μ. εάν βρίσκονται στο ίδιο ακίνητο και αποκτώνται ταυτόχρονα.
Επιπλέον δεν καταβάλλεται φόρος κληρονομιάς για οικόπεδο αξίας μέχρι 50.000 ευρώ από κάθε ανήλικο ή άγαμο κληρονόμο και μέχρι 100.000 ευρώ από κάθε έγγαμο ή συνάψαντα σύμφωνο συμβίωσης κληρονόμο. Η απαλλασσόμενη αξία για τον έγγαμο ή τον συνάψαντα σύμφωνο συμβίωσης προσαυξάνεται κατά 10.000 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα του και κατά 15.000 ευρώ για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα του. Αυτά ισχύουν εάν ο δικαιούχος κληρονόμος ή κληροδόχος έχει εξ ολοκλήρου ένα οικόπεδο και κατά πλήρη κυριότητα και όχι ποσοστό εξ αδιαιρέτου.